Phản biện

Theo dự kiến, Luật Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, bỏ phiếu vào tuần thứ hai của tháng 6 năm 2025. Góp ý tiếp theo cho Dự thảo Luật, TS. Lê Chí Dũng - chuyên gia pháp quy hạt nhân có bài báo viết riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây. Bài báo giới thiệu ý kiến của tác giả về các điểm quan trọng đã đạt được của Dự thảo và đề xuất hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) để tiếp nhận hỗ trợ quốc tế cho việc triển khai an toàn dự án điện hạt nhân ở Việt Nam, trước mắt là cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Rất mong nhận được sự chia sẻ của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chủ trì dự án Luật (sửa đổi), chủ đầu tư, chuyên gia và bạn đọc.

Việt Nam đang đặt ra mục tiêu phát triển thêm khoảng 150.000 MW năng lượng tái tạo đến năm 2035. Với giả định trung bình 100 MW cho mỗi dự án, điều này đồng nghĩa với việc cần triển khai thêm 1.500 dự án trong vòng 10 năm - một con số khổng lồ [*]. Báo cáo của chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây phân tích tính khả thi của mục tiêu, các cơ chế, chính sách hiện hành, cũng như tiềm năng hỗ trợ triển khai nhanh chóng, đồng thời đánh giá những thách thức, đặc biệt là về nguồn nhân lực và đề xuất các giải pháp chính sách để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả, bền vững. Phân tích cho thấy: 150.000 MW có thể vượt quá các mục tiêu hiện tại được ghi nhận trong các văn bản chính sách chính thức. Để đạt được sự tăng trưởng này, Việt Nam cần có những thay đổi mang tính cách mạng trong cơ chế, chính sách (bổ sung, hoặc điều chỉnh), đầu tư cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực. Báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, giải quyết các nút thắt hiện tại trong quy trình phê duyệt và phát triển dự án, đồng thời xây dựng một lực lượng lao động đủ năng lực để quản lý, vận hành hệ thống năng lượng tái tạo quy mô lớn.

Qua nghiên cứu “Chiến lược năng lượng của Nga đến năm 2035” (Energy Strategy of Russia - ESR) của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam cho thấy: Chúng ta có nhiều cơ hội, thế mạnh để nhập khẩu dầu mỏ, khí đốt, than... từ Liên bang Nga, nhưng cũng có nhiều điểm yếu, thách thức không dễ vượt qua. Để giải quyết vấn đề này, Việt Nam cần ‘tận dụng cơ hội’ và ‘xử lý thông minh’ các thách thức trong khuôn khổ của Ủy ban Hợp tác Liên Chính phủ để nhập khẩu các dạng năng lượng từ Nga trong tương lai tới.

Trong báo cáo dưới đây, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích quá trình chuyển dịch toàn cầu (từ cơ chế hỗ trợ giá - Feed-in Tariff - FIT) sang “cơ chế đấu thầu” và các “cơ chế hỗ trợ khác” cho năng lượng tái tạo. Cụ thể ở đây là [1] phân tích bối cảnh và lý do của sự chuyển dịch; [2] các điều kiện tiên quyết cần thiết để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả; [3] đánh giá những ưu điểm, nhược điểm của cơ chế đấu thầu và các cơ chế khác so với cơ chế FIT; [4] một số kết luận, khuyến nghị cho trường hợp Việt Nam...

Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về Chiến lược năng lượng quốc gia và Quy hoạch tổng thể năng lượng Quốc gia đã chỉ rõ nhu cầu về nhập khẩu năng lượng của Việt Nam trong tương lai. Với Liên bang Nga, “Chiến lược năng lượng của Nga đến năm 2035” đã được ban hành. Trên cơ sở phân tích các chiến lược về năng lượng của Việt Nam và Liên bang Nga, trong khuôn khổ hợp tác toàn diện giữa hai quốc gia, Tạp chí Năng lượng Việt Nam xin giới thiệu với bạn đọc một số vấn đề có liên quan đến việc nhập khẩu các nguồn năng lượng (đặc biệt là dầu, khí, than) từ Nga của Việt Nam.

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức khai mạc vào sáng 5/5/2025. Đây là Kỳ họp có nhiều nội dung quan trọng, trong đó có Dự thảo Luật Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (sửa đổi). Gợi ý, chia sẻ với Quốc hội về nội dung sửa đổi Luật lần này, chuyên gia pháp quy hạt nhân [*] có bài viết gửi riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam dưới đây. Bài viết tập trung chủ yếu vào hai vấn đề đặc thù và rất cấp bách với thực tiễn triển khai dự án điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam. Thứ nhất là về cơ quan pháp quy hạt nhân. Thứ hai là về các quy định liên quan đến bảo đảm an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân của nhà máy điện hạt nhân.

Tiếp theo “các biến thể của Cơ chế hỗ trợ (FIT) cho điện gió, mặt trời trên thế giới” [kỳ 1], chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích về sự phát triển FIT cho năng lượng tái tạo ở nước ta. Cụ thể ở đây là xem xét hành trình triển khai (kể từ khi bắt đầu, đến tình trạng hiện tại); đánh giá những thành công và các thách thức phát sinh, kèm theo một vài kết luận về cơ chế này ở Việt Nam. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Như chúng ta đều biết: Ngày 16/4/2025, một số báo của chúng ta thông tin về hệ thống điện Tây Ban Nha hoàn toàn chạy bằng năng lượng tái tạo (tính cả thủy điện). 12 ngày sau (28/4), theo nguồn tin từ AFP, các quốc gia trên bán đảo Iberia là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha mất điện trên diện rộng, khiến các mạng di động, Internet bị tê liệt, tàu điện phải dừng hoạt động, gây hỗn loạn tại các sân bay, ga tàu, đường phố, nhiều người bị mắc kẹt trong thang máy. “Tình trạng khẩn cấp” đã được ban bố, trong khi các cơ quan hữu quan nỗ lực xử lý tình hình... Chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích chi tiết hơn về sự cố này trong bài viết dưới đây để bạn đọc cùng tham khảo.

Như chúng ta đã biết, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn vừa ký Quyết định phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Nhận định về các thách thức, cơ hội phát triển nguồn năng lượng tái tạo và một vài đề xuất, gợi ý để tăng cơ hội, vượt qua thách thức, thực hiện tốt Quy hoạch, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài phân tích dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

“Việc xóa bỏ các rào cản đối với việc phát triển năng lượng xanh từ các nguồn năng lượng tái tạo (như điện gió ngoài khơi) không chỉ đáp ứng nhu cầu đầu tư quy mô lớn tại Việt Nam trong hiện tại và tương lai, đặc biệt là trung tâm sản xuất, chế tạo, công nghệ cao, mà còn thu hút các nhà đầu tư nước ngoài rót vốn hàng tỷ USD vào các dự án, thiết lập nền tảng vững chắc cho quá trình tăng trưởng GDP hai con số của Việt Nam” - là khuyến nghị từ ông Stuart Livesey - đại diện của Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) tại Việt Nam và cũng là Đồng Chủ tịch Ủy ban Tăng trưởng xanh, Thành viên Hội đồng Quản trị EuroCham trong phát triển điện gió ngoài khơi tại Việt Nam.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, Văn phòng Chính phủ vừa có Văn bản số: 2862/VPCP-CN gửi các bộ: Công Thương, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Môi trường - theo chức năng, nhiệm vụ được giao, nghiên cứu và có ý kiến về báo cáo kiến nghị của Tạp chí Năng lượng Việt Nam về thúc đẩy tiến độ, đảm bảo hiệu quả đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2, gửi Bộ Công Thương tổng hợp. Nội dung tổng hợp bao gồm các đề xuất (nếu có), báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trước các luồng dư luận về cơ chế, chính sách để Việt Nam đạt được mục têu lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo vào năm 2035, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam thực hiện chuyên đề nghiên cứu, trao đổi những nội dung liên quan trên bình diện toàn cầu và các vấn đề của Việt Nam. Trong chuyên đề sẽ bao gồm các nhóm nội dung: (1) Lịch sử, hiện trạng và các biến thể của FIT trên thế giới, (2) Phát triển FIT cho nguồn điện này ở nước ta, (3) Chuyển dịch từ FIT sang cơ chế đấu thầu - Xu hướng áp dụng tại một số nước trên thế giới, (4) Chuyển dịch từ FIT sang cơ chế đấu thầu - Phân tích bối cảnh, điều kiện tiên quyết, (5) Mục tiêu năng lượng tái tạo của Việt Nam đến 2035 - Thách thức chính sách và cơ chế FIT, hay đấu thầu?... Rất mong nhận được sự chia sẻ các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.

Phân tích đa chiều dưới đây của chuyên gia pháp quy hạt nhân [*] viết cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam đề cập đến “an toàn của nhà máy điện hạt nhân”, và trả lời cho câu hỏi: Việt Nam cần làm gì để bảo đảm an toàn cho nhà máy điện hạt nhân đầu tiên? Rất mong nhận được sự chia sẻ của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chủ trì dự án Luật Năng lượng Nguyên tử (sửa đổi), chủ đầu tư, chuyên gia và bạn đọc.

Tập thể các chuyên gia, nhà khoa học thuộc Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam vừa có báo cáo tổng hợp (từ các bài báo phản biện trong chuyên đề “phát triển điện hạt nhân Việt Nam trong bối cảnh mới”) gửi tới Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Trong báo cáo, các chuyên gia đã đề xuất Thủ tướng xem xét quyết định một số vấn đề liên quan trong giai đoạn đầu thực hiện đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Dưới đây là nội dung chính được đề cập trong báo cáo này.

Bài báo dưới đây của các tác giả thuộc Bộ Công Thương, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam đề cập đến kiện toàn bộ máy tổ chức, lựa chọn công nghệ, tiến độ đầu tư, đào tạo nhân lực, công tác truyền thông... Cùng với đó là một số kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước cần lưu ý, xem xét, báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định các vấn đề có liên quan trong quá trình thực hiện đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2 đảm bảo hiệu quả và tiến độ. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các nhà quản lý, chuyên gia và bạn đọc.