Năng lượng Nhật Bản [kỳ 92]: Mitsubishi, Toshiba, IHI... đầu tư lớn vào điện hạt nhân ở Hoa Kỳ

Năng lượng Nhật Bản [kỳ 87]: Cơ chế cho nguồn điện có thể điều chỉnh và phi carbon “Chính sách hỗ trợ đầu tư phát điện của Nhật Bản” vừa được ban hành. Chính sách này phản ánh sự phụ thuộc hoàn toàn vào cơ chế thị trường không còn phù hợp khi năng lượng tái tạo - chi phí thấp và không ổn định chiếm ưu thế, cần có một cơ chế bổ sung để đảm bảo đầu tư vào nguồn điện có thể điều chỉnh và phi carbon, đặc biệt là khi hydro/amoniac được xem là giải pháp.

Năng lượng Nhật Bản [kỳ 88]: Vận hành ‘Cơ sở lưu trữ khô’ tại Nhà máy điện hạt nhân Ikata Công ty Điện lực Shikoku (Nhật Bản) vừa thông báo bắt đầu vận hành “Cơ sở lưu trữ khô” tại Nhà máy điện hạt nhân Ikata. Đây là lần đầu tiên một cơ sở lưu trữ khô được lắp đặt và vận hành trong khuôn viên nhà máy điện hạt nhân theo các tiêu chuẩn quy định mới được ban hành vào năm 2013.

Năng lượng Nhật Bản [kỳ 89]: Bài học về cách tiếp cận điện gió ngoài khơi cho thị trường mới nổi Dưới đây là 5 bài học và kinh nghiệm của ngành năng lượng gió ngoài khơi được Nhật Bản tư vấn cho Chính phủ Brazil. Tài liệu được thu thập từ các chuyên gia Nhật Bản, Brazil, dựa trên 137 cuộc phỏng vấn, bảng câu hỏi định tính và định lượng. Chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam tổng hợp, lược dịch nội dung chính dưới đây để chúng ta có thể tham khảo cho các dự án tương tự trong tương lai.

Năng lượng Nhật Bản [kỳ 90]: Liên minh Mitsubishi rút khỏi các dự án điện gió tại 3 khu vực biển Tập đoàn Mitsubishi và Công ty Điện lực Chubu (Liên minh Mitsubishi) vừa thông báo rút khỏi kế hoạch xây dựng các dự án điện gió ngoài khơi tại 3 khu vực ngoài khơi tỉnh Chiba và Akita. Quyết định này được đưa ra sau khi tái đánh giá kế hoạch kinh doanh trong bối cảnh đồng yên mất giá và chi phí vật liệu tăng cao, khiến việc tiếp tục dự án được coi là không khả thi.

Năng lượng Nhật Bản [kỳ 91]: Bài học về nguyên tắc vận hành an toàn nhà máy điện hạt nhân Bài viết này sẽ phân tích một cách hệ thống các nguyên nhân trực tiếp và sâu xa dẫn đến sự cố tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi (năm 2011), bao gồm: Điều kiện địa điểm và các mối nguy hại bên ngoài, khung pháp quy và cơ chế giám sát, thiết kế và vận hành nhà máy, các biện pháp quản lý sự cố, yếu tố con người và tổ chức. Qua đó, bài viết làm rõ câu hỏi: Vì sao ba nguyên tắc cốt lõi trong an toàn hạt nhân (kiểm soát độ phản ứng, duy trì làm mát nhiên liệu và ngăn chặn phát tán phóng xạ) đã không được bảo đảm tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi? Mục tiêu là rút ra những bài học có giá trị không chỉ cho Nhật Bản, mà còn cho cộng đồng hạt nhân quốc tế, nhằm tăng cường khả năng phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro và củng cố niềm tin của công chúng đối với điện hạt nhân trong tương lai.

Như chúng ta đã biết: Ngày 28/10/2025, Thủ tướng Takaichi đã hội đàm với Tổng thống Mỹ Trump và đạt được thỏa thuận tăng cường hợp tác kinh tế với trọng tâm là Nhật Bản đầu tư vào Mỹ. Trong “Bản tóm tắt chung về đầu tư giữa Nhật Bản và Mỹ” được công bố sau hội đàm đã nêu rõ “các doanh nghiệp Nhật Bản đang xem xét tham gia vào các dự án của Mỹ ở nhiều lĩnh vực như: Năng lượng, AI, khoáng sản quan trọng, v.v...”.

Hai nhà lãnh đạo (dựa trên thỏa thuận thuế quan tháng 7 năm 2025) đã thiết lập khung đầu tư vào Mỹ với tổng quy mô 550 tỷ USD (khoảng 84 nghìn tỷ yên), trong đó dự kiến sẽ đầu tư vào lĩnh vực hạt nhân tối đa 200 tỷ USD.

Đây là cơ chế mà Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC) và các tổ chức khác sẽ đầu tư, hoặc bảo lãnh tài chính cho các dự án được phía Mỹ phê duyệt, và trong “Bản tóm tắt chung” đang có 21 dự án chờ duyệt.

Ngoài ra kế hoạch thúc đẩy hợp tác kinh doanh mới giữa các doanh nghiệp hai nước Nhật - Mỹ thông qua việc tận dụng sự hỗ trợ từ các tổ chức tài chính của Chính phủ Nhật Bản cũng được nêu rõ.

Trong lĩnh vực hạt nhân, các doanh nghiệp Nhật Bản như Tập đoàn Công Nghiệp nặng Mitsubishi, Toshiba, IHI... đang xem xét tham gia vào kế hoạch xây dựng lò phản ứng lớn AP1000 (PWR, 1,25 triệu kWe) và SMR (lò phản ứng mô-đun nhỏ) mà Westinghouse (WE) đang thúc đẩy tại Mỹ. Dự kiến quy mô dự án tối đa 100 tỷ USD (khoảng 15 nghìn tỷ yên). Tháng 7 năm nay, WE đã báo cáo với Tổng thống Trump kế hoạch xây dựng 10 lò AP1000 tại Mỹ, với mục tiêu khởi công vào năm 2030.

Về SMR “BWRX-300” (300.000 kWe) do GE Vernova Hitachi Nuclear Energy (GVH) của Mỹ phát triển, Hitachi GE Vernova Nuclear Energy của Nhật Bản cũng có kế hoạch tham gia. Quy mô dự án này cũng dự kiến tối đa 100 tỷ USD (khoảng 15 nghìn tỷ yên). BWRX-300 đã được chọn cho dự án “Nhà máy Điện hạt nhân Mới Darlington” - dự án SMR đầu tiên ở Bắc Mỹ, với GVH là đối tác công nghệ, và đang được xây dựng tại Canada với mục tiêu bắt đầu vận hành vào cuối năm 2030.

Theo Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản: “Bản tóm tắt chung” liệt kê các dự án đã thể hiện sự quan tâm của các doanh nghiệp, tuy việc thực hiện đầu tư chưa được xác định, nhưng khi công bố “Bản tóm tắt chung”, cả hai chính phủ Nhật - Mỹ đã bày tỏ kỳ vọng mạnh mẽ các sáng kiến kinh doanh đa dạng góp phần tăng cường tính bền vững của chuỗi cung ứng hai nước Nhật - Mỹ sẽ được thúc đẩy trong tương lai.

Tại Mỹ, chủ trương tăng công suất phát điện hạt nhân trong nước lên gấp 4 lần so với hiện tại vào năm 2050 đã được đưa ra vào tháng 5 năm 2025. Tại Nhật Bản, dựa trên chủ trương tận dụng tối đa điện hạt nhân được ban hành vào tháng 2 năm 2025, Thủ tướng Takaichi nhậm chức vào tháng 10 năm 2025 đã bày tỏ quan điểm như “muốn chấm dứt ngoại giao cúi đầu trước các nước giàu tài nguyên”, “kịch liệt phản đối việc tiếp tục lấp đầy lãnh thổ Nhật Bản bằng các tấm pin mặt trời sản xuất ở nước ngoài”.

Các chuyên gia điện lực Nhật Bản đánh giá quan điểm của Thủ tướng Takaichi là “nhiệt huyết với các chính sách dài hạn như lò phản ứng nước nhẹ cải tiến, hay nhà máy điện hạt nhân thế hệ tiếp theo”.

Khung đầu tư vào Mỹ quy mô 550 tỷ USD được thiết lập sau thỏa thuận thuế quan Nhật - Mỹ, nhưng đầu tư vào xây dựng nhà máy điện hạt nhân cũng là thể hiện phương châm thúc đẩy điện hạt nhân của cả hai chính phủ. Việc tận dụng cơ hội đầu tư lớn để nỗ lực duy trì và tăng cường cơ sở hạ tầng cần thiết cho ngành công nghiệp điện hạt nhân, bắt đầu từ chuỗi cung ứng là rất quan trọng.

Nguồn: Hiệp hội Công nghiệp Điện Hạt Nhân Nhật Bản, Báo Mainichi, Công ty Hitachi GE Vernova Nuclear Energy

(Đón đọc kỳ tới...)

NGUYỄN HOÀNG YẾN (TỔNG HỢP, BIÊN DỊCH)