Phản biện

Hiện nay, giá điện sinh hoạt đang cao hơn giá điện cho sản xuất, đồng nghĩa với việc người dân đang gián tiếp bù chéo cho doanh nghiệp. Do đó, việc xóa bỏ cơ chế bù chéo giá điện là cần thiết để hướng tới công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, đồng thời tạo điều kiện hình thành thị trường điện cạnh tranh lành mạnh. Luật Điện lực năm 2024 (sửa đổi) đã xác định rõ mục tiêu “giảm dần, tiến tới xóa bỏ bù chéo”, hướng tới thị trường điện cạnh tranh, minh bạch và phản ánh đúng chi phí thực. (Tổng hợp, phân tích và nhận định của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam).

Như chúng ta đều biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt đề án xây dựng tiêu chuẩn Việt Nam cho nhà máy điện hạt nhân, nhưng vẫn có ý kiến cho rằng: “Không cần thiết”. Lý do thuộc về hai nhóm: Theo nhóm 1: “Chỉ cần dịch Anh - Việt” tiêu chuẩn từ quốc tế, còn nhóm 2 cho rằng: “Không khả thi”, nên không cần thiết. Trước hai luồng quan điểm, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích, cân bằng giữa hai luồng ý kiến đó và khuyến nghị: “Rất cần có” và hiểu đúng thì “có giải pháp để thực hiện”.

Các tham luận, thảo luận tại hội thảo “Chính sách ưu tiên phát triển hạ tầng năng lượng bền vững” do Bộ Tài chính và UNOPS/ETC tổ chức cho thấy một bức tranh toàn diện về chính sách năng lượng Việt Nam - từ khía cạnh quy hoạch, tài chính, doanh nghiệp, đến kinh nghiệm quốc tế - cùng hướng tới mục tiêu chung là phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, hiện đại và thân thiện môi trường.

Dựa trên tư liệu của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA), trong bài viết dưới đây, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam tập trung phân tích khía cạnh “bảo đảm an ninh nguồn cung nhiên liệu hạt nhân”, qua đó làm rõ những thách thức, cơ hội và gợi ý chính sách cho Việt Nam trong giai đoạn tới. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các cơ quan quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Theo Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, công suất đặt điện khí dùng nguồn khí trong nước sẽ tăng từ 7 GW hiện nay, lên 16 GW vào năm 2030; còn nguồn điện sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu sẽ tăng từ 0,8 GW, lên 22,5 GW. Hiện đã gần hết năm 2025, nhưng mới chỉ nhìn thấy 2 dự án Nhiệt điện LNG Nhơn Trạch 3-4 là hoàn thành đúng thời hạn và dự án Nhiệt điện Ô Môn 4 (sử dụng khí Lô B) vừa được khởi công; các dự án điện khí khác còn đang ở các giai đoạn khác nhau, chưa biết lúc nào mới đủ điều kiện thi công... Đề cập đến nội dung này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài viết phản biện, phân tích nguyên nhân chậm trễ và gợi mở một số giải pháp thúc đẩy tiến độ nguồn điện khí ở nước ta trong thời gian sắp tới.

Tiếp theo theo Văn bản số 3333/PC-VPCP (ngày 29/9/2025), ngày 17/10/2025, Văn phòng Chính phủ tiếp tục có Văn bản thứ 2 (số 10084/VPCP-CN), truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về việc “thúc đẩy hoàn thiện các yếu tố quan trọng đối với phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam” theo kiến nghị của Tạp chí Năng lượng Việt Nam. Văn bản đã được chuyển đến Bộ trưởng các bộ: Công Thương, Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo.

Tiếp theo [phần 1] của Báo cáo về “Nhận diện rủi ro, thách thức và gợi ý giải pháp chính sách phát triển ngành điện của Việt Nam” - tháng 10/2025 là các khuyến nghị về rủi ro, thách thức và đề xuất cơ chế đặc thù phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam. Cụ thể là khung pháp luật, pháp quy; đào tạo nguồn nhân lực; hệ thống quản lý, triển khai thực hiện dự án; và kết luận, định hướng cho Việt Nam trong phát triển điện hạt nhân bền vững.

Thông tin từ Văn phòng Quốc hội cho biết: Kỳ họp thứ 10 - Quốc hội khóa XV sẽ khai mạc vào ngày 20/10/2025. Để giúp các đại biểu Quốc hội cập nhật một số thông tin tham khảo trong quá trình thảo luận, góp ý xây dựng dự án Luật, Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến lĩnh vực điện lực, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam vừa hoàn thiện Báo cáo về “Nhận diện rủi ro, thách thức và gợi ý giải pháp chính sách phát triển ngành điện của Việt Nam” - tháng 10/2025. Dưới đây là nội dung chính của Báo cáo [phần 1]. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các đại biểu Quốc hội, nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Từ tháng 10/2025, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) triển khai thí điểm mô hình giá điện 2 thành phần đối với nhóm khách hàng sử dụng điện trung bình trên 200.000 kWh/tháng (tính theo hóa đơn điện năng). Trong giai đoạn thí điểm này, EVN mới thực hiện tính toán mô phỏng và ghi nhận trên hóa đơn, chưa thu tiền theo cơ chế mới, nhằm mục tiêu phân tích mức độ biến động chi phí và phản ứng của người tiêu dùng. Bài viết dưới đây của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích cơ sở lý luận, đánh giá tác động, xác định nhóm đối tượng được lợi - bị ảnh hưởng, đồng thời đưa ra các khuyến nghị chính sách khi triển khai cơ chế giá điện 2 thành phần.

Trong những ngày qua, trên mạng xã hội, có ý kiến cho rằng: Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (VINATOM) không thể vừa làm Tổ chức hỗ trợ kỹ thuật (TSO) cho cơ quan pháp quy hạt nhân, vừa hỗ trợ kỹ thuật cho chủ đầu tư/tổ chức vận hành. Trao đổi, làm rõ thêm nội dung này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam đặt ra ba câu hỏi, với các phân tích, trả lời, kết luận dưới đây để chúng ta cùng tham khảo.

Công nghệ lò phản ứng hạt nhân thế hệ IV (Gen IV) hứa hẹn giải quyết đồng thời ba yêu cầu then chốt của thế kỷ XXI là an toàn, bền vững và hiệu quả kinh tế. Đây là xu thế tất yếu trong định hướng phát triển năng lượng toàn cầu, không chỉ phục vụ phát điện, mà còn mở ra khả năng ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp, y tế và bảo vệ môi trường... Từ nguồn tư liệu của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA) và Diễn đàn Quốc tế Thế hệ IV (GIF), Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ phân tích các đặc điểm công nghệ Gen IV, vấn đề hợp tác quốc tế trong lộ trình phát triển điện hạt nhân bền vững, kèm theo một số đề xuất cho trường hợp của Việt Nam trong bài viết dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, các chuyên gia và bạn đọc.

Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo “Thông tư quy định phương pháp xác định giá dịch vụ phát điện của nhà máy thủy điện tích năng; nội dung chính của hợp đồng mua bán điện”. Với dự thảo này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam có một số đánh giá về mức độ phù hợp với thực tiễn phát triển thủy điện tích năng tại Việt Nam; khả năng khuyến khích đầu tư tư nhân; những điểm cần bổ sung, hoàn thiện; kèm theo các kiến nghị cụ thể trong bài viết dưới đây.

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, với tầm nhìn đến 2045 trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao. Điện lực là một trong những ngành kinh tế thiết yếu, có vai trò cực kỳ quan trọng trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân. Để đáp ứng kỳ vọng tăng trưởng kinh tế cao cho kỷ nguyên mới, ngành điện lực không chỉ phải “đi trước một bước”, mà còn phải đột phá nhiều bước trong đổi mới các cơ chế thị trường điện hiện đại, phù hợp, xứng tầm quy mô lớn trong tương lai của ngành điện và kinh tế Việt Nam. Vấn đề đặt ra là: Với những thách thức và thay đổi lớn, ngành điện cần làm gì để chuẩn bị tốt nhân lực cho kỷ nguyên mới? Trả lời cho câu hỏi này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu bài viết của TS. Thái Doãn Hoàng Cầu [*] dưới đây để bạn đọc cùng tham khảo.

Tập thể các chuyên gia, nhà khoa học thuộc Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam vừa có Báo cáo tổng hợp (từ các bài báo phản biện khoa học được đăng tải từ tháng 5 năm 2025 đến nay) gửi tới Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Nội dung Báo cáo là các nghiên cứu, đánh giá, phân tích kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai ở Việt Nam trong hoàn thiện những yếu tố quan trọng đối với phát triển điện hạt nhân. Cụ thể là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, nhân lực, hệ sinh thái tri thức, chức năng nhiệm vụ và năng lực của các chủ thể quan trọng trong triển khai dự án điện hạt nhân (Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2), nhà máy điện hạt nhân nhỏ và chuyển đổi số. Từ đó, gợi ý, đề xuất một số kiến nghị cần lưu ý, xem xét kỹ lưỡng quyết định từ sớm những vấn đề có liên quan nhằm phát triển điện hạt nhân an toàn và hiệu quả ở Việt Nam. Dưới đây là nội dung chính của Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ.

Mới đây Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có đề xuất bổ sung quy định: Tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng, nhưng không thông báo, hoặc đăng ký với cơ quan quản lý, sẽ bị xử lý theo pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Việc này đã dấy lên làn sóng dư luận trái chiều trên các trang báo thông tin điện tử và mạng xã hội, thậm chí có ý kiến cho rằng: “Mặt trời đâu phải của riêng EVN”. Vậy nên hiểu vấn đề này như thế nào cho đúng, dưới đây là phân tích của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam.