Địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam [kỳ 2]: Ưu tiên địa điểm có trọng số cao nhất

Địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam [kỳ 1]: Quá trình tìm kiếm, sàng lọc, xác định Để bạn đọc có góc nhìn tổng thể về mặt bằng được lựa chọn cho 2 nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2, trong chuyên đề này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam giới thiệu một số bài viết tóm tắt về quá trình tìm kiếm, lựa chọn và đánh giá địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam. Chuyên đề bao gồm: [1] Tìm kiếm địa điểm tiềm năng, sàng lọc và xác định các địa điểm thí sinh - [2] So sánh, xếp thứ tự ưu tiên 3 địa điểm thí sinh có trọng số cao nhất - [3] Đánh giá 2 địa điểm đã lựa chọn - [4] Kết luận và kiến nghị. Rất mong nhận được sự chia sẻ của bạn đọc.

KỲ 2: SO SÁNH, XẾP THỨ TỰ ƯU TIÊN 3 ĐỊA ĐIỂM THÍ SINH CÓ TRỌNG SỐ CAO NHẤT

I. Tiêu chí lựa chọn địa điểm:

Theo hướng dẫn lựa chọn địa điểm của IAEA, kết hợp với các nghiên cứu của Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) và tư vấn Nhật Bản, có thể chia các tiêu chuẩn lựa chọn địa điểm ra làm 5 lĩnh vực:

1. Chính sách năng lượng và quy hoạch phát triển ngành.

2. Bảo đảm an toàn cho nhà máy, dân cư.

3. Bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật với chi phí thấp nhất.

4. Được công chúng chấp nhận.

5. Một số vấn đề khác.

Trong từng lĩnh vực lại được cụ thể hóa thành các tiêu chí như nêu trong bảng 1 dưới đây.

Bảng 1: Các tiêu chí cơ bản để lựa chọn địa điểm:

Tổng hợp:

Các thông tin và số liệu phục vụ cho việc đánh giá và so sánh địa điểm theo các tiêu chí nêu trên đã được Viện Năng lượng kết hợp với các cơ quan chuyên ngành tiến hành nghiên cứu và khảo sát chi tiết cho 3 địa điểm: Vĩnh Hải, Phước Dinh (Ninh Thuận) và Hoà Tâm (Phú Yên). Các công việc khảo sát về điều kiện tự nhiên và xã hội được chia thành:

1. Khảo sát tình hình kinh tế, xã hội (dân số, công trình công cộng, khu công nghiệp và sử dụng đất đai).

2. Khảo sát điều kiện khí tượng, thuỷ văn, hải văn.

3. Khảo sát đền bù di dân, tái định cư.

4. Khảo sát điều kiện địa hình, địa mạo, địa chất công trình, động đất.

5. Xác định vị trí móng tối ưu của nhà máy tại địa điểm.

6. Đánh giá chênh lệch chi phí xây dựng nhà máy tại 3 địa điểm.

7. Khảo sát sự chấp nhận của công chúng.

II. Đánh giá so sánh 3 địa điểm:

Trong thời gian thực hiện dự án "Nghiên cứu tiền khả thi", các chuyên gia của Việt Nam đã có nhiều cuộc họp và trao đổi với các chuyên gia của Nhật Bản về phương pháp chấm điểm. Các hệ số của các lĩnh vực, hệ số của các chỉ tiêu, điểm chấm cho các chỉ tiêu, các phương pháp chuẩn hoá đã được các chuyên gia của hai nước thảo luận kỹ và đi đến thống nhất.

1. Trọng số của lĩnh vực và trọng số của chỉ tiêu:

Các lĩnh vực (được ký hiệu E, T, C, P, O) có tầm quan trọng và mức độ ảnh hưởng khác nhau trong việc đánh giá địa điểm. Việc đánh giá trọng số của các lĩnh vực được dựa trên ý kiến chuyên gia và nhìn chung đều thống nhất.

Ngoài ra, các tiêu chí lựa chọn địa điểm trong từng lĩnh vực (bảng 1) cũng được xếp trọng số theo tầm quan trọng và mức độ ảnh hưởng tới địa điểm.

2. Chấm điểm:

Không quan tâm tới trọng số, đầu tiên ta cho điểm tất cả 37 tiêu chí theo thang điểm 10. Việc cho điểm cũng do một nhóm chuyên gia tiến hành, có trao đổi và thống nhất ý kiến với các chuyên gia Nhật Bản. Tập hợp các điểm số được coi là số liệu đầu vào cho việc đánh giá so sánh các địa điểm.

3. Chuẩn hoá:

Vì mỗi tiêu chí, ta cho điểm theo thang điểm 10, nên nếu không chuẩn hoá, lĩnh vực nào có nhiều chỉ tiêu mặc nhiên sẽ có số điểm cao hơn. Do đó, cần phải chuẩn hóa. Trong nghiên cứu này đã sử dụng 4 cách chuẩn hoá khác nhau, ký hiệu NOR1, NOR2, NOR3, NOR4 và không chuẩn hoá NOR5. Cùng với 4 phương án trọng số cho các lĩnh vực, do đó đã có tất cả 20 tình huống được nghiên cứu, nhằm xem xét thứ tự xếp hạng các địa điểm có ổn định hay không.

4. Kết quả:

Với các phương án trọng số lĩnh vực khác nhau, cách chuẩn hoá điểm khác nhau thì thứ tự xếp hạng của các địa điểm là khá ổn định và tin cậy. Địa điểm Phước Dinh luôn đứng đầu, có điểm cách biệt so với hai địa điểm Vĩnh Hải và Hoà Tâm. Hai địa điểm Vĩnh Hải và Hoà Tâm có số điểm cách biệt nhau không lớn, nhưng địa điểm Hoà Tâm bị loại vì điều kiện địa hình đá gốc.

III. Kết luận:

Thứ nhất: Địa điểm Phước Dinh và Vĩnh Hải đều thoả mãn những điều kiện tiên quyết để xây dựng nhà máy điện hạt nhân như:

1. Có địa hình thuận lợi, diện tích đủ để xây dựng nhà máy điện hạt nhân với 4 tổ máy, công suất mỗi tổ từ 1.000 MW trở lên.

2. Có điều kiện địa chất công trình tốt, nằm trong vùng có cường độ động đất không lớn, bảo đảm an toàn nhà máy và chi phí xây dựng thấp.

3. Các địa điểm đều nằm sát biển, đảm bảo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng hệ thống nước làm mát và vận chuyển thiết bị siêu trường, siêu trọng.

4. Các địa điểm nằm trong vùng có mật độ dân cư thấp, ít ảnh hưởng đến đất canh tác và các công trình công cộng.

5. Được lãnh đạo và công chúng địa phương ủng hộ xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại địa phương của mình.

Thứ hai: Kết quả đánh giá so sánh các địa điểm theo phương pháp chấm điểm với thứ tự từ cao đến thấp là: Phước Dinh, Vĩnh Hải. Thứ tự này khá ổn định đối với các phương pháp đánh giá được sử dụng.

Sau khi triển khai thực hiện và được các chuyên gia và các cấp có thẩm quyền xem xét, góp ý, chỉnh sửa, Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi ban đầu đã được Tổ công tác trình Chính phủ vào ngày 10/8/2005.

Năm 2008, các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ cập nhập, bổ sung và điều chỉnh nội dung Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi thành Báo cáo đầu tư dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Báo cáo ấn bản tháng 5/2009 đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu chỉnh sửa của Hội đồng thẩm định Nhà nước và các ý kiến đóng góp của tư vấn thẩm định, cũng như phù hợp với các quy định về đầu tư xây dựng hiện hành. Báo cáo đã được trình lên Hội đồng thẩm định Nhà nước.

Thứ ba: Kết quả nghiên cứu, khảo sát, đánh giá 2 địa điểm này đã được Hội đồng thẩm định cấp Nhà nước xem xét, đánh giá, thẩm định theo Thông tư số 13/2009/TT-BKHCN "Hướng dẫn đánh giá sơ bộ về an toàn hạt nhân đối với địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân trong giai đoạn quyết định chủ trương đầu tư" của Bộ KH&CN ban hành ngày 20/5/2009. Vào tháng 10/2009, Chính phủ trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tại kỳ họp lần thứ 6 của Quốc hội khóa XII.

Bộ Công Thương đã có các quyết định số 3849/QĐ-BCT và 3850/QĐ-BCT ngày 20/7/2010 phê duyệt quy hoạch địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. Tuy nhiên, căn cứ vào kết quả khảo sát địa hình, địa chất, kiến tạo, khí tượng, thủy hải văn… kết hợp với kết quả đánh giá an toàn địa điểm, kết quả so chọn các chỉ tiêu về kỹ thuật, kinh tế, theo kiến nghị của các tư vấn lập Hồ sơ phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư, Bộ trưởng Bộ Công Thương ra Quyết định số 6070/QĐ-BCT ngày 17/6/2015 phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.

Kỳ tới: Đánh giá 2 địa điểm đã lựa chọn

TS. LÊ VĂN HỒNG, TS. TRẦN CHÍ THÀNH