Chuyển đổi nhà máy điện than cũ thành cơ sở lưu trữ năng lượng của Đan Mạch, gợi ý cho Việt Nam

Tác động của Nghị quyết Quốc hội đến ngành năng lượng và gợi ý Chính phủ triển khai các bước tiếp theo Như chúng ta đã biết, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV (ngày 11/12/2025), Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia (giai đoạn 20262030) nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài trong quy hoạch, chuẩn bị đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư phát triển các dự án năng lượng. Nhân sự kiện này, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài báo phân tích các tác động của thể chế mới đối với thị trường điện, tiến trình chuyển dịch năng lượng; đồng thời khuyến nghị, gợi ý những nội dung về cơ chế, chính sách mà Chính phủ cần ban hành để sớm đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống.

Đôi nét về Aalborg CSP:

Aalborg CSP là nhà phát triển và cung cấp hàng đầu các công nghệ tái tạo tiên tiến với tầm nhìn “Thay đổi năng lượng” hướng đến việc thay đổi cách thức sản xuất và lưu trữ năng lượng hiện nay. Hãng có trụ sở chính tại Aalborg (Đan Mạch) và văn phòng bán hàng, dịch vụ tại Tây Ban Nha. Aalborg CSP có thể thiết kế và cung cấp các giải pháp xanh và hệ thống năng lượng tích hợp dựa trên năng lượng mặt trời, lưu trữ năng lượng theo mô hình Power-to-X (PTXHEAT và PTXSALT), trao đổi nhiệt và dạng khác cho các ngành công nghiệp, cũng như nhà máy điện trên toàn thế giới.

Từ năm 1988, Aalborg CSP đã tận dụng chuyên môn sâu rộng của mình trong việc thiết kế và cung cấp lò hơi, hệ thống phức hợp, công nghệ năng lượng tái tạo và lưu trữ năng lượng. Nhờ đó, mọi người hiểu hơn nhu cầu năng lượng riêng lẻ, tích hợp công nghệ và hệ thống, cũng như tối ưu hóa với các năng lực cốt lõi (như mô hình hóa hiệu suất và thiết kế hệ thống).

Aalborg CSP tập trung vào các hoạt động nghiên cứu, phát triển (R&D) và hợp tác chặt chẽ với các công ty, tổ chức có nền tảng tri thức của Đan Mạch, cũng như quốc tế để liên tục tạo ra các công nghệ tiên tiến và bền vững. Hãng này cung cấp đa dạng các giải pháp năng lượng tái tạo: Lưu trữ năng lượng nhiệt độ cao và thấp, tấm panel mặt trời, bơm nhiệt, nồi hơi, hệ thống năng lượng tích hợp, cũng như các giải pháp Power-to-X tùy chỉnh.

Theo giới thiệu, Aalborg CSP có thể kết nối nhu cầu năng lượng của từng cá nhân với các hệ thống, công nghệ phù hợp; tích hợp và kết hợp các giải pháp để đạt được hiệu quả cao nhất; đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn năng lượng trên thế giới, hướng tới một tương lai trung hòa CO2.

Các tính toán cho thấy, việc chuyển đổi nhà máy điện than thành trung tâm lưu trữ năng lượng là giải pháp hiệu quả nhất về mặt chi phí. Bằng cách này, chủ sở hữu không chỉ có thể tránh được chi phí tháo dỡ, mà còn đóng vai trò tích cực trong quá trình chuyển đổi năng lượng.

Lợi thế chuyển đổi nhà máy điện than, sang cơ sở lưu trữ năng lượng:

Theo Aalborg CSP: Hầu hết các công đoạn của nhà máy điện than vẫn có thể được sử dụng. Tua bin hơi nước, máy phát điện và bộ trao đổi nhiệt được giữ lại, trong khi lò hơi đốt than trước đây được thay thế bằng một hệ thống mới. Hệ thống này dựa trên công nghệ “điện chuyển hóa muối”: Điện dư thừa từ các nhà máy điện gió, mặt trời được chuyển đổi thành nhiệt và được lưu trữ trong muối nóng chảy. Khi cần, hệ thống sẽ tạo ra điện trở lại thông qua hệ thống máy phát dùng hơi nước.

Aalborg CSP cũng coi đây là đóng góp cho an ninh nguồn cung. “Công nghệ lưu trữ của chúng tôi có thể ổn định lưới điện bằng cách hấp thụ năng lượng từ các nguồn tái tạo và giải phóng nó vào những thời điểm nhu cầu cao. Đồng thời, việc làm có thể được duy trì, vì việc vận hành và bảo trì các hệ thống được chuyển đổi sẽ mang lại cơ hội việc làm mới”.

Bên cạnh những lợi ích về sinh thái, Aalborg CSP còn chỉ ra các cơ hội kinh tế. Bằng cách sử dụng điện giá rẻ từ năng lượng tái tạo, các nhà khai thác có thể giảm chi phí vận hành và tạo thêm doanh thu thông qua các dịch vụ hệ thống. Các giao dịch chênh lệch giá trên thị trường điện cũng có thể được thực hiện - tức là việc bán năng lượng được lưu trữ vào thời điểm giá cao.

“Các tính toán của chúng tôi cho thấy việc chuyển đổi các nhà máy điện than là giải pháp hiệu quả nhất về mặt chi phí. Bằng cách này, chủ sở hữu không chỉ có thể tránh được chi phí tháo dỡ, mà còn đóng vai trò tích cực trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Khái niệm này có khả năng mở rộng và điều chỉnh tùy thuộc vào quy mô của địa điểm và yêu cầu của lưới điện” - Jens Taggart Pelle - Phó chủ tịch kỹ thuật của Aalborg CSP cho hay.

Công nghệ chuyển đổi nhà máy điện than của Aalborg CSP:

Sản lượng năng lượng tái tạo dự kiến ​​sẽ tăng đáng kể trong những năm tới, điều này đòi hỏi việc lưu trữ năng lượng từ các tua bin gió và công viên năng lượng mặt trời, nếu chúng ta muốn duy trì mô hình tiêu thụ hiện tại. Đồng thời, các nhà máy điện than hiện có cần phải được loại bỏ dần. Do đó, việc tái sử dụng các nhà máy điện than để lưu trữ năng lượng tái tạo là lý tưởng, thay vì phá bỏ và xây mới các cơ sở lưu trữ năng lượng.

Nhu cầu lưu trữ năng lượng từ các tấm panel mặt trời và tua bin gió một cách hiệu quả, linh hoạt sẽ tăng lên đáng kể trong những năm tới. Việc lưu trữ từ nguồn năng lượng tái tạo để sử dụng sau này khi phụ tải điện đạt đỉnh và khi sản lượng năng lượng tái tạo thấp vẫn mang lại nhiều lợi ích. Đó là lý do tại sao Aalborg CSP lại nhận thấy tiềm năng to lớn trong việc xây dựng các cơ sở lưu trữ nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.

Aalborg CSP đã phát triển các hệ thống năng lượng mặt trời nhiệt và lưu trữ nhiệt công nghiệp trong nhiều năm. Với phương pháp chuyển đổi các nhà máy điện than thành hệ thống lưu trữ nhiệt, Công ty hiện muốn đưa công nghệ của mình lên một tầm cao mới - như một cầu nối giữa sản xuất điện năng lượng tái tạo, sự ổn định của lưới điện và việc sử dụng nhiệt.

Trong một thông cáo báo chí đưa ra cuối tháng 10/2025, Aalborg CSP cho hay: Khi các nhà máy điện than hiện có bị loại bỏ dần, thì việc tái sử dụng chúng để lưu trữ năng lượng tái tạo là lý tưởng thay vì xây mới. Để làm được điều này, Aalborg CSP đã phát triển một giải pháp chuyển đổi thông qua công nghệ mới để tái sử dụng hầu hết các thiết bị của nhà máy điện than cũ, cho phép tiếp tục sử dụng các địa điểm phát điện hiện có để tiếp tục sản xuất năng lượng.

Theo Phó chủ tịch kỹ thuật Jens Taggart Pelle: Hiện có hơn 250 nhà máy điện than ở châu Âu có thể bị loại bỏ dần như một phần của chiến lược giảm phát thải. Ngoài những lợi ích về môi trường và khí hậu của việc đóng cửa nhà máy, chủ sở hữu các nhà máy này có thể tạo ra một cơ hội kinh doanh mới bằng cách thay thế lò hơi đốt than bằng các cơ sở lưu trữ năng lượng.

“Các chủ nhà máy sẽ tiết kiệm được chi phí ngừng hoạt động và tháo dỡ các nhà máy điện than, vốn sẽ trở thành phế liệu (nếu chúng không còn khả năng sản xuất điện). Các tính toán của chúng tôi cho thấy việc tái sử dụng các nhà máy điện than là giải pháp tiết kiệm chi phí nhất, vì các thiết bị đã được lắp đặt và hoạt động đầy đủ trong nhiều năm tới.

Ngoài ra, các chủ nhà máy sẽ thấy chi phí nhiên liệu giảm nhờ việc sử dụng năng lượng tái tạo dư thừa từ lưới điện và có thể tạo ra doanh thu mới thông qua việc cung cấp dịch vụ cho thị trường điện với chênh lệch giá do việc bán điện dự trữ. Tương tự, khi nhà máy điện than được nâng cấp qua chuyển đổi sẽ đảm bảo an ninh cung cấp điện trong thời kỳ bất ổn, thông qua quá trình sản xuất bền vững trong tương lai” - Jens Taggart Pelle cho hay.

Giải pháp Điện - Muối:

Aalborg CSP có thể chuyển đổi các nhà máy điện than bằng cách cung cấp giải pháp mà hãng này gọi là “Điện - Muối” (Power-to-Salt). Power-to-Salt là một giải pháp năng lượng điện - hóa, sử dụng điện để chuyển đổi nước muối thành các hóa chất có giá trị, đặc biệt là khí clo và xút ăn da (natri hydroxit). Quy trình này thường được sử dụng trong công nghiệp hóa chất (chẳng hạn như sản xuất chlor-alkali).

Theo Aalborg CSP: Pin Carnot hoạt động bằng cách chuyển đổi điện năng dư thừa từ các nguồn năng lượng xanh như tua bin gió và tấm pin mặt trời thành nhiệt. Cụ thể, pin Carnot để làm nóng muối đến khoảng 565 độ C. Muối được lưu trữ trong hai bể (một bể nóng và một bể lạnh). Khi cần năng lượng, muối nóng sẽ giải phóng nhiệt lượng đã lưu trữ thông qua bộ trao đổi nhiệt và chạy tua bin của nhà máy điện hiện có. Bằng cách này, nhà máy điện than được chuyển đổi có thể tiếp tục tạo ra điện và nhiệt mà không cần đốt nhiên liệu hóa thạch.

Trong quá trình chuyển đổi, lò hơi đốt than được thay thế bằng hệ thống máy phát hơi nước dựa trên công nghệ Header & Coil, sử dụng muối nóng chảy. Các thiết bị hiện có như tua bin hơi nước, máy phát điện, bộ trao đổi nhiệt, cũng như các linh kiện để chuyển mạch, biến đổi và truyền tải điện cao áp, có thể được tái sử dụng trong nhà máy điện mới.

Aalborg CSP đang hợp tác với AES Bulgaria (thuộc Tập đoàn Năng lượng Mỹ là AES Corp.) để tìm hiểu khả năng chuyển đổi một nhà máy điện than quy mô lớn tại Bulgaria. Nhà máy điện này được xây dựng vào năm 2010, nhưng phía Bulgaria muốn chuyển đổi nó thành một trung tâm lưu trữ năng lượng.

Dự án nói trên là cầu nối để Aalborg CSP thâm nhập thị trường chuyển đổi năng lượng ở châu Âu. Dự án sẽ giúp Bulgaria tích hợp nhiều năng lượng tái tạo hơn bằng cách lưu trữ sản lượng dư thừa và giải phóng khi có nhu cầu cao. Xa hơn là tiếp tục cung cấp năng lượng sạch, đáng tin cậy cho người tiêu dùng Bulgaria trong nhiều thập kỷ tới.

Việt Nam, với lộ trình chuyển dịch năng lượng theo hướng giảm phát thải CO2, đang có dự kiến chuyển đổi một số nhà máy điện than cũ sang loại hình khác, hoặc phải loại bỏ. Thiết nghĩ, một khi thị trường dịch vụ hệ thống điện của ta được thiết lập đầy đủ, bài học về lưu trữ năng lượng của Aalborg CSP cũng đáng để nghiên cứu xem xét, nhất là tận dụng được máy móc và cơ sở hạ tầng hiện tại, cũng như không tác động lớn đến công ăn việc làm của người lao động nhà máy điện./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Link tham khảo: https://www.powermag.com/denmark-group-old-coal-fired-plants-can-be-converted-to-thermal-energy-storage-facilities/