Chính sách giá điện cho trạm sạc ở Thái Lan - Gợi ý áp dụng cho Việt Nam

Hệ thống trạm sạc xe điện sử dụng năng lượng tái tạo ở Việt Nam - Sau bước khởi đầu Hiện nay, tốc độ tăng trưởng và phát triển của thị trường xe điện trên thế giới, cũng như Việt Nam ngày càng mạnh mẽ, trở thành xu hướng tất yếu cho cuộc sống xanh, giao thông xanh. Tuy nhiên, việc sử dụng nguồn điện từ nhà máy điện truyền thống như nhiệt điện than, khí để cung cấp cho trạm sạc xe điện thì bản chất vẫn là dùng nhiên liệu hóa thạch, chưa thể đáp ứng triệt để mục tiêu của Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí cacbon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải (Quyết định số: 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022).

Diễn biến phụ thu nhiên liệu và giá bán lẻ điện ở Thái Lan - Gợi ý cho Việt Nam Hồi tháng 5/2023, Tạp chí Năng lượng Việt Nam đã có bài báo phân tích về cấu trúc giá bán lẻ điện ở Thái Lan. Lúc đó tình hình đang nóng vì giá khí ở mức cao. Để bổ sung giá điện công nghiệp và diễn biến phụ thu nhiên liệu, chúng tôi cập nhật những thay đổi gần nhất để bạn đọc tham khảo, đồng thời cũng là gợi ý cho vấn đề giá điện ở Việt Nam.

Giá bán điện cho các trạm sạc điện tại Thái Lan:

Theo báo cáo của Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ (USTDA) tại hội thảo: Thái Lan hiện có 4.628 trạm sạc (bao gồm trạm sạc công cộng, cũng như trạm sạc của các hãng xe điện).

Theo thông tin từ PEA, giá bán lẻ điện do Cơ quan Điều tiết Năng lượng Thái Lan (ERC) quyết định. Giá bán lẻ điện cho các trạm sạc xe điện (kể cả trạm sạc công cộng và trạm sạc của các hãng xe) được áp dụng theo Biểu giá cho mục đích dịch vụ chung (gồm kinh doanh, công nghiệp, cơ quan thuộc chính phủ, địa phương, doanh nghiệp nhà nước, đại sứ quán, các tổ chức quốc tế). Giá bán lẻ điện cho khách hàng nêu trên sử dụng sản lượng điện tiêu thụ trên 250.000 kWh/tháng đo đếm qua công tơ công suất và điện năng (giá điện trong bảng dưới đây chưa bao gồm hệ số điều chỉnh giá nhiên liệu (Ft) theo chu kỳ 4 tháng/lần theo sự phê duyệt của ERC, chưa bao gồm VAT (7%).

Bảng 1: Giá điện theo giờ, cấp điện áp 12 - 24 kV, chưa bao gồm Ft và VAT:

Tỷ giá 1 Baht = 650 VNĐ.

Hệ số Ft cho tháng 10 - 12/2023 mới được giảm xuống còn 0.2048 baht/kWh (tương đương 133 VNĐ/kWh). Theo Chính phủ Thái Lan: Đây là hệ số Ft có trợ giá của Chính phủ cho công ty điện lực. Hệ số không trợ giá phải là 0.6689 Baht/kWh (tương đương 435 VNĐ).

Giờ cao điểm: 9 giờ sáng đến 10 giờ tối ngày thứ Hai đến thứ Sáu. Giờ thấp điểm: 10 pm đến 9 am và toàn bộ ngày thứ Bảy, Chủ nhật, ngày lễ.

Cơ chế giá ưu đãi cho trạm sạc tại Thái Lan:

1. Giá điện cho trạm sạc trên địa bàn quản lý của MEA:

Tháng 7/2023, ERC phê duyệt cơ chế giá ưu đãi cho trạm sạc chỉ áp dụng trên địa bàn quản lý của MEA (công ty điện lực quản lý bán điện tại Bangkok và vùng phụ cận). Theo đó, áp dụng biểu giá ưu đãi cho trạm sạc: 2,162 Baht/kWh (tương đương 1,895 VNĐ/kWh), không tính giá công suất, có tính phí dịch vụ cố định là 312,24 Baht/tháng/trạm sạc, giá trên chưa bao gồm VAT và hệ số điều chỉnh giá Ft.

Điều kiện áp dụng biểu giá:

- Trạm sạc công cộng.

- Kết nối trực tiếp với lưới MEA.

- Áp dụng Smart Charging. Theo đó, MEA có thể trực tiếp kiểm soát hoạt động của trạm sạc từ trung tâm điều khiển của MEA.

Chương trình này có thể xem như là chương trình quản lý nhu cầu điện (DR) đối với hoạt động sạc điện (đơn vị đầu tư, kinh doanh trạm sạc được hưởng giá điện thấp, nhưng chịu sự điều chỉnh phụ tải từ MEA để đảm bảo công suất không vượt quá định mức, giảm quá tải trạm/đường dây).

2. Giá điện cho trạm sạc trên địa bàn quản lý của PEA:

Đối với các trạm sạc trên địa bàn quản lý của PEA (quản lý bán điện tại 75 tỉnh còn lại ngoài thủ đô Bangkok và một số vùng phụ cận) áp dụng theo biểu giá theo thời gian (TOU) chung nêu trên tại Mục 1.

Giá dịch vụ sạc điện của khách hàng sử dụng xe điện:

1. Khách hàng sử dụng dịch vụ tại trạm sạc công cộng:

Tại Thái Lan, trạm sạc công cộng có các cổng sạc khác nhau, đáp ứng nhu cầu sạc xe điện của nhiều hãng. Đối với trạm sạc công cộng của PEA Volta, thì có 3 cổng theo chuẩn EU và Nhật Bản (sạc AC và sạc DC).

ERC không quản lý giá dịch vụ sạc điện mà đơn vị đầu tư trạm/trụ sạc thu từ khách hàng sử dụng điện. Ví dụ: Giá dịch vụ sạc điện của PEA VOLTA có hiệu lực từ ngày 1 tháng 9 năm 2023 (nguồn số liệu: https://peavoltaev.pea.co.th/press_release):

- Bộ sạc điện công suất 25 kW (Normal Charger): Cao điểm 6,9 baht/kWh (4,485 VNĐ), thấp điểm: 5,0 baht/kWh (3,250 VNĐ).

- Bộ sạc điện công suất từ 50 - 120 kW (Fast Charger): Cao điểm 7,3 baht/kWh (4,745 VNĐ), thấp điểm 5,3 baht/kWh (3,445 VNĐ).

- Bộ sạc điện công suất 360 kW (Super - Fast Charger): Cao điểm 8,8 baht/kWh (5,720 VNĐ), thấp điểm 5,5 baht/kWh (3,575 VNĐ).

Theo báo cáo của Tư vấn Delloite USA tại hội thảo: Không chỉ Thái Lan mà tại các quốc gia khác, phí sạc điện của khách hàng sử dụng xe điện bao gồm: Chi phí mua điện từ hệ thống điện cộng với chi phí dịch vụ của đơn vị đầu tư, kinh doanh trạm sạc (gồm chi phí cố định, chi phí hoạt động và lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu).

Giá điện do đơn vị điện lực cung cấp tính theo biểu giá được điều tiết (ví dụ ở Thái Lan, biểu giá do ERC quyết định), hoặc giá theo thị trường (ví dụ tại Singapore).

2. Khách hàng sử dụng xe điện sạc chậm tại nhà:

Theo quy định tại Thái Lan, khách hàng sử dụng điện cho mục đích sinh hoạt áp dụng biểu giá bán lẻ điện theo mức sử dụng điện hàng tháng. Theo đó, mức sử dụng điện dưới 150 kWh/tháng áp dụng biểu giá gồm 7 bậc (Bảng 2); mức sử dụng trên 150 kWh/tháng áp dụng biểu giá điện theo 3 bậc.

Bảng 2: Giá điện sinh hoạt cho mức tiêu thụ dưới 150 kWh/tháng, chưa bao gồm phí dịch vụ:

Phí dịch vụ: 8,19 baht/tháng (5,323 VNĐ) cho hộ dùng dưới 150 kWh/tháng, và 24,62 baht/tháng (16.000 VNĐ) cho hộ dùng trên 150 kWh/tháng.

Khách hàng sử dụng điện sinh hoạt có thể lựa chọn áp dụng biểu giá điện TOU theo giờ cao điểm và thấp điểm.

Đối với điện áp dưới 22 kV, giá điện cao điểm là 5,7982 baht/kWh (3,769 VNĐ), giá điện thấp điểm 2,6369 baht/kWh (1,714 VNĐ). Thái Lan không có quy định giờ bình thường.

Để sử dụng dịch vụ sạc xe điện tại nhà, khách hàng sử dụng điện cho mục đích sinh hoạt có thể đăng ký lắp đặt công tơ thứ 2 áp dụng theo biểu giá cao điểm và thấp điểm cho mục đích sinh hoạt (Mục 1.2 Biểu 1). Khách hàng sử dụng điện phải thanh toán phí cố định (phải trả kể cả không dùng điện) cho cả 2 công tơ.

Kinh nghiệm trong xây dựng giá bán lẻ điện cho trạm/trụ sạc xe điện tại Việt Nam:

Kinh nghiệm áp dụng giá điện trạm sạc tại Thái Lan cho thấy:

Thứ nhất: Nhà nước không quy định cụ thể giá dịch vụ sạc của đơn vị đầu tư, kinh doanh trạm/trụ sạc điện thu từ người sử dụng xe điện. Dịch vụ này được xây dựng trên cơ sở cạnh tranh và từ chi phí/lợi nhuận của đơn vị đầu tư, kinh doanh trạm/trụ sạc điện.

Thứ hai: Giá bán lẻ điện của đơn vị điện lực cho trạm/trụ sạc nhanh được xây dựng trên cơ sở giá điện phản ánh chi phí của ngành điện, không có trợ cấp trong giá điện.

Thứ ba: Đơn vị đầu tư, kinh doanh dịch vụ sạc xe điện được hưởng giá điện thấp trong trường hợp tham gia vào chương trình quản lý nhu cầu điện (chương trình DR).

Thứ tư: Giá bán lẻ điện được quy định, bao gồm phí cố định tính theo tháng (nhằm bù đắp chi phí lưới điện cung cấp cho khách hàng sử dụng điện), giá 2 thành phần, bao gồm giá công suất (theo kW) và giá điện năng (theo kWh).

Như vậy, quy định giá bán lẻ điện cho các trạm/trụ sạc xe điện tại Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, thay thế Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg là phù hợp với thông lệ hiện đang được áp dụng tại Thái Lan. Theo đó:

Thứ nhất: Hoạt động của đơn vị đầu tư, kinh doanh trạm/trụ sạc không phải là hoạt động điện lực; trạm/trụ sạc điện là phụ tải sử dụng điện.

Thứ hai: Giá bán lẻ điện cho trạm/trụ sạc điện cần xây dựng theo nguyên tắc phản ánh đúng, đủ chi phí kinh doanh của ngành điện, không có sự bù chéo trong giá bán.

Thứ ba: Nghiên cứu kinh nghiệm thực hiện quản lý nhu cầu điện áp dụng cho trạm/trụ sạc (chương trình DR).

Thứ tư: Nghiên cứu quy định giá điện gồm phí cố định, giá công suất, giá điện năng là một trong những giải pháp để thực hiện chương trình quản lý nhu cầu điện của khách hàng./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM (NGUỒN: ERAV)