Thủy điện tích năng cần có cơ chế giá điện khác so với các nguồn điện truyền thống

Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ đã ứng phó như thế nào trong lũ đặc biệt lớn? Siêu bão số 3 (Wipha) đổ bộ vào Bắc Trung bộ gây ra mưa lớn, lũ quét và đặc biệt xuất hiện đỉnh lũ lịch sử, vượt tần suất lũ kiểm tra p=0,02% tại vùng hồ Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ. Để trả lời cho câu hỏi: Trong lũ đặc biệt lớn, các nhà máy thủy điện trên sông Cả đã ứng phó như thế nào? Chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài phân tích dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của bạn đọc.

Theo Bộ Công Thương: Mặc dù hiện nay chưa có nhà máy thủy điện tích năng nào đi vào vận hành, nhưng theo định hướng, đến năm 2030 Việt Nam sẽ phát triển khoảng 2.400-6.000 MW công suất thủy điện tích năng và đến năm 2050 có thể đạt hơn 20.000 MW.

Thủy điện tích năng là một loại hình lưu trữ năng lượng điện, trong đó nước được bơm từ dưới thấp lên hồ chứa ở trên cao để tích trữ năng lượng và xả xuống qua tua bin để phát điện (khi hệ thống điện có nhu cầu), đóng vai trò quan trọng trong cân bằng phụ tải và bảo đảm vận hành ổn định hệ thống điện. Với đặc thù kỹ thuật và chức năng khác biệt so với các nhà máy điện truyền thống, nhà máy thủy điện tích năng cần có cơ chế giá điện khác so với các nhà máy điện truyền thống.

Việc xây dựng Thông tư nhằm bảo đảm cơ chế giá điện minh bạch, công khai, phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi cho thu hút đầu tư, hỗ trợ vận hành hệ thống điện an toàn, hiệu quả và nâng cao chất lượng điện năng.

Thông tư áp dụng cho các tổ chức, cá nhân liên quan, trong đó có các nhà máy thủy điện tích năng hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam, EVN và các tổ chức liên quan. Thông tư gồm 4 Chương, 11 Điều, quy định cách tính giá điện, hợp đồng và các nguyên tắc điều chỉnh theo năm. Cụ thể:

1. Quy định phương pháp xác định giá dịch vụ phát điện của nhà máy thủy điện tích năng; nội dung chính của hợp đồng mua bán điện đề xuất áp dụng cơ chế giá hai thành phần gồm: Giá công suất, tính theo độ khả dụng, mức độ sẵn sàng của tổ máy và giá điện năng, phụ thuộc vào sản lượng điện thực tế.

2. Cho phép bên bán điện và bên mua điện thỏa thuận giá cố định theo từng năm. Giá từng năm gồm các thành phần tương tự như năm cơ sở, được cập nhật theo trượt giá, lạm phát và tỷ giá ngoại tệ nếu có. Trong đó, thành phần chi phí vận hành và bảo dưỡng được điều chỉnh theo hệ số trượt giá và chỉ số giá tiêu dùng (CPI), không vượt quá 2,5% mỗi năm; chi phí vay ngoại tệ được điều chỉnh theo chênh lệch tỷ giá (FED), tính toán cụ thể theo từng loại ngoại tệ và kỳ thanh toán.

Phương pháp xác định giá cho từng tháng trong năm cũng được quy định cụ thể trong Thông tư, với công thức chi tiết cho từng thành phần.

Trước đó, tại Quyết định số 1198/QĐ-BCT ngày 26 tháng 4 năm 2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã phê duyệt khung giá phát điện loại hình nhà máy thủy điện tích năng năm 2025. Cụ thể:

1. Mức giá tối đa của khung giá phát điện năm 2025 áp dụng cho loại hình nhà máy thủy điện tích năng theo quy định tại Điểm a Khoản 2 Điều 1 Thông tư số 09/2025/TT-BCT là 3.457,02 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng).

2. Về thông số sử dụng tính toán mức giá tối đa của khung giá phát điện áp dụng cho loại hình nhà máy thủy điện tích năng năm 2025:

- Công suất tính toán: 1.188 MW.

- Đời sống kinh tế: 40 năm.

- Suất đầu tư (tạm tính): 17.934.713 đồng/kW. (Suất đầu tư tạm tính của các nhà máy thủy điện tích năng sẽ được cập nhật sau khi báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt, thiết kế cơ sở được thẩm định).

- Tỷ lệ điện tự dùng và tổn thất máy biến áp của nhà máy: 1%.

- Số giờ vận hành công suất cực đại: 1.310 giờ/năm.

- Điện năng giao nhận bình quân năm: 1.556.280.000 kWh.

- Tỷ lệ sản lượng điện bơm/sản lượng điện phát: 1,44.

- Đơn giá bán lẻ điện sản xuất giờ thấp điểm: 1.094 đồng/kWh (theo Quyết định 2699/QĐ-BCT ngày 11 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định về giá bán điện)./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM