Nhận định, Phản biện

Sự ra đời và ban hành của Luật Điện lực 2024, cùng các nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật; về phát triển kinh tế tư nhân; về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia... đã tạo ra một hệ sinh thái chính sách tương hỗ, tương ứng, tương thích, mang tính đột phá, hỗ trợ mạnh mẽ cho công cuộc cải cách thị trường điện lực, phát triển ngành điện và kinh tế, xã hội Việt Nam. Đề cập đến nội dung này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu bài viết của tác giả Thái Doãn Hoàng Cầu - chuyên gia về hành vi kinh tế trong thị trường điện Úc dưới đây. Trân trọng gửi tới bạn đọc tham khảo.

Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi gửi Bộ Công Thương trao đổi về “Báo cáo của Tạp chí Năng lượng Việt Nam về các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận”. Trong văn bản, Bộ Tài chính thông tin một số nội dung liên quan đến nhiệm vụ đàm phán với các đối tác cung cấp tín dụng; cũng như quan điểm về thời gian, nguồn nhân lực, công nghệ, chi phí đầu tư, đối tác... cho các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Trân trọng gửi tới các cơ quan quản lý, chủ đầu tư, đơn vị liên quan và bạn đọc cùng tham khảo.

“Chính sách hỗ trợ đầu tư phát điện của Nhật Bản” vừa được ban hành. Chính sách này phản ánh sự phụ thuộc hoàn toàn vào cơ chế thị trường không còn phù hợp khi năng lượng tái tạo - chi phí thấp và không ổn định chiếm ưu thế, cần có một cơ chế bổ sung để đảm bảo đầu tư vào nguồn điện có thể điều chỉnh và phi carbon, đặc biệt là khi hydro/amoniac được xem là giải pháp.

Trong phần đầu của bài viết dưới đây được tổng hợp từ Astana Times - kênh tin tức tiếng Anh hàng đầu ở Trung Á nói về cách Kazakhstan thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân đầu tiên. Cùng với thông tin này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam dẫn lại các tiêu chí phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân và nhận xét của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Trân trọng gửi tới bạn đọc tham khảo.

Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 4/5/2025 (Nghị quyết 68) về phát triển kinh tế tư nhân - một văn kiện thể hiện rõ bước chuyển trong tư duy chiến lược về vai trò của khu vực tư nhân trong nền kinh tế. Việc khẳng định kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân không chỉ mang ý nghĩa chính trị, kinh tế sâu sắc, mà còn mở ra kỳ vọng cho nhiều lĩnh vực. Trong đó, ngành năng lượng được xem là một trong những lĩnh vực có tiềm năng huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa.

“Chính sách hỗ trợ đầu tư phát điện của Nhật Bản” vừa được ban hành. Chính sách này phản ánh sự phụ thuộc hoàn toàn vào cơ chế thị trường không còn phù hợp khi năng lượng tái tạo - chi phí thấp và không ổn định chiếm ưu thế, cần có một cơ chế bổ sung để đảm bảo đầu tư vào nguồn điện có thể điều chỉnh và phi carbon, đặc biệt là khi hydro/amoniac được xem là giải pháp. Nhận thấy, đây có thể là bài học mà chúng ta cần tham khảo, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam biên dịch, tổng hợp trong bài viết ngắn dưới đây.

Để trả lời cho câu hỏi của một số bạn đọc đang quan tâm về quản trị ngành năng lượng của các nước như thế nào? Tạp chí Năng lượng Việt Nam tổng hợp một số nội dung liên quan trong bài viết dưới đây. Từ các nguồn tin cho thấy: Giữa các nước có mô hình quản lý ngành năng lượng khác nhau, tính sở hữu cũng khác nhau, nhưng nhìn chung đều tách bạch các phân ngành điện, than, dầu khí. Riêng với ngành than, nhiều quốc gia để cho các công ty tư nhân thăm dò, khai thác.

Mặc dù sản xuất hydrogen toàn cầu đã đạt gần 100 triệu tấn/năm, nhưng hydrogen phát thải thấp vẫn chỉ chiếm chưa đến 1% tổng sản lượng. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển các công nghệ sản xuất hydrogen phát thải thấp còn rất lớn. Bài báo tiếp theo của chuyên gia APERC [*] viết riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu chi tiết về các công nghệ sản xuất nhiên liệu này hiện nay, so sánh chi phí và triển vọng phát triển của chúng trong bối cảnh nỗ lực toàn cầu nhằm đạt mục tiêu phát thải ròng bằng không.

Trước sự quan tâm và nêu nhiều câu hỏi liên quan đến thanh nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng của các cơ quan quản lý, chủ đầu tư (Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam) và bạn đọc... TS. Vũ Minh Ngọc - chuyên gia tại Viện Nghiên cứu và Quản lý chất thải phóng xạ tại Pháp và là thành viên của Mạng lưới chuyên gia năng lượng hạt nhân người Việt Nam ở nước ngoài (VietNuc) [*] có bài báo viết riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây. Bài báo chia sẻ mô hình tái chế của Pháp, những lý do đằng sau việc lựa chọn chiến lược của họ; ưu, nhược điểm của tái chế; tình hình thực hiện tái chế tại các quốc gia khác trên thế giới; và một số gợi ý cho trường hợp Việt Nam.

Theo dự kiến, Luật Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, bỏ phiếu vào tuần thứ hai của tháng 6 năm 2025. Góp ý tiếp theo cho Dự thảo Luật, TS. Lê Chí Dũng - chuyên gia pháp quy hạt nhân có bài báo viết riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây. Bài báo giới thiệu ý kiến của tác giả về các điểm quan trọng đã đạt được của Dự thảo và đề xuất hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) để tiếp nhận hỗ trợ quốc tế cho việc triển khai an toàn dự án điện hạt nhân ở Việt Nam, trước mắt là cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Rất mong nhận được sự chia sẻ của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chủ trì dự án Luật (sửa đổi), chủ đầu tư, chuyên gia và bạn đọc.

Đóng/hủy giếng dầu khí, thu dọn giàn khoan khá mới đối với Việt Nam, nhưng thế giới đã có từ lâu và khá phức tạp. Để bạn đọc có cái nhìn tổng quát hơn về nội dung này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam cập nhật tình hình hoạt động đóng/hủy mỏ dầu khí trên thế giới và một số thông tin liên quan đến dự án đóng/hủy mỏ Sông Đốc (ngoài khơi Việt Nam).

Việt Nam đang đặt ra mục tiêu phát triển thêm khoảng 150.000 MW năng lượng tái tạo đến năm 2035. Với giả định trung bình 100 MW cho mỗi dự án, điều này đồng nghĩa với việc cần triển khai thêm 1.500 dự án trong vòng 10 năm - một con số khổng lồ [*]. Báo cáo của chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây phân tích tính khả thi của mục tiêu, các cơ chế, chính sách hiện hành, cũng như tiềm năng hỗ trợ triển khai nhanh chóng, đồng thời đánh giá những thách thức, đặc biệt là về nguồn nhân lực và đề xuất các giải pháp chính sách để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả, bền vững. Phân tích cho thấy: 150.000 MW có thể vượt quá các mục tiêu hiện tại được ghi nhận trong các văn bản chính sách chính thức. Để đạt được sự tăng trưởng này, Việt Nam cần có những thay đổi mang tính cách mạng trong cơ chế, chính sách (bổ sung, hoặc điều chỉnh), đầu tư cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực. Báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, giải quyết các nút thắt hiện tại trong quy trình phê duyệt và phát triển dự án, đồng thời xây dựng một lực lượng lao động đủ năng lực để quản lý, vận hành hệ thống năng lượng tái tạo quy mô lớn.

Đức thường xuyên phản đối những nỗ lực của Liên minh châu Âu (EU) coi điện hạt nhân là nguồn năng lượng xanh như năng lượng tái tạo. Nay Thủ tướng Friedrich Merz đã từ bỏ lập trường đó, tạo thuận lợi cho chính sách năng lượng của EU dễ được thông qua hơn. Nhân sự kiện này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam có một số nhận xét, đánh giá về sự thay đổi quan điểm của Đức đối với năng lượng hạt nhân trong chính sách chung của EU.

Ngày 17/5/2025, Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - Nhà máy sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) đầu tiên của Việt Nam đạt mốc kỹ thuật quan trọng: Vận hành ổn định liên tục 24 giờ ở công suất tối đa 812 MW. Đây là dấu mốc đặc biệt có ý nghĩa trong hành trình đưa Nhà máy vào vận hành thương mại. Sau thời gian này, Nhà máy sẽ tiếp tục hiệu chỉnh, chạy đầy tải ở 72 giờ liên tục và thí nghiệm hiệu chỉnh, thực hiện thí nghiệm kiểm tra thông số bảo hành, chạy tin cậy.

Hoa Kỳ đang có kế hoạch phát triển các lò phản ứng thu nhỏ, hay vi mô (microreactor) thương mại đầu tiên vào năm 2030. Đây là công nghệ được kỳ vọng có thể tạo ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên năng lượng sạch dồi dào, dễ tiếp cận, an toàn và có thể lắp đặt ở hầu hết mọi nơi (cả trên đất liền, trên biển, lẫn ngoài không gian).