VEA trong sự nghiệp phát triển năng lượng Việt Nam

Kiến nghị giải pháp phát triển bền vững ngành Năng lượng Việt Nam
Vai trò của nhiệt điện than trong hệ thống năng lượng quốc gia

Tình hình chung

Trong năm 2019, ngành năng lượng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nhu cầu điện tăng trưởng cao, nước về các hồ thủy điện thấp, tình hình cung cấp nhiên liệu, nhất là cung cấp than cho các nhà máy nhiệt điện gặp khó khăn. Nhiều dự án trọng điểm bị chậm tiến độ, hạ tầng năng lượng còn chưa theo kịp nhu cầu phát triển.

Bên cạnh đó, tình hình Biển Đông có những diễn biến phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tìm kiếm, thăm dò dầu khí; trữ lượng, tiềm năng dầu khí ở vùng nước nông không còn nhiều; nhiều mỏ dầu khí chủ lực đang trong giai đoạn suy kiệt, sản lượng giảm mạnh.

Đặc biệt, nhu cầu than trong nước tăng cao, trong khi năng lực sản xuất than của các mỏ hiện hữu đã đến giới hạn; điều kiện khai thác ngày càng khó khăn hơn do phải hoạt động ở các tầng sâu hơn.

Tuy nhiên, với sự nỗ lực của các tập đoàn: Điện lực Việt Nam, Dầu khí Việt Nam, CN Than - Khoáng sản Việt Nam và các doanh nghiệp, ngành năng lượng Việt Nam về cơ bản đã bảo đảm cung cấp đủ nhu cầu năng lượng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đến cuối năm 2019, tổng công suất nguồn điện Việt Nam đạt gần 55.000 MW, tăng 40% so với năm 2015, điểm nổi bật là trong năm 2019 đã đưa vào vận hành trên 5.000 MW công suất nguồn điện gió, điện mặt trời.

Trong năm 2019, sản lượng điện toàn hệ thống đạt khoảng 240 tỷ kWh, tăng 8,78% so với năm 2018; toàn ngành than khai thác khoảng 44 triệu tấn, tăng 10%; ngành dầu khí khai thác gần 25 triệu tấn quy dầu, bao gồm 15 triệu tấn dầu thô, trong đó có 2 triệu tấn khai thác ở nước ngoài và 10 tỷ m3 khí đốt. Các tập đoàn chủ chốt trong ngành năng lượng đều hoàn thành vượt kế hoạch được giao.

Các hoạt động chủ yếu của năm 2019

Thứ nhất: Công tác phát triển hội viên và không ngừng quan tâm lợi ích hội viên: Công tác phát triển hội viên đã được chú trọng theo hướng nâng cao về chất, kết nạp hội viên là những doanh nghiệp có nhiệt tình, tự nguyện tham gia hoạt động Hiệp hội. VEA đã tổ chức kết nạp 10 đơn vị thành viên, đưa số thành viên của VEA đến cuối năm 2019 là 330, trong đó có 290 thành viên là tổ chức và 40 thành viên cá nhân. Hoạt động của VEA đã có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân ở hầu hết các tỉnh, thành phố trong toàn quốc; trong đó có một số doanh nghiệp FDI.

Không ngừng quan tâm đến lợi ích hội viên: VEA đã làm tốt nhiệm vụ đại diện cho hội viên; kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết các khó khăn, vướng mắc; các kiến nghị của VEA đã được các cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết, hoặc chỉ đạo các cơ quan liên quan xem xét, giải quyết.

Thứ hai: Hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội: Hoạt động tư vấn, phản biện vẫn luôn là công tác trọng tâm của Hiệp hội. Năm 2019, VEA được giao chủ trì phản biện Đề án “Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2007 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050” do Ban Kinh tế Trung ương chủ trì thực hiện. Đề án có nội dung rộng, bao gồm Báo cáo tổng hợp và 6 chuyên đề chính do các bộ, ngành thực hiện. Các báo cáo phản biện của Hiệp hội đã được bộ phận biên tập tiếp thu, hoàn thiện Đề án, báo cáo Bộ Chính trị.

VEA đã tổ chức nghiên cứu và có văn bản gửi lãnh đạo Đảng, Nhà nước đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm bảo đảm phát triển bền vững ngành năng lượng Việt Nam. Trong Báo cáo, các chuyên gia của VEA đã cập nhật tiến độ thực hiện các quy hoạch của các ngành điện, than, dầu khí và năng lượng tái tạo, đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; nhận diện các khó khăn, thách thức trong việc bảo đảm phát triển bền vững ngành năng lượng. Từ đó, đề xuất, kiến nghị khắc phục các hạn chế, bất cập, kiến nghị các giải pháp nhằm phát triển bền vững ngành năng lượng Việt Nam. Đặc biệt là các nhóm giải pháp đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia; giải pháp tạo nguồn vốn đầu tư phát triển ngành năng lượng; giải pháp về giá năng lượng; các giải pháp về bảo vệ môi trường và các giải pháp, chính sách phát triển khoa học - công nghệ, bảo đảm cung cấp đủ năng lượng cho đất nước.

Trong năm, VEA đã tham gia phản biện cho nhiều dự thảo văn bản pháp luật quan trọng, như quyết định của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế hỗ trợ các dự án điện mặt trời; quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình thí điểm Cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện; tham gia phản biện, góp ý kiến cho các dự thảo Nghị định, Thông tư do Bộ Công Thương xây dựng. Cử nhiều chuyên gia tham dự, đóng góp ý kiến tại các buổi hội thảo về năng lượng do Ban Kinh tế Trung ương, Bộ Công Thương… tổ chức.

Ngoài ra, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là qua Tạp chí Năng lượng Việt Nam/ NangluongVietnam Online, VEA đã tổ chức các phản biện trong lĩnh vực năng lượng, nhất là các vấn đề còn có ý kiến khác nhau, như: Vấn đề giá điện, phát triển nhiệt điện than, phát triển năng lượng tái tạo… Nhìn chung, trong công tác phản biện, những tham luận và các ý kiến đóng góp của VEA được các cơ quan liên quan và dư luận xã hội đánh giá cao.

Thứ ba: Công tác thông tin - truyền thông.

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến để các thành viên Hiệp hội hiểu rõ về các chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng. Đặc biệt, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến phát triển các nguồn năng lượng tái tạo (điện gió, năng lượng mặt trời, sinh khối,…), góp phần vào việc giảm sử dụng các nguồn năng lượng hóa thạch, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đã được đẩy mạnh.

Nhiệm vụ này được thể hiện qua các hoạt động sau:

1/ Các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng được VEA phổ biến kịp thời đến các thành viên.

2/ Tạp chí Năng lượng Việt Nam (bản in và điện tử), cơ quan ngôn luận chính thức của Hiệp hội, đã thường xuyên cập nhật các thông tin của các ngành và các lĩnh vực năng lượng; đề xuất, kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho ngành năng lượng… Do có chủ đề phong phú, tin tức được cập nhật thường xuyên nên được nhiều tổ chức trong nước, quốc tế đánh giá cao.

Thứ tư: Tổ chức các hội thảo trong nước và quốc tế: Trong năm 2019, Hiệp hội đã chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức nhiều hội thảo như sau:

1/ Phối hợp với Đại sứ quán Anh tổ chức Hội nghị quốc tế “Việt Nam: Hướng đến năng lượng Các-bon thấp trong tương lai” tại Hà Nội (ngày 12/3/2019). Hội nghị đã nhấn mạnh vào những vấn đề cốt lõi đặt ra đối với ngành năng lượng Việt Nam trong bối cảnh hội nhập khu vực và toàn cầu. Các tham luận đã tập trung làm sáng tỏ ở nhiều khía cạnh lý luận và thực tiễn, hướng tới nền kinh tế các-bon thấp; với trọng tâm là phát triển nguồn năng lượng tái tạo và sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

2/ Phối hợp với VTV24 tổ chức Hội thảo quốc tế: “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam - Từ chính sách đến thực tiễn” vào ngày 27/11/2019, tại Hà Nội. Hội thảo là cơ hội để các cấp lãnh đạo bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp nhìn lại khó khăn, điểm nghẽn và đưa ra những giải pháp, đề xuất trong bức tranh tổng quan chiến lược phát triển năng lượng tái tạo Việt Nam. Đồng thời, tham khảo những bài học và khuyến nghị từ các chuyên gia quốc tế trong quá trình phát triển nguồn năng lượng Việt Nam.

3/ Phối hợp với Tập đoàn Enterpize Energy của Vương quốc Anh tổ chức Hội thảo quốc tế “Dự án điện gió ngoài khơi Thăng Long - Sự cần thiết cho kinh tế Việt Nam” vào ngày 06/12/2019, tại Hà Nội. Hội thảo đã đưa ra các hiệu ích của dự án trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, phát triển kinh tế của tỉnh Bình Thuận nói riêng và của Việt Nam nói chung.

Thứ năm: Xây dựng và phát triển mối quan hệ với các cơ quan quản lý Nhà nước, làm cầu nối giữa doanh nghiệp với các cơ quan quản lý Nhà nước.

VEA đã cử lãnh đạo tham gia đầy đủ các cuộc họp tại Bộ Công Thương; tham gia các cuộc họp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam để góp ý vào các dự thảo quy định pháp luật, để hạn chế đến mức thấp nhất các văn bản pháp luật ban hành ra gây khó khăn, vướng mắc cho hoạt động của các doanh nghiệp.

Thứ sáu: Xây dựng và phát triển quan hệ hợp tác với các tổ chức quốc tế và trong nước.

Trong năm 2019, VEA đã ký Bản ghi nhớ hợp tác với Tổ hợp Công nghệ Gwangju (Gwangju Technopark) của Hàn Quốc, vào ngày 17/6/2019, tại TP Hồ Chí Minh. Phối hợp với Tập đoàn Điện lực Kyushu triển khai thực hiện dự án hệ thống thông tin tích hợp vận hành hồ chứa theo thời gian thực cho lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Dự án ứng dụng công nghệ dự báo thời tiết và vận hành hồ chứa thủy điện theo công nghệ Nhật Bản tại 2 dự án thủy điện Sông Tranh 2 và A Vương.

Theo đánh giá của chủ đầu tư và các cơ quan liên quan, dự án đã mang lại hiệu quả cho các nhà máy thủy điện khi xây dựng kế hoạch vận hành, điều tiết lũ phù hợp với từng trận mưa trong lưu vực, nhằm đảm bảo an toàn vùng hạ du, an toàn công trình, tăng sản lượng điện.

Hiện VEA đang nghiên cứu, báo cáo với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam về đề xuất của Tập đoàn Điện lực Kyushu để triển khai thực hiện công nghệ của Nhật Bản tại các dự án thủy điện khác trong cả nước theo cơ chế tín chỉ chung (JCM) do Bộ Môi trường Nhật Bản quản lý và có thể được hỗ trợ tối đa 50% vốn đầu tư ban đầu.

Phương hướng nhiệm vụ trong năm 2020

Năm 2020 là năm cuối của kế hoạch 5 năm 2016 - 2020, năm tổ chức Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII vào năm 2021, do đó việc bảo đảm cung cấp đủ năng lượng có ý nghĩa rất quan trọng. Trong tình hình các ngành điện, than, dầu khí vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức: Thu xếp đủ vốn cho các dự án năng lượng tiếp tục khó khăn; các nguồn nhiệt điện vào chậm, thủy điện tích nước thấp, khả năng xảy ra thiếu điện là hiện hữu nếu không có các giải pháp thích hợp, hiệu quả. Để góp phần trong việc bảo đảm cung cấp năng lượng, lãnh đạo VEA đề xuất một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

1/ Phát triển hội viên và chi hội mới:

Dự kiến năm 2020 phát triển thêm nhiều hội viên mới. Xem xét phát triển các chi hội năng lượng tại các địa phương, nhất là tại các địa phương có nhiều thành viên Hiệp hội.

2/ Quan tâm đến lợi ích của hội viên:

- Tham gia cùng các doanh nghiệp thành viên làm việc với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để giải quyết các khó khăn, vướng mắc; đề xuất các cơ chế, chính sách nhằm giúp các hội viên vượt qua khó khăn, ổn định sản xuất.

- Làm tốt nhiệm vụ đại diện cho hội viên, kiến nghị với Chính phủ, các bộ, ngành chức năng về ban hành mới, hoặc bổ sung, sửa đổi các chủ trương, chính sách, biện pháp khuyến khích, hỗ trợ phát triển ngành năng lượng. Bảo vệ quyền lợi chính đáng của hội viên, đề nghị cấp có thẩm quyền giải quyết các trường hợp, vụ việc gây thiệt hại đến lợi ích chính đáng của ngành và của hội viên.

3/ Công tác hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội:

Đây là hoạt động trọng điểm, xuyên suốt trong năm. VEA sẽ là đầu mối quan hệ với các bộ, ngành liên quan để có thể tiếp nhận được những yêu cầu về tư vấn phản biện các vấn đề thuộc về chủ trương đường lối, những vấn đề lớn về năng lượng. Công tác giám định xã hội cần được cụ thể hóa thành các hoạt động cụ thể, nhằm hỗ trợ cho việc phản biện chính sách trúng và đúng hơn. Chủ động đề xuất phản biện những vấn đề bức xúc trong xã hội có liên quan đến đầu tư, xây dựng phát triển ngành năng lượng.

4/ Công tác hoạt động khoa học công nghệ, hội thảo, phổ biến kiến thức:

Các đơn vị thuộc Hiệp hội cần đề xuất các vấn đề cần nghiên cứu để kịp đăng ký hoặc đấu thầu ở các Hội đồng Khoa học theo kênh của các bộ, ngành có liên quan. 

Thường xuyên tổ chức các hội nghị, hội thảo trong nước và quốc tế nhằm tăng cường trao đổi các kinh nghiệm trong hoạt động thuộc lĩnh vực năng lượng, qua đó đề xuất, kiến nghị với các cấp lãnh đạo các giải pháp cấp bách nhằm bảo đảm cung cấp năng lượng.

5/ Tăng cường hoạt động kiểm tra thực tế:

VEA sẽ phối hợp với các cơ quan, đơn vị của Bộ Công Thương và các tập đoàn: EVN, PVN, TKV, thực hiện chương trình đi thực tế để tìm hiểu tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh của các đơn vị thành viên, nhất là tại các dự án trọng điểm, các dự án năng lượng tái tạo đã đưa vào vận hành và đang được đầu tư xây dựng, các đơn vị đang gặp khó khăn để kịp thời đề xuất với lãnh đạo các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, giải quyết các khó khăn, vướng mắc.

6/ Tăng cường mối quan hệ với các cơ quan quản lý Nhà nước:

VEA sẽ chủ động trong việc truyền đạt nguyện vọng của doanh nghiệp đối với các cơ quan quản lý Nhà nước; chủ động trong việc tham gia đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện các cơ chế chính sách, tạo ra môi trường ngày càng thuận lợi cho việc phát triển sản xuất, kinh doanh, phát triển doanh nghiệp. Làm việc với các bộ, cơ quan liên quan thực hiện các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp thành viên về tài chính, tín dụng, lãi suất, miễn giảm thuế và các cơ chế đặc thù, ưu đãi khác, nhằm giúp các hội viên vượt qua khó khăn, ổn định sản xuất.

7/ Xây dựng và phát triển quan hệ hợp tác với các tổ chức quốc tế:

Hỗ trợ các thành viên trong việc hợp tác với các tổ chức quốc tế mà Hiệp hội đã ký Bản ghi nhớ hợp tác. Phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tập đoàn Điện lực Kyushu thực hiện để đánh giá kết quả thí điểm Chương trình HNT trong vận hành hồ chứa, kiểm soát lũ tại các nhà máy thủy điện A Vương và Sông Tranh 2; báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép áp dụng đại trà tại các dự án thủy điện, thủy lợi tại Việt Nam.

8/ Công tác thông tin - truyền thông:

Tạp chí Năng lượng Việt Nam xuất bản hàng tháng và Trang điện tử NangluongVietNam Online cập nhật thường xuyên các thông tin về hoạt động của ngành năng lượng trong nước và quốc tế./.

NGUYỄN VĂN VY - PHÓ CHỦ TỊCH HIỆP HỘI NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM