Công nghiệp dầu khí thế giới [Kỳ 1]: Đặc điểm chung

Ảnh hưởng của giá dầu thấp đến ngành dầu khí: Phản ứng và giải pháp đối phó

KỲ 1: ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÔNG NGHIỆP DẦU KHÍ

TS. NGUYỄN THÀNH SƠN [*]

Nhìn chung, công nghiệp dầu khí trên thế giới có các đặc điểm chung như sau:

1/ Đóng vai trò quan trọng: Trước hết, ngành dầu khí luôn đóng vai trò rất quyết định trong phát triển kinh tế - xã hội của các nước trên thế giới. Dầu khí luôn có ảnh hưởng đáng kể đến cả nền kinh tế, cũng như đến tình hình địa - chính trị của thế giới. Trong số các hàng hóa được trao đổi trên thế giới, giá của dầu mỏ và khí thiên nhiên phụ thuộc nhiều nhất vào tình hình địa - chính trị. Mối quan hệ về chính trị giữa các nước luôn có ảnh hưởng trực tiếp đến việc phát triển của ngành dầu khí.

Dầu khí là một ngành công nghiệp của các nước phát triển và quốc gia giàu nguồn tài nguyên dầu mỏ. Đối với nhiều quốc gia, dầu khí là nguồn thu ngân sách chủ yếu và có ảnh hưởng quyết định đến sự ổn định của đồng tiền, cũng như của nền kinh tế.

Nhà bác học vĩ đại Mendeleep đã nói “đốt dầu mỏ là đốt tiền”. Vì vậy, con người đã không chỉ sử dụng dầu mỏ như một nguồn nhiệt năng, hơn thế nữa, đã và đang sử dụng triệt để dầu mỏ nhằm chế ra các sản phẩm có giá trị kinh tế rất cao khác. Dầu mazut là một minh chứng. Đó là sản phẩm rất có giá trị được chế từ chất thải của ngành hóa dầu.

2/ Trữ lượng và sản lượng dầu khí của thế giới được phân bổ không đồng đều giữa các châu lục và khu vực kinh tế. Ngay trong từng châu lục và khu vực kinh tế, trữ lượng và sản lượng dầu khí cũng phân bổ không đồng đều. Các nước OPEC kiểm soát tới hơn 40% sản lượng dầu mỏ, các nước phát triển chiếm khoảng 70% sản lượng khai thác, các nước phương tây - 19%.

Nhìn chung, sự phát triển của công nghiệp dầu khí thế giới luôn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, trước hết là điều kiện địa lý - địa chất, phân bố trữ lượng, tài nguyên trong lòng đất, hạ tầng cơ sở kỹ thuật v.v...

3/ Đòi hỏi vốn đầu tư lớn và công nghệ hiện đại: Công nghiệp dầu khí bao gồm các công đoạn chủ yếu: Thăm dò, khai thác dầu, khí thiên nhiên từ lòng đất thông qua các lỗ khoan, vận chuyển dầu thô, khí thiên nhiên đến các trung tâm hóa dầu (chế biến dầu) và từ đó đến các hộ tiêu thụ bằng đường ống, hoặc tàu thủy, tầu hỏa, ô tô v.v... Trong đó, việc thăm dò, khai thác dầu khí ngoài thềm lục địa đang ngày một tăng, điều kiện mỏ - địa chất ngày càng phức tạp, đòi hỏi nguồn vốn phát triển rất lớn, kèm theo các công nghệ hiện đại trong tất cả các khâu.

4/ Giá dầu mỏ và khí đốt luôn biến động: Trước những năm 90 của thế kỷ trước, công nghiệp dầu khí của thế giới đã phát triển tương đối ổn định. Từ cách đây trên 50 năm, giá dầu tương đối rẻ và được điều chỉnh theo sản lượng khai thác của các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ (OPEC).

Đến năm 1998, giá dầu đã giảm xuống mức kỷ lục là 18 U$/tấn, ảnh hưởng đến nguồn thu của OPEC, vì vậy, các nước OPEC đã dần dần giảm sản lượng khai thác để tăng giá dầu. Kết quả là giá dầu đã tăng đến mức kỷ lục (gần 300 U$/tấn), và đã xẩy ra một cuộc khủng hoảng nhân tạo về dầu mỏ. Điều này đã có ảnh hưởng rõ rệt đến tình trạng kinh tế của các nước nhập khẩu dầu chủ yếu, trong đó có Anh, Mỹ và Đức. Vì vậy, các nước nhập khẩu dầu mỏ, đặc biệt là Mỹ đã buộc phải huy động nguồn tài nguyên dầu mỏ của mình vào khai thác.

5/ Về mặt nhân khẩu học, các mâu thuẫn trong phát triển công nghiệp dầu khí nói riêng và của ngành khai thác khoáng sản nói chung, ngày càng rõ nét: Dân số thế giới ngày một tăng, để duy trì được chất lượng sống cần thiết, việc tiêu dùng dầu mỏ và khí đốt được tăng lên. Điều này đã dẫn loài người tới nhu cầu phải tăng cường khai thác các nguồn tài nguyên khoáng sản. Khi các nguồn tài nguyên khoáng sản được khai thác cao hơn “ngưỡng” (mức chấp nhận của thiên nhiên), chất lượng sống của con người sẽ giảm đi đáng kể.

KỲ TỚI: TRỮ LƯỢNG DẦU MỎ TRÊN THẾ GIỚI

 [*] TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM; ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC HÀ NỘI

Tài liệu gốc xem tại đây:

1/ https://yearbook.enerdata.ru/crude-oil/world-production-statitistics.html

2/ https://adne.info/neftyanaya-promyshlennost-rossii/

3/ https://adne.info/rentabelnost-dobychi-nefti/

4/ https://www.rosneft.ru/about/history/

5/ BIP, Bulletin de l'industrie pétrolière

6/ DOE EIA, International

7/ CEDIGAZ, News report

8/ DOE/EIA, Monthly Energy Review

9/ EDMC, Energy Trend

10/ ENERPRESSE

11/ IEA, Energy balances of OECD countries

12/ IEA, Monthly Oil Market Report

13/ IEA, Oil, Gas, Coal & Electricity Quarterly Statistics

14/ KEI, Korea Energy Review Monthly

15/ Missions Economiques, Fiches de synthèse

16/ Petroleum Economist

17/ https://yearbook.enerdata.ru/total-energy/world-consumption-statistics.html

18/ https://yearbook.enerdata.ru/crude-oil/world-production-statitistics.html