Dầu khí thế giới qua phân tích của chuyên gia Việt Nam (Kỳ 1)

Bức tranh toàn cảnh năng lượng Nga
OPEC thắng Mỹ trong cuộc chiến dầu đá phiến?
Tương lai dầu mỏ và sự đặt cược của Saudi Arabia

TS. TRẦN NGỌC TOẢN

Doanh thu năm 2014 của OPEC giảm 11%

US Energy Information Administration (EIA) cho biết doanh thu xuất khẩu dầu thô toàn khối OPEC năm 2014 (không kể Iran) đạt thấp nhất trong 10 năm trở lại đây, chỉ đạt 730 tỷ USD, giảm 11% so với năm 2013 (824 tỷ USD), chủ yếu do giá dầu thô sụt giảm trên toàn thị trường thế giới và một phần do suy giảm tổng sản lượng giành cho xuất khẩu.

Trong tổng doanh thu nói trên, riêng Saudi Arabia chiếm 246 tỷ, tương đương 34% tổng doanh thu toàn khối. Doanh thu của Iran không được EIA đưa vào đây vì khó thu thập số liệu, không biết rõ mức giảm giá bán cho các đối tác mua hàng cũng như không biết số tiền bán dầu trong lúc bị cấm vận thu được thực tế là bao nhiêu.

EIA dự báo tổng thu nhập xuất khẩu dầu thô của OPEC năm 2015 ước tính chỉ còn 380 tỷ USD, vì theo cơ quan này, giá dầu từ nay đến cuối năm sẽ còn tiếp tục giảm do Iran và các cường quốc đã đạt được thỏa thuận khung về chương trình điện hạt nhân. Điều này có nghĩa là có nhiều khả năng Iran có thể được phép bán dầu thô trở lại khi Mỹ nới lỏng cấm vận  làm cho lượng dầu trên thị trường càng thêm dự thừa.

Tuy nhiên, dự báo này chứa đựng nhiều rủi ro do hiện nay đang xuất hiện dấu hiệu nhu cầu tăng và diễn biến giá dầu trong các hợp đồng giao sau tháng 6/2015 lại đang tăng.

Theo thông báo của OPEC, Saudi Arabia sẽ giữ nguyên thị phần của họ trên thị trường xuất khẩu và không giảm sản lượng để tiếp tục giữ giá dầu thấp. Nhưng lời tuyên bố này có được thực hiện hay không chưa có gì chắc chắn vì trong quá khứ, để giữ vai trò chi phối thị trường của  mình, nước này luôn tăng sản lượng để làm sụt giảm giá dầu và bất ngờ lại cắt giảm sản lượng để tạo ra khan hiếm, đưa giá dầu lên.

Trong năm 2014, thu nhập trên đầu người từ dầu thô xuất khẩu của OPEC, trừ Iran, là 2.186 USD. Nếu dự báo của EIA đúng thì năm 2015 con số tương ứng giảm khoảng một nửa, chỉ còn 1.114 USD/ người. Sang năm 2016, EIA dự báo tình hình này sẽ đảo ngược, giá dầu sẽ tăng trở lại và tổng thu nhập từ dầu xuất khẩu của OPEC sẽ là 515 tỷ USD.

Dự báo cắt giảm đầu tư trong ngành dầu khí Bắc Mỹ năm 2015

Rất nhiều công ty dầu khí trên thế giới vừa qua đã không thể đạt mục tiêu tài chính như kế hoạch đưa ra từ đầu năm.

Các công ty dầu khí lâm vào tình trạng tài sản bị mất một nửa giá trị trong nửa năm qua đã thực hiện cắt giảm đầu tư nhằm giảm chi phí trong thời gian doanh thu  giảm. Phần lớn các dự báo đều tập trung vào lĩnh vực thượng nguồn (E&P) vì đây là hoạt động chủ yếu nhất của ngành. Một số công ty đã không thể tiếp tục hoạt động, bị giải thể hoặc sáp nhập vào các công ty khác.

Theo  Conglin Xu, chuyên gia  kinh tế cao cấp của Tạp chí OGJ, trong báo cáo đánh giá chi phí hàng năm của ngành do Tạp chí OGJ thực hiện, ước tính ngân sách chi của các công ty Mỹ sẽ giảm 26,8 % trong năm 2015, tổng  ngân sách chỉ còn 261,99 tỷ USD. Hệ số phần trăm suy giảm này nhỏ hơn các đánh giá của các cơ quan nghiên cứu khác đã công bố, vì dự báo của OGJ bao gồm cả  chi phí cho lọc dầu, marketing, đường ống và các loại chi phí khác không bị tác động mạnh mẽ của việc cắt giảm ngân sách đầu tư như đối với hoạt động thăm dò - khai thác. 

Chỉ riêng lĩnh vực E&P Mỹ, OGJ dự tính chi phí năm 2015 là 203,24 tỷ USD, giảm 32% so với năm 2014. Tỷ số suy giảm này cũng xấp xỉ với các công bố của các nguồn khác. Chi phí của OGJ đưa ra dựa vào mức suy giảm đầu tư mạnh nhất (260,1 tỷ USD) trong các dự án dầu khí Mỹ năm 2010, sau giai đoạn suy thoái giá dầu 2008-2009. Gia tăng chi phí trong giai đoạn 2010-2014 là 37,5%, gần sát với  chỉ số giá trung bình hàng năm ( 39,3% ) do US Bureau of Labor Statistics công bố về chi phí khoan dầu khí đã gia tăng trong cùng kỳ.

Dự báo của OGJ về chi phí cho hoạt động thượng nguồn dựa trên số giàn khoan sẽ làm việc trong năm 2015 cùng với giả thiết giá dầu vẫn dưới mức 60 USD/thùng. 20 công ty dầu khí hàng đầu Mỹ cho rằng  mức chi phí bị cắt là 50 tỷ USD, khoảng bằng 25% của chi phí năm 2014. OGJ đã tăng giá trị tỷ số này khi tính đến mức cắt giảm lớn của các công ty nhỏ đã công bố cũng như khả năng các công ty lớn còn cắt giảm thêm khi giá dầu vẫn thấp.

Đầu tư trong lĩnh vực lọc dầu Mỹ và marketing sẽ tăng 2% năm nay, lên mức 13,35 tỷ USD. Mặc dù  một số các công ty liên hợp lọc dầu có kế hoạch sẽ điều chỉnh lại chi phí vì nguồn thu tiền mặt giảm sút nhưng các công ty nhỏ vẫn giữ nguyên, hoặc tăng ngân sách chi của họ.

Trong lĩnh vực hóa dầu Mỹ, ngân sách chi năm nay dự kiến tăng 8,3%, lên mức  6,5 tỷ USD. Sự có mặt dồi dào của ethane giá rẻ có sẵn trên thị trường đã kích thích công tác xây dựng mới và mở rộng các cơ sở hóa dầu ở Mỹ. Vì lợi nhuận của ngành này tăng rõ rệt nên đây là đối tượng tăng ngân sách đầu tư của nhiều công ty dầu khí trong nước, cũng như nước ngoài hoạt động ở Mỹ.

Đối với các đề án đường ống, OGJ dự báo đầu tư dựa trên dữ liệu trong báo cáo  của Pipeline Economics năm 2014 và dữ liệu năm nay của Worldwide Pipeline Construction. OGJ dự báo năm 2015 đầu tư cho đường ống dẫn dầu sẽ giảm 3,1% so với năm trước, còn 23 tỷ USD trong lúc chi cho đường ống dẫn khí đốt tăng 2,6 %, lên 9 tỷ USD.

Số liệu tổng hợp ngân sách đầu tư cho các đề án dầu khí Mỹ năm 2015 chia theo lĩnh vực hoạt động được trình bày trong bảng 1 dưới đây.

Bảng 1. Ngân sách đầu tư năm 2015 cho các dự án dầu khí Mỹ

Nguồn: OGJ 2015 0406, pg29

Ở Canada,chi phí cho các đề án dầu khí năm nay sẽ giảm 23,3%, xuống còn 68,745 tỷ đô la Canada (CanD). Chi phí cho các đề án cát ngậm dầu (oil sand)  giảm 21,2%, còn 26 tỷ CanD.

Đầu tư cho lọc dầu và marketing ở Canada cũng giảm 17%, xuống còn 2,95 tỷ CanD trong lúc cho hóa dầu tăng 6,7%, lên 1,28 tỷ CanD.

Đối với đường ống dẫn khí đốt, chi phí đầu tư sẽ tăng 37,5%, lên 2,2 tỷ CanD so với năm 2014.

Tổng hợp ngân sách đầu tư năm 2015 cho các dự án dầu khí của Canada được trình bày trong bảng 2.

Bảng 2. Ngân sách đầu tư  cho các dự án dầu khí của Canada

Nguồn: OGJ 20150406, pg30

Các nhà phân tích kinh tế của công ty Moody cho biết, chỉ có 6% trong số các công ty dầu khí Bắc Mỹ có kế hoạch tăng ngân sách đầu tư trong năm 2015; 21% số công ty cắt giảm ngân sách trên 60%, trong đó có Devon Energy, EnCana, EQT, Hess, Southwestern Energy, Suncor… và hơn một nửa số công ty sẽ giảm chi phí đầu tư từ 20 đến 40% như: Anadarko, Cenovus, ConocoPhillips, EOG, Husky, Murphy, Occidental.

Trong số công ty cắt giảm chi phí đầu tư từ 40-60% có Canadian Natural Resources,  Canadian Oil sands, Continental Resources, Noble Energy và Pioneer Natural Resources. Một số công ty tăng chi phí đầu tư cho khoan để giữ các diện tích tô nhượng đã có từ trước, hoặc mới được nhận gần đây. Một số diện tích trong số đó phần lớn cho sản phẩm khí đốt, nhưng giá khí cũng giảm song hành với giá dầu trong thời gian qua nên lợi nhuận thu được thấp.

Vì vậy các công ty tập trung vào khai thác dầu nhẹ trong các play chứa khí hơn là khai thác khí để có dòng tiền thu nhập nhiều hơn, dù rằng lợi nhuận rất thấp.

Với các mỏ ở các các vùng xa xôi, hẻo lánh, điều kiện địa lý - địa chất khó khăn, họ tạm dừng đầu tư, chờ thời điểm thuận lợi hơn trong vài năm tới mới tiếp tục.

(Còn nữa...)