RSS Feed for Xu hướng tiếp cận điện của Thái Lan: Cơ hội cho Lào, Việt Nam | Tạp chí Năng lượng Việt Nam Thứ sáu 29/03/2024 19:28
TRANG TTĐT CỦA TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Xu hướng tiếp cận điện của Thái Lan: Cơ hội cho Lào, Việt Nam

 - Mới đây trong chuyên mục Phân tích nổi bật của Southeast Asia Newsletter thuộc Trung tâm Stimson (Hoa Kỳ) có bài viết nhan đề "Cập nhật kế hoạch phát triển điện lực của Thái Lan - 2018", với nội dung chính là cuộc tranh luận nội bộ sôi nổi về việc Thái Lan sẽ hướng tới năng lượng tái tạo trong nước và từ bỏ nhập khẩu điện từ Lào và Myanmar. Trong trường hợp này thì cảnh quan năng lượng cho hạ lưu sông Mê Kông sẽ có sự khác biệt đáng kể: sẽ có ít đập thủy điện được xây dựng trên dòng chính, là điều có thể sẽ mang lại một tương lai bền vững hơn cho hệ sinh thái mong manh của sông Mê Kông.

Tổng quan năng lượng tái tạo toàn cầu và vấn đề đặt ra
Ngành than Indonesia và những vấn đề Việt Nam cần tham khảo

Thái Lan đang tiến lên phía trước, với bản cập nhật dự kiến cho Kế hoạch phát triển điện quốc gia. Một loạt các báo cáo tin tức mâu thuẫn cho thấy một cuộc tranh luận nội bộ sôi nổi về việc Thái Lan sẽ hướng tới năng lượng tái tạo (NLTT) trong nước và từ bỏ nhập khẩu điện từ Lào và Myanmar. Kế hoạch phát triển điện lực (PDP), được sửa đổi khoảng ba năm một lần, sẽ được phát hành vào tháng 9 năm 2018. Việc sửa đổi kế hoạch này là kịp thời vì giá của các công nghệ năng lượng tái tạo như gió và mặt trời đang ở mức thấp kỷ lục và tiếp tục giảm.

Để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng điện năng, Thái Lan và các nước khác trong khu vực sông Mê Kông có vị thế tốt để tận dụng lợi thế của các mức giá thấp này, nếu các chính sách phù hợp được thiết lập.

Kế hoạch phát triển điện mới cũng sẽ quyết định số phận của đập thủy điện Pak Beng do Thái Lan hậu thuẫn, đập thứ ba dự kiến cho dòng chính của sông Mê Kông ở Lào.

Vào tháng 3 năm 2018, Tổng công ty Phát điện Thái Lan (EGAT) tạm thời đình chỉ thỏa thuận mua bán điện cho đập thủy điện này cho đến khi hoàn thành bản sửa đổi PDP. Nếu việc xây dựng đập thủy điện Pak Beng bị hủy bỏ, ước mơ của Lào sẽ trở thành "Pin của Đông Nam Á" thông qua việc xuất khẩu thủy điện đến khu vực lân cận có thể bị tan vỡ.

Kết quả như vậy sẽ rất tốt cho hệ sinh thái mong manh của Mê Kông và hàng triệu người sống dựa vào các điều kiện tự nhiên của con sông này. Nhưng Lào sẽ không có mô hình phát triển thay thế, và nước này bị đặt vào vị trí dễ bị tổn thương khi xem xét "Sáng kiến Vành đai và Con đường bộ" của Trung Quốc bao trùm quốc gia nhỏ bé không có biển này.

Còn quá sớm để có kết luận cuối cùng về hỗn hợp năng lượng được đề xuất trong PDP, nhưng quyết định của Thái Lan nên đặt kỳ hạn chung cho khu vực rộng hơn. PDP trước đây của Thái Lan hỗ trợ đầu tư xuyên biên giới và nhập khẩu điện để đảm bảo cung cấp điện đa dạng và đáp ứng các yêu cầu về tỷ lệ dự phòng của hệ thống điện.

Một số phân tích cho thấy, Chính phủ Thái Lan có thể rút khỏi một bản ghi nhớ để mua 10.000 MW điện từ Lào, hầu hết trong số đó sẽ được cung cấp bởi các dự án thủy điện trên dòng chính của sông Mê Kông.

Các tuyên bố công khai về kết quả của PDP đưa ra các thông điệp hỗn hợp. Một mặt, kể từ cuối năm 2017 các nhà phân tích lưu ý rằng PDP 2018 sẽ tích hợp nhiều hơn nguồn năng lượng tái tạo trong nước vào hỗn hợp cơ cấu nguồn năng lượng của Thái Lan.

Tính đến năm 2017, công suất mặt trời được lắp đặt của Thái Lan đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2014 lên hơn 3.300 MW. Đây là hơn một nửa công suất so với mục tiêu năm 2036 là 6.000 MW.

Một nghiên cứu gần đây của Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế cho thấy: Thái Lan có khả năng phát triển nguồn NLTT với công suất lắp đặt 17.000 MW vào năm 2036. Tuyên bố giữa tháng 6 cho thấy, Bộ Năng lượng đã chính thức nâng mục tiêu năng lượng tái tạo từ 20% trong PDP 2015 vừa qua lên 30% cho PDP 2018 sắp tới.

Xét về mặt kinh doanh thì sự chuyển đổi sang năng lượng tái tạo dường như đã thuyết phục các nhà đầu tư Thái Lan có kế hoạch đầu tư 3,9 tỷ USD cho phát triển các dự án NLTT vào năm 2018.

Mặt khác, các tổ chức Thái Lan bảo thủ sẽ chống lại việc sử dụng rộng rãi NLTT. Các quan chức của EGAT có thể hiểu rõ về sự gia tăng năng lượng mặt trời trên mái nhà sẽ phá vỡ mô hình kinh doanh truyền thống của nó như thế nào. EGAT cũng có ít hướng dẫn kỹ thuật về cách tích hợp một tỷ lệ phần trăm cao hơn dự đoán của NLTT vào hệ thống điện.

Bộ trưởng Năng lượng Thái Lan Siri Jirapongpan cho biết, EGAT không có kế hoạch mua bất kỳ NLTT mới nào từ các nhà sản xuất điện nhỏ trong giai đoạn 2018-2023, và các bên liên quan của Chính phủ Thái Lan tiếp tục trông cậy vào các cơ sở nhiệt điện than gây tranh cãi.

Trong nhiều tuyên bố công khai, Thủ tướng Prayuth đã thúc đẩy công chúng xem xét những lợi ích của các nhà máy nhiệt điện than và trong tháng 4/2018, Bộ trưởng Siri nhấn mạnh rằng: Chính phủ muốn mở rộng sản xuất nhiệt điện than trong nước để đảm bảo an ninh năng lượng.

Vào đầu tháng 6/2018, một sự cố sét đánh trên đường dây truyền tải điện từ Nhà máy Nhiệt điện than Hongsa ở Lào đã dẫn đến mất điện kéo dài một giờ ở miền Bắc Thái Lan và xung quanh Bangkok. Không lâu sau vụ việc, Bộ trưởng Siri tuyên bố ý định tăng thêm tỷ lệ nguồn điện dự phòng. Điều này có vẻ đi ngược lại với mục tiêu ban đầu cho phiên bản PDP là giảm tỷ lệ dự phòng đang ở mức quá cao. Duy trì tỷ lệ dự trữ năng lượng này là rất tốn kém cho người tiêu dùng và đã dẫn đến việc Thái Lan ủng hộ các dự án sản xuất không cần thiết ở nước ngoài như các đập thủy điện Xayburi và Pak Beng.

Số liệu chính thức cho thấy dự trữ điện quốc gia đã vượt 30% nhu cầu cao điểm kể từ năm 2016, trong khi một số chuyên gia cho biết đã đạt 55% do mức tiêu thụ điện thấp hơn dự kiến trong những năm gần đây, trong khi theo tiêu chuẩn quốc tế thì tỷ lệ dự trữ là 15%.

Kế hoạch phát triển điện vẫn đang trong quá trình thảo luận, xem xét nội bộ. Các sự kiện như việc mất điện vào tháng 6 vừa qua có thể làm cho các lập luận tương tự về an ninh năng lượng đã dẫn đến tỷ lệ dự trữ cao, đầu tư quá mức ở nước ngoài và cuối cùng là chi phí điện cao cho người tiêu dùng. Một sự thay đổi đầy tham vọng đối với NLTT và dự báo nhu cầu giảm có thể bị cản trở bởi động lực nội bộ hỗ trợ kinh doanh như là con đường thông thường giúp các công ty Thái Lan xây dựng nhà máy thủy điện và nhiệt điện than ở Lào và Myanmar.

Tuy nhiên, nếu Thái Lan thực sự chuyển hướng sang năng lượng tái tạo được sản xuất trong nước và hoãn lại việc đầu tư ra nước ngoài vào thủy điện và nhiệt điện than gây ô nhiễm thì cảnh quan năng lượng cho hạ lưu sông Mê Kông sẽ có sự khác biệt đáng kể. Ít đập hơn, đặc biệt là ít đập trên dòng chính, có thể mang lại một tương lai bền vững hơn cho hệ sinh thái mong manh của sông Mê Kông.

Nếu thị trường thủy điện ở Lào tuột khỏi lợi ích của Thái Lan, Lào rõ ràng cần phải xem xét các lựa chọn mới cho phát triển kinh tế. Liệu Trung Quốc có tham gia như một hiệp sĩ da trắng để giữ cho tham vọng gây tổn hại chính thống của Lào còn sống, bất chấp sự thiếu thị trường và khả năng thương mại?

Thông báo gần đây về đập thủy điện trên dòng chính Mê Kông ở Lào tại Pak Lay, mà nhiều người tin rằng sẽ được xây dựng bởi công ty Datang của Trung Quốc, cho thấy điều này có thể đúng, ít nhất là trong ngắn hạn.

Nếu Thái Lan không còn là khách hàng lớn của Lào thì Việt Nam có cơ hội thế chân và đàm phán nhập khẩu điện có điều kiện với các đập thủy điện của Lào được xây dựng tại các phần ít gây thiệt hại của hệ thống sông (trên các dòng nhánh tại Nam Lào). Điều này vừa giúp đáp ứng nhu cầu năng lượng đang gia tăng của Việt Nam và giúp chuyển đổi ngành điện Lào thành một hỗn hợp đa dạng hơn bao gồm cả năng lượng mặt trời và gió quy mô lớn.

Cách tiếp cận này có thể đưa Lào đi đúng hướng để trở thành một loại "nguồn pin" tốt hơn ở Đông Nam Á.

Hãy theo dõi để biết thêm về sự phát triển của bản cập nhật PDP của Thái Lan - 2018.

BIÊN DỊCH: TS. NGUYỄN MẠNH HIẾN 

nangluongvietnam.vn/

Có thể bạn quan tâm

Các bài mới đăng

Các bài đã đăng

[Xem thêm]
Phiên bản di động