Nhận định, Phản biện

Trong Kế hoạch năng lượng cơ bản của Nhật Bản (lần thứ 7) được xây dựng vào tháng 2 năm 2025, thay vì mục tiêu “giảm phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân” như trước đây, định hướng “tận dụng tối đa năng lượng hạt nhân” đã được đề ra, với việc đề cập rõ ràng đến “xây dựng mới”. Theo đó, tại Hội nghị điện hạt nhân thường niên (lần thứ 58) diễn ra vào ngày 8-9/4 tại Nhật Bản, các vấn đề và ví dụ về các sáng kiến liên quan đến đào tạo nhân lực đã được chia sẻ dựa trên kinh nghiệm của châu Âu.

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức khai mạc vào sáng 5/5/2025. Đây là Kỳ họp có nhiều nội dung quan trọng, trong đó có Dự thảo Luật Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (sửa đổi). Gợi ý, chia sẻ với Quốc hội về nội dung sửa đổi Luật lần này, chuyên gia pháp quy hạt nhân [*] có bài viết gửi riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây. Bài viết tập trung chủ yếu vào hai vấn đề đặc thù và rất cấp bách với thực tiễn triển khai dự án điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam. Thứ nhất là về cơ quan pháp quy hạt nhân. Thứ hai là về các quy định liên quan đến bảo đảm an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân của nhà máy điện hạt nhân.

Để bạn đọc có cái nhìn tổng thể và thông tin chuyên sâu về hydrogen phát thải thấp trong chiến lược chuyển đổi năng lượng toàn cầu, Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu chùm bài viết của TS. Phùng Quốc Huy - Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng châu Á - Thái Bình Dương (APERC). Bài viết đầu tiên của chuyên đề, tác giả sẽ phân tích tổng quan về tình hình nhu cầu, cũng như sản xuất hydrogen; đánh giá tiến triển trong các lĩnh vực then chốt; xem xét thách thức hiện tại và đề xuất giải pháp chính sách để thúc đẩy vai trò của hydrogen trong chiến lược chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Bài viết “Tầm nhìn chính sách năng lượng - Hướng đến một Việt Nam thịnh vượng và bền vững” được Tạp chí Năng lượng Việt Nam dẫn lại dưới đây là của nhà khoa học, nhà quản lý Eric Van Vaerenbergh [*]. Nội dung được chuyển ngữ và biên tập bởi TS. Phùng Quốc Trí - Trung tâm Nghiên cứu Hạt nhân Vương quốc Bỉ, Chủ tịch Hội trí thức Việt Nam tại Bỉ và Luxembourg. Trân trọng gửi tới bạn đọc cùng tham khảo.

Tiếp theo “các biến thể của Cơ chế hỗ trợ (FIT) cho điện gió, mặt trời trên thế giới” [kỳ 1], chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích về sự phát triển FIT cho năng lượng tái tạo ở nước ta. Cụ thể ở đây là xem xét hành trình triển khai (kể từ khi bắt đầu, đến tình trạng hiện tại); đánh giá những thành công và các thách thức phát sinh, kèm theo một vài kết luận về cơ chế này ở Việt Nam. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Theo giới chuyên gia năng lượng, sẽ không thể khử triệt để cacbon trong hệ thống điện nếu không đốt hydro sạch. Vì vậy, nhà máy điện hydro sẽ có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng và Net zero. Mô hình này còn được xem là ứng viên sáng giá cho kỷ nguyên năng lượng hiện đại đang lên.

Như chúng ta đều biết: Ngày 16/4/2025, một số báo của chúng ta thông tin về hệ thống điện Tây Ban Nha hoàn toàn chạy bằng năng lượng tái tạo (tính cả thủy điện). 12 ngày sau (28/4), theo nguồn tin từ AFP, các quốc gia trên bán đảo Iberia là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha mất điện trên diện rộng, khiến các mạng di động, Internet bị tê liệt, tàu điện phải dừng hoạt động, gây hỗn loạn tại các sân bay, ga tàu, đường phố, nhiều người bị mắc kẹt trong thang máy. “Tình trạng khẩn cấp” đã được ban bố, trong khi các cơ quan hữu quan nỗ lực xử lý tình hình... Chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích chi tiết hơn về sự cố này trong bài viết dưới đây để bạn đọc cùng tham khảo.

Trong báo cáo dưới đây, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích quá trình chuyển dịch toàn cầu (từ cơ chế hỗ trợ giá - Feed-in Tariff - FIT) sang “cơ chế đấu thầu” và các “cơ chế hỗ trợ khác” cho năng lượng tái tạo. Cụ thể ở đây là [1] phân tích bối cảnh và lý do của sự chuyển dịch; [2] các điều kiện tiên quyết cần thiết để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả; [3] đánh giá những ưu điểm, nhược điểm của cơ chế đấu thầu và các cơ chế khác so với cơ chế FIT; [4] một số kết luận, khuyến nghị cho trường hợp Việt Nam...

Như chúng ta đã biết, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn vừa ký Quyết định phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Nhận định về các thách thức, cơ hội phát triển nguồn năng lượng tái tạo và một vài đề xuất, gợi ý để tăng cơ hội, vượt qua thách thức, thực hiện tốt Quy hoạch, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài phân tích dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Việc Hoa Kỳ tăng thuế nhập khẩu với hàng hóa từ Việt Nam trong năm 2025 đã tạo ra một cú sốc lớn đối với nền kinh tế Việt Nam. Sự phụ thuộc đáng kể vào thị trường Hoa Kỳ (với kim ngạch xuất khẩu chiếm gần 30% GDP) khiến tác động từ chính sách thuế quan này lan rộng ra nhiều lĩnh vực, trong đó có ngành năng lượng. Trong bài viết dưới đây, chuyên gia PECC2 và Tạp chí Năng lượng Việt Nam tổng hợp, phân tích các ảnh hưởng ngắn hạn và dài hạn của chính sách thuế quan mới, đồng thời nhận diện một số cơ hội chiến lược mà chúng ta có thể tận dụng để phát triển ngành năng lượng một cách bền vững.

Cuối mùa mưa bão năm 2024, cơn bão Yagi đã đổ bộ vào nước ta, gây ra mưa lớn, ngập úng trên diện rộng, làm thiệt hại rất lớn về người, nền kinh tế và ngành điện khu vực phía Bắc. Sang năm 2025, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NCHMF): Tuy nắng nóng năm nay không gay gắt như năm qua, song diễn biến thủy văn sẽ không thuận lợi cho việc huy động công suất từ các nhà máy thủy điện khu vực phía Bắc. (Phân tích và nhận định của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam).

“Việc xóa bỏ các rào cản đối với việc phát triển năng lượng xanh từ các nguồn năng lượng tái tạo (như điện gió ngoài khơi) không chỉ đáp ứng nhu cầu đầu tư quy mô lớn tại Việt Nam trong hiện tại và tương lai, đặc biệt là trung tâm sản xuất, chế tạo, công nghệ cao, mà còn thu hút các nhà đầu tư nước ngoài rót vốn hàng tỷ USD vào các dự án, thiết lập nền tảng vững chắc cho quá trình tăng trưởng GDP hai con số của Việt Nam” - là khuyến nghị từ ông Stuart Livesey - đại diện của Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) tại Việt Nam và cũng là Đồng Chủ tịch Ủy ban Tăng trưởng xanh, Thành viên Hội đồng Quản trị EuroCham trong phát triển điện gió ngoài khơi tại Việt Nam.

Nhân kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1950-2025), Việt Nam - Hungary đang mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, với trọng tâm là năng lượng tái tạo và điện hạt nhân, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững, giảm phát thải mà cả hai nước đã cam kế trước cộng đồng quốc tế. Đề cập tới nội dung này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu bài viết của Lưu Hải Nam - Khoa Quan hệ Quốc tế (Đại học Pázmány Péte, Hungary) dưới đây để bạn đọc cùng tham khảo.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, Văn phòng Chính phủ vừa có Văn bản số: 2862/VPCP-CN gửi các bộ: Công Thương, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Môi trường - theo chức năng, nhiệm vụ được giao, nghiên cứu và có ý kiến về báo cáo kiến nghị của Tạp chí Năng lượng Việt Nam về thúc đẩy tiến độ, đảm bảo hiệu quả đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2, gửi Bộ Công Thương tổng hợp. Nội dung tổng hợp bao gồm các đề xuất (nếu có), báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trước các luồng dư luận về cơ chế, chính sách để Việt Nam đạt được mục têu lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo vào năm 2035, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam thực hiện chuyên đề nghiên cứu, trao đổi những nội dung liên quan trên bình diện toàn cầu và các vấn đề của Việt Nam. Trong chuyên đề sẽ bao gồm các nhóm nội dung: (1) Lịch sử, hiện trạng và các biến thể của FIT trên thế giới, (2) Phát triển FIT cho nguồn điện này ở nước ta, (3) Chuyển dịch từ FIT sang cơ chế đấu thầu - Xu hướng áp dụng tại một số nước trên thế giới, (4) Chuyển dịch từ FIT sang cơ chế đấu thầu - Phân tích bối cảnh, điều kiện tiên quyết, (5) Mục tiêu năng lượng tái tạo của Việt Nam đến 2035 - Thách thức chính sách và cơ chế FIT, hay đấu thầu?... Rất mong nhận được sự chia sẻ các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.