Bộ trưởng Bộ Công Thương trả lời phỏng vấn Tạp chí Năng lượng Việt Nam

Những thuận lợi và khuyết thiếu cần bổ sung cho dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam Như chúng ta đều biết, Chỉ thị đầu tiên của năm 2025 (số 1/CT-TTg, ngày 3/1) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ trưởng Công Thương chỉ đạo triển khai, hoàn thành công tác đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận trong 5 năm. Sau chỉ đạo của Thủ tướng, câu hỏi được dư luận quan tâm là: Trong khoảng thời gian này, chúng ta có thể hoàn thành được không? Để giải đáp phần nào cho nội dung này, bước đầu, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có một số trao đổi, nhận định, đề xuất dưới đây.

Năm 2024, mặc dù thiên tai, bão lũ (nhất là hậu quả của cơn bão số 3) đã ảnh hưởng nặng nề tới các công trình hạ tầng năng lượng, phần nào ảnh hưởng đến sản xuất điện, truyền tải điện và nhiên liệu. Tuy nhiên, các ngành điện, than, dầu khí vẫn đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho các mục tiêu phát triển, có những đóng góp đáng kể vào tăng trưởng GDP của nền kinh tế. Xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp quản lý vĩ mô đã góp phần vào thành công này?

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên:

Đối với ngành điện:

Cơn bão số 3 có sức tàn phá nặng nề, thống kê sơ bộ tại các tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Hải Dương, Hà Nội bị mất điện, mất liên lạc trên diện rộng: 12 đoạn đường dây 500 kV, 36 đường dây 220 kV, 173 đường dây 110 kV bị sự cố và 5.305 cột điện bị gãy đổ.

Với tinh thần quyết tâm cao độ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo ngành điện khẩn trương, tích cực khắc phục những thiệt hại để cấp điện trở lại sau bão, phục vụ sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân. Theo thống kê của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), tiêu thụ điện thương phẩm năm 2024 đạt 276 tỷ kWh, tăng 9,2% so với năm 2023, góp phần đảm bảo tăng trưởng GDP toàn quốc đạt 7,09%.

Để đạt những kết quả nêu trên, Bộ Công Thương đã chủ động, tích cực triển khai thực hiện các giải pháp quản lý vĩ mô như sau:

Một là, xây dựng và hoàn thiện chính sách để phát triển điện lực, tiêu biểu là Luật Điện lực (sửa đổi) đã được Quốc hội khóa XV đã thông qua chỉ trong một kỳ họp ngày 30 tháng 11 năm 2024 và có hiệu lực ngày 1 tháng 2 năm 2025, tạo khuôn khổ, hành lang pháp lý cho phát triển các dự án điện lực trong bối cảnh mới.

Hai là, Bộ Công Thương, đặc biệt là Bộ trưởng Bộ Công Thương với vai trò Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Nhà nước các chương trình, công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành năng lượng, đã luôn đồng hành với quá trình thực hiện các chương trình, công trình dự án quan trọng quốc gia, kịp thời chỉ đạo giải quyết những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ các dự án nguồn và truyền tải.

Trong năm 2024, Bộ Công Thương đã tập trung phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố, EVN và các cơ quan, đơn vị kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn để đường dây 500 kV mạch 3 (từ Quảng Trạch đến Phố Nối), hoàn thành đóng điện vận hành sau hơn 8 tháng thi công. Đây là sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của chính quyền địa phương và sự quyết tâm cao độ của ngành điện với tinh thần “vượt nắng thắng mưa”, “ăn tranh thủ ngủ khẩn trương”, “làm việc 3 ca 4 kíp, xuyên lễ, xuyên Tết”.

Bộ Công Thương luôn chỉ đạo từ sớm, từ xa và thường xuyên theo dõi, đôn đốc kịp thời các tập đoàn, tổng công ty trong ngành điện thực hiện các giải pháp đồng bộ bảo đảm hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định, tin cậy, đáp ứng cơ bản nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và sinh hoạt của nhân dân. Trong đó, điểm nhấn nổi bật là Bộ Công Thương đã phê duyệt điều chỉnh Kế hoạch cung cấp điện cao điểm mùa khô và cả năm 2024 (Quyết định số 924/QĐ-BCT ngày 19 tháng 4 năm 2024) để kịp thời thích ứng với sự tăng trưởng nhu cầu điện cao hơn so với kế hoạch đầu năm. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã tổ chức nhiều đoàn công tác đến các đơn vị sản xuất (phát điện, truyền tải, phân phối điện, điều độ) để trực tiếp rà soát, kiểm tra công tác chuẩn bị cung ứng điện. Đặc biệt, Bộ cũng yêu cầu các địa phương, các đơn vị điện lực đẩy mạnh công tác tuyên truyền tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Ba là, theo dõi chặt chẽ tình hình thực hiện các dự án điện theo Quy hoạch điện VIII để báo cáo lãnh đạo Chính phủ các giải pháp để đảm bảo cung ứng điện ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Đối với ngành dầu khí:

Với mục tiêu phát triển bền vững ngành dầu khí nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng trong nước, Bộ Công Thương đã xây dựng và triển khai đồng bộ các giải pháp toàn diện, bao gồm:

1. Chỉ đạo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đẩy mạnh công tác điều tra cơ bản và tìm kiếm, thăm dò dầu khí ở trong nước, nhất là ở những vùng nước sâu, xa bờ; bảo đảm tìm kiếm, thăm dò dầu khí đi trước một bước, nhằm gia tăng và đặt cơ sở trữ lượng dầu khí cho sự phát triển bền vững, lâu dài của ngành dầu khí.

2. Tích cực chỉ đạo PVN và các nhà thầu dầu khí tiếp tục rà soát, đánh giá tiềm năng, có giải pháp tối ưu đẩy mạnh công tác tìm kiếm, thăm dò tận dụng giai đoạn thị trường dịch vụ có lợi thế cho bên sử dụng dịch vụ do ảnh hưởng bởi tác động suy thoái kinh tế trên toàn cầu. Mặt khác, tối ưu chi phí vận hành đối với các mỏ đang khai thác, tiết giảm chi phí, hạ giá thành khai thác, tối ưu hóa quy trình công nghệ, tích cực triển khai nghiên cứu công tác khoan đan dày để góp phần đảm bảo sản lượng khai thác theo kế hoạch, gia tăng sản lượng khai thác với điều kiện đảm bảo an toàn mỏ.

3. Chỉ đạo PVN khai thác hiệu quả các mỏ hiện có; tích cực triển khai phát triển và đưa các mỏ đã có phát hiện dầu khí vào khai thác một cách hợp lý để sử dụng tài nguyên dầu khí trong nước lâu dài.

4. Chủ động và tích cực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, các bộ, ngành trong việc triển khai các hoạt động sản xuất, kinh doanh và đầu tư của PVN, góp phần tăng cường sự hiện diện và khẳng định chủ quyền của Việt Nam, bảo vệ vững chắc chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia trên biển Đông. Theo dõi, giám sát, báo cáo lãnh đạo Bộ để kịp thời nắm được tình hình hoạt động, các khó khăn, vướng mắc và có chỉ đạo giải quyết, tháo gỡ.

5. Tiếp tục theo dõi, đôn đốc công tác thực hiện các Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển năng lượng, Quy hoạch năng lượng quốc gia đã được phê duyệt.

6. Tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật, hoàn thiện khung pháp lý đối với ngành dầu khí, đảm bảo phù hợp với Luật Dầu khí (sửa đổi) đã được thông qua nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và phù hợp với tình hình mới của ngành dầu khí.

7. Tiếp tục triển khai Đề án thị trường năng lượng cạnh tranh giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2233/QĐ-TTg ngày 28 tháng 12 năm 2020.

8. Thực hiện công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ lĩnh vực dầu khí theo kế hoạch và chức năng, nhiệm vụ được giao.

9. Chỉ đạo, đôn đốc các tập đoàn, tổng công ty tăng cường công tác sản xuất, không để gián đoạn, đứt gãy nguồn cung các sản phẩm thiết yếu (dầu thô, khí tự nhiên, xăng dầu...); định kỳ hàng tháng báo cáo tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh; thường xuyên đôn đốc tiến độ triển khai các dự án trọng điểm về dầu khí, báo cáo Ban Chỉ đạo Nhà nước các chương trình, công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành năng lượng để kịp thời chỉ đạo tháo gỡ khó khăn của các dự án.

Đối với ngành công nghiệp than:

Để đảm bảo ổn định trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của ngành than, cung ứng nhiên liệu than cho các hộ tiêu thụ trong nước năm 2024 (đặc biệt là cung cấp đủ than cho sản xuất điện), ngay từ các cuối năm 2023 Bộ Công Thương đã triển khai thực hiện đồng bộ các công việc sau:

1. Chỉ đạo, đôn đốc EVN và các chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) báo cáo về nhu cầu than cho sản xuất điện năm 2024, chủ động đề xuất các giải pháp để đảm bảo cung cấp đủ than cho sản xuất điện năm 2024. Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng công ty Đông Bắc báo cáo về khả năng sản xuất, nhập khẩu và cung cấp than cho sản xuất điện năm 2024. Các đơn vị khẩn trương hoàn thành việc ký hợp đồng mua bán than cho sản xuất điện năm 2024.

2. Hoàn thành việc phê duyệt Biểu đồ cấp than cho sản xuất điện năm 2024 ngay từ cuối năm 2023 (ngày 30/11/2023 - sớm hơn các năm trước đây) để các đơn vị chủ động trong việc khai thác, chuẩn bị nguồn than cho sản xuất điện.

3. Phê duyệt Biểu đồ cấp than cho sản xuất điện các tháng mùa khô năm 2024 ngay đầu năm 2024 (ngày 12/1/2024 - đây là điểm mới so với các năm trước đây) để các đơn vị chủ động trong việc chuẩn bị nguồn than cho sản xuất điện các tháng mùa khô.

4. Rà soát, cập nhật, điều chỉnh Biểu đồ cấp than cho sản xuất điện năm 2024 và Biểu đồ cấp than cho sản xuất điện các tháng cao điểm mùa khô (các tháng 4, 5, 6, 7) trong năm 2024.

5. Kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo điều hành các đơn vị liên quan trong việc đảm bảo cung cấp đủ than cho sản xuất điện năm 2024 và các năm tiếp theo.

6. Xây dựng và thực hiện công tác kiểm tra hoạt động cung cấp than cho sản xuất điện năm 2024 ngay từ quý 1/2024 để có cơ sở chỉ đạo điều hành hoạt động cung cấp than cho sản xuất điện các tháng mùa khô năm 2024.

7. Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo dõi sát sao, cập nhật tình hình cung cấp, sử dụng than của các NMNĐ hàng ngày, hàng tháng, hàng quý trong năm để kịp thời chỉ đạo xử lý phát sinh. Đồng thời, kịp thời hướng dẫn xử lý, tháo gỡ khó khăn của các đơn vị liên quan trong hoạt động sản xuất, kinh doanh than (đặc biệt là việc cung cấp than cho sản xuất điện).

8. Thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc theo thẩm quyền các tập đoàn, tổng công ty liên quan tiếp tục tổ chức khai thác, chế biến, kinh doanh than an toàn, ổn định theo kế hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

9. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát theo kế hoạch định kỳ/đột xuất và nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, đôn đốc đơn vị cung cấp than và chủ đầu tư NMNĐ than thực hiện nghiêm các nội dung tại các Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương và các văn bản chỉ đạo điều hành liên quan.

10. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị liên quan tháo gỡ theo thẩm quyền các khó khăn, vướng mắc. Đôn đốc, thúc đẩy tiến độ thực hiện các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp than theo thẩm quyền và chức năng nhiệm vụ được giao.

11. Đôn đốc các đơn vị liên quan trong việc tổ chức thực hiện các Chiến lược, Quy hoạch liên quan đến lĩnh vực năng lượng (trong đó có phân ngành than) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Vietnamnet.

Năm 2024 có tình trạng một bộ phận công chức không yên tâm công tác với nhiều nguyên nhân, nhưng Bộ vẫn tích cực thúc đẩy việc soạn thảo, tham mưu cho Chính phủ ban hành nhiều văn bản quy định pháp luật để tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của ngành như các Nghị định của Chính phủ quy định cơ chế thực hiện DPPA, quy định quy chế khuyến khích điện mặt trời tự sản xuất, tự tiêu thụ và gần đây, Quốc hội đã thông qua phê duyệt Luật Điện lực (sửa đổi). Xin Bộ trưởng cho biết những đổi mới trong cách làm, cách chỉ đạo điều hành để các văn bản quy định pháp pháp luật trên được soạn thảo, ban hành đảm bảo mục tiêu tiến độ?

Qua theo dõi, vẫn còn khá nhiều vướng mắc trong các quy định cơ chế cần sớm được hướng dẫn. Vậy, những vấn đề mà Bộ sẽ tiếp tục triển khai để các quy định nêu trên sớm đi vào cuộc sống?

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên:

Nắm bắt được tâm lý của công chức, lãnh đạo Bộ đã tổ chức nhiều cuộc gặp, đối thoại với lãnh đạo các đơn vị và các công chức để kịp thời nắm bắt và giải quyết những vấn đề phát sinh trong nội bộ, làm tốt công tác tư tưởng cho công chức, viên chức, người lao động.

Nhận thức được vai trò xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy định pháp luật là cần thiết và rất quan trọng, không những tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động điện lực (quy hoạch, đầu tư, sản xuất, truyền tải, vận hành), mà còn tạo hành lang pháp lý cho các công chức thực thi hoạt động công vụ, lãnh đạo Bộ đã thường xuyên đôn đốc, làm việc, tổ chức các cuộc họp để trao đổi, tìm giải pháp hợp lý.

Trong quá trình tổ chức xây dựng Luật Điện lực, Bộ đã luôn ưu tiên việc thực hiện công tác xây dựng văn bản pháp luật, thường xuyên động viên công chức làm thêm giờ để rút ngắn thời gian thông qua Luật Điện lực từ 2 kỳ xuống 1 kỳ. Việc soạn thảo văn bản pháp luật do Bộ Công Thương chủ trì được thực hiện trên cơ sở bám sát chủ trương, quan điểm của Đảng, chỉ đạo của đồng chí Tổng bí thư Tô Lâm về đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật. Bộ Công Thương đã chủ động, tích cực trong công tác xây dựng; kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền để giải quyết những vấn đề phát sinh, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, Bộ trưởng, lãnh đạo Bộ thường xuyên trực tiếp chỉ đạo, tổ chức họp để hoàn thiện nội dung; quan tâm, động viên công chức phát huy trí tuệ tập thể, tinh thần người đảng viên để tập trung, nỗ lực tối đa, hy sinh thời gian ngoài giờ và ngày nghỉ, với quyết tâm cao nhất đáp ứng tiến độ.

Đổi mới trong cách làm, cách chỉ đạo điều hành để ban hành văn bản quy phạm pháp luật đảm bảo mục tiêu tiến độ:

Năm 2024, mặc dù có nhiều nhiệm vụ lớn phải hoàn thành trong thời hạn gấp, nhưng các đơn vị trong Bộ Công Thương đã nỗ lực cao độ, hoàn thành tốt các nhiệm vụ xây dựng quy định pháp luật được giao, bảo đảm chất lượng và tiến độ, đặc biệt là Luật Điện lực (sửa đổi). Điều đó là nhờ có sự đồng lòng, quyết tâm chính trị cao của toàn bộ hệ thống chính trị, mà đứng đầu là lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ và nỗ lực của tập thể lãnh đạo Bộ Công Thương, lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ, cùng toàn thể công chức có liên quan.

Trong tình thế rất gấp rút khi mà Lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ yêu cầu phải xây dựng các văn bản pháp luật trong thời gian rút ngắn hơn bình thường rất nhiều mà vẫn phải bảo đảm chất lượng tốt, đạt tỷ lệ đồng thuận cao, Bộ Công Thương đã có cách làm mới, đột phá để đạt được mục tiêu đề ra, trong đó phải kể đến:

Thứ nhất, để dự án Luật được triển khai đúng tiến độ, đạt chất lượng cao, lãnh đạo Bộ đã chỉ đạo quyết liệt, sát sao và khoa học từ khâu ban hành kế hoạch soạn thảo cụ thể, rõ ràng các bước. Chú trọng phân công đúng người, đúng việc, các thành viên trong Ban soạn thảo, Tổ biên tập được chia thành các nhóm tương ứng với các nhóm chính sách lớn để thực hiện từ khâu soạn thảo, lấy ý kiến đến tiếp thu, chỉnh lý.

Thứ hai, với tinh thần cầu thị, tiếp thu tối đa các ý kiến xác đáng, Bộ Công Thương đã thực hiện tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến góp ý để nghiên cứu hoàn thiện dự thảo Luật. Quá trình lấy ý kiến Dự thảo Luật Điện lực năm 2024 được lãnh đạo Bộ đặc biệt quan tâm, chú trọng và thực hiện nhiều bước như đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ, gửi văn bản để lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân; tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, cuộc họp với cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà khoa học, các bộ, ngành và các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương. Ngay cả ở khâu trình dự án luật lên Quốc hội, Bộ Công Thương vẫn tiếp tục tổ chức lấy ý kiến các vị đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học bằng hình thức tổ chức hội thảo, tọa đàm.

Thứ ba, luôn lắng nghe, tiếp cận dưới góc nhìn đa chiều và tăng cường phản biện trong quá trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật. Với vai trò là cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ Công Thương đã chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan thẩm định, thẩm tra (từ Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ đến các ủy ban của Quốc hội) để nội dung dự án Luật, dự thảo Nghị định được hoàn thiện hợp lý và có tính khả thi nhất.

Thứ tư, với nhận thức sâu sắc các văn bản pháp luật về điện lực có ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội, lãnh đạo Bộ Công Thương luôn chú trọng đến công tác truyền thông chính sách.

Thứ năm, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhiều năm kinh nghiệm và được phân công hợp lý, đội ngũ cán bộ công chức của các đơn vị thuộc Bộ đã phối hợp nhịp nhàng để văn bản quy phạm pháp luật đạt chất lượng tốt nhất có thể.

Có thể nói rằng, để có được những thành công như ngày hôm nay, Bộ Công Thương cùng các đơn vị trực thuộc đã quán triệt thực hiện nghiêm túc tinh thần của Thủ tướng Chính phủ “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, huy động mọi nguồn lực với tinh thần thực sự cầu thị, lắng nghe, dân chủ, huy động sức mạnh trí tuệ tập thể và sự đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân cả nước.

Cơ chế DPPA (Nghị định 80/2024/NĐ-CP):

Cơ chế DPPA cho phép khách hàng sử dụng điện lớn ký hợp đồng mua bán điện trực tiếp với các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo. Đây là một bước khởi đầu mới và quan trọng tại Việt Nam. Nghị định 80/2024/NĐ-CP quy định hai hình thức mua bán: Qua đường dây kết nối riêng (cho các nguồn phát gần nơi tiêu thụ) và qua lưới điện quốc gia (cho các nguồn phát xa nơi tiêu thụ). Cơ chế này cơ bản không thay đổi cấu trúc vật lý hệ thống điện, mà tập trung vào thay đổi cách thức mua bán điện và các phương thức về tài chính, thanh toán. Cơ chế này mở cửa thị trường bán lẻ cạnh tranh và tạo điều kiện cho phát triển các nguồn NLTT.

Mặc dù cơ chế DPPA được nhiều tổ chức, cá nhân quan tâm, mong mỏi được Chính phủ ban hành sớm để thực hiện và tiềm năng, nhu cầu tham gia cơ chế DPPA là lớn, nhưng việc triển khai DPPA vẫn còn tồn tại một số thách thức:

- Tính mới và sự cần thiết để thích nghi: Cơ chế DPPA là một mô hình mua bán điện hoàn toàn mới, không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới. Việc thay đổi từ cách thức mua bán điện truyền thống sang cơ chế này đòi hỏi các bên liên quan cần có thời gian để làm quen, hiểu rõ quy định, quy trình thực hiện và đánh giá đầy đủ các lợi ích, hiệu quả, cũng như rủi ro tiềm ẩn.

- Các thoả thuận, hợp đồng và chi phí: Để tham gia cơ chế DPPA, các bên mua và bán điện cần ký kết hợp đồng mua bán điện. Trong đó, quy định rõ các điều khoản như: Khối lượng điện giao dịch, giá cả, thời hạn hợp đồng và hình thức thanh toán. Việc đàm phán và thống nhất các điều khoản này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên và có thể mất khá nhiều thời gian.

Ngoài ra, một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định tham gia cơ chế DPPA là các chi phí liên quan. Khách hàng cần cân nhắc kỹ lưỡng các khoản chi phí (như phí mua điện, phí truyền tải, phí sử dụng hệ thống, cũng như các chi phí phát sinh khác). Việc tính toán chi phí một cách chính xác sẽ giúp khách hàng đánh giá hiệu quả kinh tế của việc tham gia cơ chế DPPA và đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

- Nguồn cung chưa đáp ứng ngay nhu cầu: Theo rà soát, đánh giá, nhu cầu mua điện xanh, sạch qua cơ chế DPPA đang tăng cao, tuy nhiên nguồn cung hiện tại lại chưa đáp ứng được do quy mô điện mặt trời mái nhà đã đạt đến giới hạn Quy hoạch điện VIII dành cho cơ chế điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu (2.600 MW); và các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn cần thời gian để triển khai.

Thực hiện nhiệm vụ tại Nghị định số 80/2024/NĐ-CP, một số giải pháp đã và đang được Bộ Công Thương quyết liệt chỉ đạo bao gồm:

1. Yêu cầu EVN, Công ty TNHH MTV Vận hành Hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) và các đơn vị trực thuộc khẩn trương hoàn thành và công bố các nội dung liên quan:

- Các chi phí tham gia cơ chế DPPA như chi phí sử dụng dịch vụ hệ thống điện, chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch.

- Sửa đổi và ban hành quy trình kinh doanh/quy trình nội bộ.

- Xây dựng quy trình quản trị việc đăng ký tham gia cơ chế DPPA và hướng dẫn đơn vị thực hiện xác nhận, đối soát số liệu và tính toán thanh toán đối với sản lượng điện năng giao nhận... Các nội dung này đã được các đơn vị hoàn thành.

2. Yêu cầu các đơn vị trực thuộc triển khai rà soát, đánh giá và đề xuất trong Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII có bổ sung kịp thời các mục tiêu phát triển về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà để có thể tạo thêm tiềm năng tham gia cơ chế DPPA.

Bên cạnh đó, để bảo đảm triển khai cơ chế DPPA thành công, tiếp tục cần thực hiện:

1. Rà soát, hoàn thiện để trình cấp có thẩm quyền ban hành kịp thời các quy định cần thiết khác để các đơn vị tham gia cơ chế DPPA hiệu quả hơn trong bối cảnh Luật Điện lực (sửa đổi) được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp 8.

2. Tăng cường truyền thông và đào tạo: Nâng cao nhận thức và hiểu biết của các bên liên quan trong việc triển khai cơ chế DPPA.

Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt hơn 1 năm rưỡi nay, tuy nhiên đến nay chưa có dự án nguồn điện lớn nào được khởi công xây dựng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cung không đủ cầu trong những năm sắp tới. Vậy, đâu là nguyên nhân và Bộ sẽ có kế hoạch gì trong năm 2025 để đảm bảo an ninh cung cấp điện cho phát triển kinh tế?

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên:

Đối với Kế hoạch bảo đảm cung cấp điện năm 2025:

Để các đơn vị chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể đảm bảo cung ứng điện cho nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội và đời sống nhân dân năm 2025, ngày 15/11/2024, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 3047/QĐ-BCT phê duyệt Kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện quốc gia năm 2025. Tuy nhiên, nhằm đáp ứng mục tiêu phấn đấu phát triển kinh tế, xã hội tương ứng với tốc độ tăng trưởng GDP 8% trở lên theo đúng chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ngày 15 tháng 12 năm 2024, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 3300/QĐ-BCT phê duyệt điều chỉnh Kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện quốc gia năm 2025, dự kiến tổng sản lượng điện sản xuất và nhập khẩu toàn hệ thống điện quốc gia năm 2025 đạt xấp xỉ 347,5 tỷ kWh, mức tăng trưởng 12,2% so với năm 2024.

Với quan điểm chỉ đạo “Tuyệt đối bảo đảm cung ứng điện của năm 2025, không để xảy ra tình trạng mất cân đối cung - cầu điện trong mọi tình huống, tuân thủ các quy định của pháp luật, tối ưu chi phí mua điện của toàn hệ thống và lợi ích chung của quốc gia”, tại Quyết định số 3047/QĐ-BCT và Quyết định số 3300/QĐ-BCT, Bộ Công Thương đã giao nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể cho các đơn vị. Cụ thể như sau:

1. Các tập đoàn: Điện lực Việt Nam, Dầu khí Việt Nam, Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam cùng các đơn vị liên quan phải đảm bảo độ sẵn sàng, khả dụng cao của các tổ máy phát điện, lưới điện thuộc phạm vi quản lý; đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư xây dựng đang thực hiện và các dự án có trong kế hoạch được phê duyệt đảm bảo giải tỏa công suất cho các nguồn điện.

2. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tổng công ty Khí Việt Nam thực hiện đồng bộ các giải pháp trong quá trình thực hiện phương án cung cấp, ưu tiên huy động khí cho sản xuất điện đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện, bảo đảm hiệu quả tối ưu của chuỗi khí - điện và lợi ích quốc gia.

3. Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty Đông Bắc lập kế hoạch sản xuất nhằm đảm bảo ưu tiên cung cấp than đầy đủ, liên tục, đảm bảo khối lượng, chất lượng, đúng chủng loại cho các nhà máy nhiệt điện than theo các điều khoản hợp đồng đã ký để đảm bảo phát điện.

4. Tổ chức thực hiện tốt các kế hoạch sản xuất nhằm đảm bảo ưu tiên cung cấp than đầy đủ, liên tục theo kế hoạch/phương thức vận hành năm, tháng, tuần, ngày, kể cả phương án đối phó với tình huống cực đoan, có nguy cơ mất cân đối cung - cầu điện. Chủ động, thường xuyên báo cáo tình hình, kết quả sản xuất với Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các cơ quan chức năng theo quy định.

5. NSMO bám sát diễn biến tăng trưởng phụ tải điện, tình hình thời tiết để định kỳ cập nhật phương thức vận hành hệ thống điện quốc gia, bảo đảm cung cấp điện an toàn, ổn định cho nhu cầu sản xuất, sinh hoạt cả nước.

Song song với việc đảm bảo nguồn cung, các tổng công ty điện lực, công ty điện lực cũng cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương để triển khai có hiệu quả các chương trình về Quản lý nhu cầu điện và Sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả. Đây cũng là một giải pháp rất quan trọng cho hệ thống điện quốc gia không những trong năm 2025 mà cho các năm tiếp theo.

Về tình hình thực hiện Quy hoạch điện VIII, thực hiện các chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương đã và đang thực hiện một số nhiệm vụ để điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Cụ thể:

Ngay từ tháng 8 năm 2024, Bộ Công Thương đã thực hiện một số nội dung về lấy ý kiến các bộ, ngành, trình Thủ tướng Chính phủ đánh giá thực hiện Quy hoạch điện VIII và chủ trương điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Tháng 9 năm 2024, Bộ Công Thương đã đôn đốc các bộ có ý kiến.

Tháng 10 năm 2024, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ rà soát tình hình thực hiện Quy hoạch điện VIII và chủ trương điều chỉnh Quy hoạch điện VIII.

Tháng 11-12 năm 2024, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, Quyết định thành lập Hội đồng thẩm định nhiệm vụ lập điều chỉnh Quy hoạch điện VIII.

Ngày 26 tháng 12 năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản số 9600/VPCP-CN yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương hoàn thiện điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt trước ngày 28 tháng 2 năm 2025.

Vừa qua, Trung ương đã thống nhất chủ trương khởi động lại các dự án điện hạt nhân; Quốc hội cũng đã đưa nội dung điện hạt nhân vào Luật Điện lực. Theo quan điểm của Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam là cần sử dụng các nghiên cứu khoa học trước đây về địa điểm, công nghệ, cũng như hạ tầng, tổ chức và nhân sự đã đào tạo - nghĩa là tiếp tục thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 có cập nhật tình hình mới. Việc này vừa chống lãng phí, vừa tiết kiệm thời gian và giảm các thủ tục không cần thiết trong triển khai dự án. Vậy, quan điểm của Bộ trưởng như thế nào về vấn đề này? Bộ đã xây dựng giải pháp tổng thể và đề xuất thực hiện để đảm bảo tiến độ sớm nhất triển khai đầu tư dự án điện hạt nhân như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên:

Bộ Công Thương thống nhất với quan điểm của Tạp chí Năng lượng Việt Nam về vấn đề cần tiếp tục sử dụng các kết quả nghiên cứu khoa học trước đây về địa điểm, công nghệ, cũng như hạ tầng, tổ chức và nhân sự đã đào tạo trong quá trình tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân nhân Ninh Thuận giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và giảm các thủ tục. Bộ Công Thương đã tham mưu cho Chính phủ để báo cáo rõ vấn đề này trong quá trình báo cáo Quốc hội để xin chủ trương về tiếp tục thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Sau khi có Nghị Quyết số 174/2024/QH15 về tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân nhân Ninh Thuận, Bộ Công Thương đã khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ thành lập Ban chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân để giúp Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu, chỉ đạo và phối hợp giải quyết những công việc quan trọng, liên ngành liên quan đến công việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân, tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Bộ Công Thương cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ một số công việc cần thiết (như bổ sung dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào Quy hoạch điện VIII, giao chủ đầu tư, nghiên cứu điều chỉnh chủ trương đầu tư...) để có cơ sở triển khai thực hiện dự án.

Năm vừa qua, Cơ quan vận hành hệ thống điện và thị trường điện (A0) đã chuyển từ EVN về trực thuộc Bộ Công Thương, việc này phần nào đã minh bạch việc điều hành hệ thống điện, khách quan trong huy động nguồn điện với các tổ chức phát điện, cũng như thúc đẩy nhanh lộ trình vận hành thị trường điện cạnh tranh. Vậy, Bộ có định hướng cải tiến quản lý trong năm 2025 như thế nào để thị trường điện phát triển lành mạnh, công khai, minh bạch giữa các khâu của hệ thống và giữa các tổ chức tham gia thị trường điện?

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên:

Bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, không phân biệt đối xử giữa các đối tượng tham gia thị trường điện cạnh tranh là một trong các nguyên tắc hoạt động cơ bản và quan trọng của thị trường điện cạnh tranh đã được quy định tại Luật Điện lực hiện hành 2004, cũng như Luật Điện lực (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua.

Ngày 1 tháng 8 năm 2024, Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia (NLDC) đã chính thức chuyển về trực thuộc Bộ Công Thương, trỏ thành Công ty TNHH MTV Vận hành Hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) độc lập hoàn toàn với bên mua điện, bên bán điện và các đơn vị cung cấp dịch vụ khác. Đây là một bước đi quan trọng và tích cực để có thể tăng cường tính minh bạch, cạnh tranh và thúc đẩy phát triển thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam. Việc này cùng với việc Luật Điện lực (sửa đổi) được thông qua vào cuối tháng 11 năm 2024 đã tạo nền tảng cơ bản để phát triển thị trường điện cạnh tranh trong năm 2025 và những năm tới. Hiện nay, Bộ Công Thương đang gấp rút hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật triển khai, hướng dẫn Luật Điện lực (sửa đổi) theo đúng tiến độ.

Trong năm 2025, để tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn công tác phát triển thị trường điện cạnh tranh, Bộ Công Thương đã và đang triển khai các công tác sau:

1. Rà soát, hoàn thiện các quy định liên quan đến vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh để kịp thời ban hành đồng bộ với tiến độ có hiệu lực của Luật Điện lực (sửa đổi).

2. Tiếp tục kiện toàn về cơ cấu tổ chức và nhân sự tại NSMO theo hướng chuyên môn hóa, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động điều độ hệ thống điện và điều hành giao dịch thị trường điện.

3. Tiếp tục hoàn thiện Đề án Tái cơ cấu ngành điện phục vụ thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt. Đây là một trong các điều kiện tiên quyết để triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

4. Xây dựng kế hoạch rà soát, đánh giá toàn diện để có thể điều chỉnh lộ trình phát triển, thiết kế và các quy định của thị trường điện cạnh tranh.

5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát vận hành thị trường điện, cũng như kịp thời xử lý, giải quyết các vướng mắc phát sinh trong vận hành thực tiễn.

Vâng, xin cảm ơn Bộ trưởng./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM