‘Thủ phủ năng lượng sạch Quốc gia’ - Ninh Thuận hội đủ điện gió, mặt trời, thủy năng, hạt nhân và LNG

Các chuyên gia gợi ý với Thủ tướng một số giải pháp ban đầu cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 Tập thể các chuyên gia, nhà khoa học thuộc Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam vừa có báo cáo tổng hợp (từ các bài báo phản biện trong chuyên đề “phát triển điện hạt nhân Việt Nam trong bối cảnh mới”) gửi tới Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Trong báo cáo, các chuyên gia đã đề xuất Thủ tướng xem xét quyết định một số vấn đề liên quan trong giai đoạn đầu thực hiện đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2. Dưới đây là nội dung chính được đề cập trong báo cáo này.

Ninh Thuận xác định công nghiệp năng lượng là khâu đột phá, là ngành quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh, đặc biệt là năng lượng tái tạo gồm điện mặt trời, điện gió, thủy điện và thủy điện tích năng (TĐTN), đồng thời có cảng biển thuận lợi để phát triển điện khí hóa lỏng (LNG). Theo kế hoạch, trong thời gian tới sẽ đầu tư đồng bộ hệ thống lưới điện truyền tải, xây dựng Ninh Thuận thành trung tâm năng lượng tái tạo và năng lượng sạch của cả nước, phấn đấu đến năm 2030 đạt công suất khoảng 26.500 MW (chưa kể điện hạt nhân), chiếm tỷ trọng khoảng 16% GRDP của tỉnh.

Từ một tỉnh có điều kiện khí hậu khắc nghiệt, Ninh Thuận đã chuyển hướng chiến lược phát triển, biến bất lợi của nắng và gió, biến những vùng đất khô cằn, sỏi đá thành những trang trại điện gió, mặt trời, tạo ra nguồn điện năng sạch phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội.

1. Tiềm năng điện gió:

Về phát triển điện gió, theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB): Ninh Thuận là địa phương có tốc độ gió lớn nhất cả nước, với tốc độ gió trung bình 7,5m/s ở độ cao 65m và mật độ gió từ 400-500 W/m2 trở lên, cao nhất khu vực phía Nam, rất phù hợp cho việc phát triển điện gió. Đặc biệt tại vùng Ninh Thuận rất ít khi xuất hiện bão và lượng gió thổi đều trong suốt 10 tháng, với tốc độ từ 6,4-10 m/s, ổn định cho tua bin gió phát điện.

Hiện Ninh Thuận có 5 khu vực được quy hoạch dọc chiều dài 105 km để sản xuất điện gió, với tổng cộng suất gần 2.500 MW. Khu vực biển Ninh Thuận có tiềm năng rất lớn về phát triển điện gió ngoài khơi, với tổng công suất ước tính trên 5.000 MW.

Theo thông tin từ UBND tỉnh Ninh Thuận: Tính đến tháng 9/2024, trên địa bàn tỉnh có 11 nhà máy điện gió, với tổng công suất là 667 MW đã đưa vào vận hành thương mại. Trong số này, 10 dự án và 24 MW của nhà máy điện gió Habaram đủ điều kiện được hưởng giá ưu đãi theo Quyết định 39 của Thủ tướng Chính phủ và 93 MW còn lại của nhà máy điện gió Habaram được đàm phán theo khung giá điện của Quyết định số 21 của Bộ Công Thương.

2. Tiềm năng điện mặt trời:

Tỉnh Ninh Thuận có bức xạ mặt trời cao nhất cả nước, với lượng bức xạ từ 1.780-2.015 kWh/m2/năm và sự chênh lệch bức xạ các mùa trong năm không nhiều. Tổng giờ nắng trong năm đạt từ 2.500-3.100 giờ/năm, cao nhất cả nước. Như vậy, đây là điều kiện thuận lợi để sử dụng năng lượng mặt trời cho phát điện và Ninh Thuận được đánh giá là tỉnh có tiềm năng phát triển điện mặt trời lớn nhất cả nước.

Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh đã có 37 dự án điện mặt trời được chấp thuận chủ trương đầu tư, với công suất khoảng 2.576 MW, tổng vốn đầu tư hơn 68.000 tỷ đồng, trong đó có 34 dự án đã vận hành thương mại với công suất 2.376 MW.

3. Tiềm năng thủy điện và thủy điện tích năng:

Cùng với các dự án năng lượng mặt trời và năng lượng gió, tận dụng nguồn thủy năng sẵn có để phát triển các dự án thủy điện cũng làm phong phú thêm dạng năng lượng tái tạo của tỉnh Ninh Thuận.

- Về thủy điện:

Ngoài Nhà máy Thủy điện Đa Nhim mở rộng, hiện nay các dự án thủy điện Tân Mỹ, Mỹ Sơn, Thượng Sông Ông cũng đã được cấp chủ trương đầu tư và bổ sung vào Quy hoạch điện lực, với tổng quy mô công suất là 1.429,8 MW.

Tính đến thời điểm hiện tại, Ninh Thuận đã có 8 công trình thủy điện vừa và nhỏ đang vận hành, với tổng công suất đạt 285,5 MW và 4 công trình đang thi công với tổng công suất 64 MW.

- Về thủy điện tích năng:

Tỉnh Ninh Thuận là 1 trong các địa phương có tiềm năng phát triển thủy điện tích năng (TĐTN) lớn nhất cả nước. Theo Báo cáo “Chiến lược phát triển nguồn thủy điện tích năng tại Việt Nam” do Laymeyer và Viện Năng lượng lập năm 2016 cho biết: Cả nước có 9 dự án TĐTN tiềm năng, với tổng công suất 12.500 MW. Riêng tỉnh Ninh Thuận có 3 dự án với tổng công suất 6.000 MW, chiếm tỷ lệ 48% công suất các dự án TĐTN của cả nước (xem bảng dưới đây).

Bảng danh mục các dự án TĐTN có thể phát triển tại Việt Nam:

Nguồn: “Chiến lược phát triển nguồn thủy điện tích năng tại Việt Nam” (2016, Laymeyer).

Hiện tại, dự án TĐTN Bác Ái với công suất 1.200 MW đang thi công và dự kiến đưa vào vận hành giai đoạn 2030-2031. Quy hoạch điện VIII cũng đưa dự án TĐTN Phước Hòa với công suất 1.200 MW vào vận hành năm 2030, nâng tổng công suất TĐTN của tỉnh Ninh Thuận đến năm 2030 đạt 2.400 MW.

4. Điều kiện thuận lợi để phát triển điện khí LNG:

Tại khu vực Cảng tổng hợp Cà Ná, một Tổ hợp điện khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) được quy hoạch, với tổng công suất đến 6.000 MW.

Ngoài ra, vị trí Cảng biển Cà Ná tiếp giáp với khu vực Tổ hợp nhà máy điện khí 6.000 MW và Khu công nghiệp Cà Ná, sẽ thuận lợi cho việc bố trí xử lý giải pháp kỹ thuật chuyển hóa nguồn khí hóa lỏng đạt hiệu suất tối ưu, hiệu quả kinh tế cao.

Bên cạnh đó, vị trí Cà Ná cũng nằm ở trung tâm nguồn năng lượng tái tạo của khu vực miền Trung nên việc hình thành Tổ hợp điện khí LNG Cà Ná góp phần điều hòa, ổn định nguồn điện khu vực.

5. Địa điểm tốt nhất để phát triển các dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam:

Theo nguồn tin của Tạp chí Năng lượng Việt Nam: Quá trình tìm kiếm địa điểm để xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở nước ta đã được triển khai từ gần 30 năm trước - khi chúng ta chính thức bắt đầu có những nghiên cứu về việc đưa điện hạt nhân vào Việt Nam. Quá trình nghiên cứu tìm kiếm, phân loại, đánh giá địa điểm đã được triển khai công phu, bài bản trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam và xuyên suốt thời gian dài. Quá trình này đã được thực hiện theo đúng các quy định, hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và kinh nghiệm của các nước là đối tác của Việt Nam.

Kết quả là địa điểm chọn đầu tư các dự án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam là xã Phước Dinh (Ninh Thuận 1), xã Vĩnh Hải (Ninh Thuận 2) - hai địa điểm này đều thoả mãn những điều kiện tiên quyết để xây dựng nhà máy điện hạt nhân, đã được các đơn vị tư vấn trong và ngoài nước khảo sát, đánh giá kỹ. Đây là hai địa điểm tốt nhất, đáp ứng các tiêu chí khắt khe của quốc tế, phù hợp để xây dựng nhà máy điện hạt nhân.

Do đó, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực (sửa đổi), phê chuẩn Nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV và đồng ý tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận theo Tờ trình số 811/TTr-CP ngày 25/11/2024 của Chính phủ.

Tiếp đến, Chỉ thị số 1/CT-TTg ngày 3/1/2025, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương nhanh chóng triển khai thực hiện dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận trong 5 năm và giao cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 vàTập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam - PVN) làm chủ đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2. (Được biết, tổng công suất của 2 nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 là 4.800 MW).

Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2 và các dự án thành phần, cùng một số cơ chế, chính sách đặc biệt áp dụng cho tỉnh Ninh Thuận để thực hiện dự án.

Với các cơ chế, chính sách đặc biệt, Quốc hội quyết nghị dự án được triển khai đồng thời việc đàm phán với đối tác đã ký kết điều ước quốc tế, hoặc với các đối tác khác để ký kết điều ước quốc tế về hợp tác xây dựng, cấp tín dụng cho thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, song song với quá trình phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án đầu tư. Dự án cũng được áp dụng hình thức chỉ định thầu theo quy trình rút gọn đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong điều ước quốc tế.

Như vậy, khi nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đưa vào vận hành, Trung tâm Năng lượng Tái tạo tỉnh Ninh Thuận sẽ có thêm 4.800 MW năng lượng sạch và trở thành Thủ phủ năng lượng sạch của nước ta.

Lời kết:

Mặc dù điều kiện khí hậu khắc nghiệt (nắng nhiều, gió lớn), nhưng tỉnh Ninh Thuận đã biến sự bất lợi thành thuận lợi - đó là khai thác triệt để các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, mặt trời, thủy điện, thủy điện tích năng, điện hạt nhân, điện LNG sẽ đưa tỉnh Ninh Thuận trở thành Trung tâm năng lượng sạch lớn nhất cả nước và là “Thủ phủ năng lượng sạch Việt Nam” trong thời gia tới./.

TS. NGUYỄN HUY HOẠCH - TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM