Thủy điện Hố Hô trong lũ Hương Khê (Bài 1)

Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 1)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 2)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 3)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 4)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 5)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 6)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 7)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 8)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 9)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 10)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 11)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 12)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 13)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 14)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 15)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 16)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 17)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 18)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 19)
Đã đến lúc chúng ta phải công bằng với thủy điện (Bài 20)

BÀI 1: VÌ SAO HƯƠNG KHÊ LUÔN XẢY RA LŨ VÀ RỐN LŨ LÀ PHƯƠNG MỸ?

Lũ lụt là gì?

Lũ là một hiện tượng thiên nhiên do mực nước và tốc độ dòng chảy trên các sông, suối vượt qúa mức bình thường. 

Lụt là hiện tượng xảy ra khi nước lũ dâng cao tràn qua sông, suối, hồ, đập, đê tràn vào các vùng trũng làm ngập nhà cửa, cây cối, đồng ruộng.

Về tổng quan, nguyên nhân chủ yếu sinh ra các trận lũ lụt lớn là do các trận bão, áp thấp nhiệt đới có lượng mưa lớn, cường độ cao và tập trung liên tục, trong một thời gian ngắn, các dòng chảy dồn về một diện tích cục bộ làm lượng nước dâng cao, không thoát kịp ra sông, hồ lớn hoặc ra biển.

Đối với lũ lụt ở Hương Khê, nguyên nhân là do các cơn bão, áp thấp nhiệt đới, hay các đới hội tụ dày đặc từ phía biển đi vào, gặp dãy Trường Sơn chặn lại tạo nên các cơn mưa lớn, cường độ cao, kéo dài trên diện rộng. Cùng với mạng sông suối có độ dốc cao từ nhiều phía, đổ dồn nhanh về những khu vực trũng ở trung tâm huyện Hương Khê. Nước sông Ngàn Sâu lên nhanh, không thể tiêu thoát kịp một lượng nước khổng lồ với cửa thoát duy nhất của sông Ngàn Sâu (khu vực xã Phương Mỹ sang huyện Vũ Quang và Đức Thọ ra sông La).  

Sau đây là những phân tích chi tiết về thực trạng lũ Hương Khê.

Vì sao miền Trung thường xuyên xảy ra lũ?

Đặc điểm địa hình của miền Trung Việt Nam là dải đất hẹp với phía Tây là dãy Trường Sơn có địa hình núi cao và phía Đông là các địa hình đồi núi thấp tiếp đến là đồng bằng duyên hải giáp biển.

Từ đó tạo ra hệ thống các sông suối đặc thù có lưu vực ngắn, nhưng độ dốc cao, lòng sông hẹp. Khi có mưa lớn trút xuống, nước tập trung dồn xuống hạ lưu rất nhanh tạo nên các dòng chảy bất thường hình thành lũ lớn với mực nước dâng lên cao trong thời gian ngắn.

Vào mùa mưa bão, khi các cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới từ biển đổ bộ vào đất liền, hoàn lưu của bão bị dãy núi Trường Sơn cản lại tạo ra dải hội tụ dày đặc ở phía Đông Trường Sơn gây nên những cơn mưa với cường độ lớn.

Mưa lớn càng kéo dài nhiều ngày thì lũ càng lớn và diện tích ngập lụt càng rộng.

Vì sao Hương Khê thường xuyên xảy ra lũ và rốn lũ là Phương Mỹ?

Về điều kiện khí hậu thời tiết Khu vực Hương Khê: khí hậu ở Hà Tĩnh nói chung và Hương Khê nói riêng được phân thành 2 mùa rõ rệt.

Về mùa khô: từ tháng 12 đến tháng 8 năm sau có nắng nóng, thường có mưa rào nhưng không kéo dài, từ tháng 4 đến tháng 8 nhiệt độ trung bình từ 25-37 độ C, nhiệt độ cao nhất là vào tháng 6-7 (30-42 độ C), có gió mùa Tây Nam (gió thổi từ Lào), khô, nóng gây khó chịu và làm nước sông hồ, bốc hơi lớn.

Về mùa mưa: bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 11, nhiệt độ trung bình 18-26 độ C. Từ khoảng cuối tháng 9, tháng 10 và tháng 11, lượng mưa chiếm khoảng 55% so với cả năm.

So với tất cả các địa bàn trên tỉnh Hà Tĩnh thì Hương Khê có khí hậu khắc nghiệt nhất (khi nắng nóng thì nắng nóng kéo dài, khi mưa thì mưa tập trung với cường độ lớn, liên tục nhiều ngày gây lũ lụt hầu hết các xã trong huyện).

Theo các số liệu thống kê không đầy đủ, từ năm 2002 - 2016 cho thấy, hầu hết các cơn lũ lớn ở Hương Khê xuất hiện từ cuối tháng 9, đến đầu tháng 11 do lượng mưa lớn từ các cơn bão, áp thấp nhiệt đới hay các dải hội tụ đem đến.

Năm 2002: Mưa lớn gây ra trận lũ quét ngày 20/9/2002 xảy ra ở các huyện Hương Sơn, Hương Khê và Vũ Quang làm 53 người chết và mất tích, 111 người bị thương;

Năm 2003: Do dải hội tụ nhiệt đới kết hợp tác động của không khí lạnh tăng cường gây mưa to, đến rất to từ ngày 2-6/10, lượng mưa đo được tại Chu Lễ 388mm.

Năm 2007: Hoàn lưu của cơn bão Lekima (hay Bão số 5) đổ bộ vào Việt Nam, ngày 3 tháng 10 năm 2007 gây mưa lớn vùng địa phận giáp ranh giữa 2 tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh gây lũ dâng cao trên toàn huyện Hương Khê.

Năm 2009: Bão số 9 (bão KETSANA) đổ bộ vào Hà Tĩnh chiều ngày 29/9/2009. Do ảnh hưởng của bão và hoàn lưu sau bão, trên địa bàn Hà Tĩnh có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to; trong cơn mưa kèm theo lốc xoáy và giông sét; lượng mưa đo được từ 7h ngày 23/9/2009 đến 7h ngày 02/10/2009 tại các trạm thuỷ văn cụ thể như sau: Thành phố Hà Tĩnh 408,1mm; Kỳ Anh 674,3mm; Hương Khê 785,1mm; Chu Lễ 751,8mm. Đỉnh lũ xuất hiện trên sông Ngàn Sâu tại Chu Lễ (+14,69) trên mức báo động III là 1,69m (13h đến 15h ngày 01/10/2009);

Năm 2010: Do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường, kết hợp với hoạt động của đới gió đông trên cao phát triển cùng với rìa phía bắc của dải hội tụ nhiệt đới đã gây mưa lớn trên địa bàn Hà Tĩnh. Lượng mưa từ 7 giờ ngày 14/10 đến 19 giờ ngày 17/10 tại: Chu Lễ 817mm, Hương Khê 743mm. Đỉnh lũ tại Chu Lễ - Hương Khê xuất hiện lúc 19h ngày 16/10/2010 là 16,56m trên báo động III là 3,06m (vượt mức lũ lịch sử năm 2007 là 0,43m)

Năm 2013: Hoàn lưu của cơn bão Nari (cơn bão số 11), hai ngày 14 và 15/10, Hà Tĩnh cùng nhiều tỉnh miền Trung có mưa lớn, liên tục trên diện rộng.

Năm 2016: Mưa lớn gây lũ dâng cao trên toàn huyện Hương Khê trong 2 ngày 14-15/10. Lượng mưa từ 7 giờ ngày 14/10 đến 19 giờ ngày 15/10 tại: Chu Lễ 817mm, Hương Khê 743mm.

Cũng trong năm 2016, do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường kết hợp với gió đông trên cao nên từ ngày 2/11 đến ngày 4/11, ở các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi tiếp tục có mưa vừa, mưa to, lượng mưa phổ biến 250-400mm, có nơi trên 400mm. Mực nước lúc 4h ngày 2/11 của sông Ngàn Sâu tại Chu Lễ 13,71m, trên mức báo động III là 0,21m. (Kỳ tới: Yếu tố địa hình Hương Khê)

PHẠM HỒNG PHONG, HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

(Khi sao chép, trích dẫn nội dung, số liệu từ bài viết này phải ghi rõ "nguồn", hoặc "theo": TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM)

Tài liệu tham khảo:

Báo cáo phòng chống lụt bão của Tỉnh Hà Tĩnh 2009,

Báo cáo phòng chống lụt bão của Tỉnh Hà Tĩnh 2010

Báo cáo nhanh Bão số 10 năm 2013

Kế hoạch phòng chống lụt bão Hà Tĩnh 2015

Kế hoạch phòng chống lụt bão Hà Tĩnh 2016-2020

http://floodlist.com/asia/vietnam-deadly-floods-october-2016

http://www.sonongnghiephatinh.gov.vn/category26/Phong-chong-lut-bao.htm

Tài liệu trên internet