Chứng chỉ điện xanh cho các dự án năng lượng tái tạo ở Trung Quốc và bài học tham khảo

Các tiêu chí nâng cao để đánh giá nguồn năng lượng tái tạo biến đổi cho lập kế hoạch, quy hoạch điện ở Việt Nam Nghiên cứu dưới đây của chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam thảo luận về những hạn chế của Chi phí điện năng quy dẫn (LCOE) khi đánh giá các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi (VRE), đề xuất nhiều tiêu chí thay thế để cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về chi phí và giá trị của chúng. Các tiêu chí được giới thiệu bao gồm: (1) Chi phí điện năng tránh được quy dẫn (LACE) - đánh giá giá trị kinh tế mà một nguồn điện mang lại bằng cách tránh chi phí phát điện từ các nguồn khác; (2) Chi phí điện năng quy dẫn điều chỉnh theo giá trị (VALCOE) - kết hợp giá trị năng lượng, công suất và tính linh hoạt; (3) Chi phí điện năng quy dẫn hệ thống (SLCOE) - bao gồm tất cả các chi phí tích hợp VRE vào lưới điện. Ngoài ra, (4) giới thiệu Chi phí quy dẫn lưu trữ (LCOS) để đánh giá các công nghệ lưu trữ năng lượng, cũng như các tiêu chí bổ sung như Đường cong chi phí giảm phát biên (MACC) và Chi phí giảm phát carbon quy dẫn (LCCA). Mục tiêu là cung cấp các công cụ tốt hơn cho việc lập kế hoạch và phát triển hệ thống điện với tỷ lệ VRE cao, như trường hợp của Việt Nam.

Trung Quốc bắt đầu thử nghiệm cấp Chứng chỉ điện xanh từ năm 2017. Mỗi Chứng chỉ điện xanh tương ứng với 1 MWh điện năng lượng tái tạo đã phát ra và được tiêu thụ.

Trong tháng 6 năm 2025, Cục Năng lượng Quốc gia - NEA (dưới sự chủ quản của Ủy ban Cải cách và Phát triển Trung Quốc) đã cấp 278 triệu Chứng chỉ điện xanh, tăng 29,33% so với tháng trước. Các chứng chỉ này bao gồm 198.700 dự án phát điện từ năng lượng tái tạo, trong đó có 196 triệu chứng chỉ có thể giao dịch, chiếm 70,64%. Trong nửa đầu năm 2025, NEA đã cấp tổng cộng 1,371 tỷ Chứng chỉ điện xanh (tương đương với 1371 tỷ kWh điện năng lượng tái tạo đã sản xuất ra), trong đó 958 triệu Chứng chỉ có thể giao dịch.

Dưới đây là bảng danh sách cấp Chứng chỉ điện xanh quốc gia nửa đầu 2025:

Trong nửa đầu năm nay, Cục Năng lượng Quốc gia Trung Quốc tiếp tục nỗ lực từ cả phía cung và cầu, đồng thời thúc đẩy sự phát triển chất lượng cao của thị trường chứng chỉ điện xanh thông qua một loạt các biện pháp.

Về phía cung, NEA tiếp tục mở rộng phạm vi bao phủ toàn diện của việc cấp Chứng chỉ điện xanh, cải thiện cơ chế thu thập và báo cáo điện năng, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho hệ thống cấp và giao dịch Chứng chỉ điện xanh quốc gia, đồng thời liên tục cải thiện hiệu quả và chất lượng cấp Chứng chỉ điện xanh; cải thiện quản lý toàn bộ vòng đời của Chứng chỉ điện xanh, thực hiện cơ chế hủy Chứng chỉ điện xanh (khi người dùng cuối nhận được Chứng chỉ điện xanh qua giao dịch, họ phải hủy Chứng chỉ để đảm bảo một MWh chỉ được cấp Chứng chỉ một lần).

Về phía cầu, NEA tập trung vào việc mở rộng các kịch bản ứng dụng của Chứng chỉ điện xanh, liên tục thúc đẩy việc tiêu thụ bắt buộc Chứng chỉ điện xanh, đề xuất tỷ lệ tiêu thụ điện xanh cho nhiều ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng trọng điểm hơn và sử dụng Chứng chỉ điện xanh để hạch toán.

NEA tích cực chỉ đạo việc sử dụng Chứng chỉ điện xanh tự nguyện, đồng thời tổ chức hàng loạt hoạt động quảng bá như "Chứng chỉ điện xanh vào Khu vực Vịnh lớn Quảng Đông - Hồng Kông-Macao" và "Chứng chỉ điện xanh vào Đồng bằng sông Dương Tử". Khái niệm tiêu thụ điện xanh đang ngày càng phổ biến. Thị trường Chứng chỉ điện xanh trong nửa đầu năm nay đã thể hiện ba đặc điểm.

Thứ nhất: Thị trường Chứng chỉ điện xanh đang được cung ứng rất tốt. Trong nửa đầu năm nay, số Chứng chỉ điện xanh được cấp tăng 1,49 lần so với cùng kỳ năm trước. Tỉnh Vân Nam, Khu tự trị Nội Mông và tỉnh Tứ Xuyên đều đã cấp hơn 100 triệu Chứng chỉ điện xanh.

Thứ hai: Khối lượng giao dịch tăng gấp đôi. Trong nửa đầu năm nay, tổng cộng 348 triệu Chứng chỉ điện xanh được giao dịch trên toàn quốc, tăng 1,18 lần so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 242 triệu Chứng chỉ điện xanh được giao dịch riêng rẽ và 107 triệu Chứng chỉ điện xanh đi cùng với các giao dịch điện xanh.

Một số Chứng chỉ điện xanh đi theo lượng điện được cấp trực tiếp cho doanh nghiệp tiêu thụ điện xanh. Phần còn lại được giao dịch trên thị trường một cách riêng rẽ không gắn với giao dịch điện.

Thứ ba: Giá giao dịch đang dần trở lại mức hợp lý. Kể từ tháng 4 năm nay, sự phát triển của thị trường Chứng chỉ điện xanh của Trung Quốc đã được đẩy nhanh, và sức sống của thị trường Chứng chỉ điện xanh liên tục được thúc đẩy.

Đặc biệt, Sáng kiến Tiêu thụ điện năng lượng tái tạo quốc tế (RE100) đã công nhận đầy đủ Chứng chỉ điện xanh của Trung Quốc. Điều này đã thúc đẩy nhu cầu Chứng chỉ điện xanh tăng trưởng nhanh chóng từ tất cả các bên.

Giá Chứng chỉ điện xanh đã phục hồi đều đặn. Trong nửa đầu năm 2025, giá Chứng chỉ điện xanh trung bình là 5 nhân dân tệ/đơn vị (tương đương 18.000 đồng/đơn vị), và đến tháng 6, giá trung bình đạt 6,5 nhân dân tệ/đơn vị, tăng gấp 4,4 lần so với mức giá thấp nhất trong năm nay. Giá trị môi trường của năng lượng tái tạo và điện xanh đã dần trở lại mức hợp lý.

Bước tiếp theo là cấp Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện phân tán. Kể từ năm 2023, dựa trên thành công trong việc cấp Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện tập trung, NEA đã tích cực thúc đẩy việc cấp Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện phân tán. Tính đến cuối tháng 6 năm nay, 89,27 triệu Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện phân tán đã được cấp, đạt được kết quả cho giai đoạn này.

Tuy nhiên, do số lượng dự án phát điện phân tán rất lớn, phạm vi cấp chứng chỉ vẫn cần được cải thiện. Để phối hợp cấp Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện phân tán, Cục Năng lượng Quốc gia Trung Quốc (theo nguyên tắc thử nghiệm thí điểm và triển khai theo từng giai đoạn) đang nghiên cứu việc cấp Chứng chỉ điện xanh cho các dự án phát điện năng lượng tái tạo phân tán tại các tỉnh Chiết Giang, Hà Nam và Quảng Đông trong năm nay. Điều này sẽ cung cấp kinh nghiệm cho việc triển khai trên toàn quốc sau này. Các sáng kiến chính bao gồm bốn lĩnh vực chính:

1. Thúc đẩy lập hồ sơ và đăng ký dự án.

2. Đảm bảo thu thập dữ liệu điện.

3. Triển khai cấp Chứng chỉ điện xanh theo phân loại.

4. Chuẩn hóa việc chuyển giao Chứng chỉ điện xanh.

Bài học:

Thu nhập từ bán Chứng chỉ điện xanh sẽ đóng góp thêm cho doanh nghiệp sản xuất điện từ năng lượng tái tạo. Việc cấp Chứng chỉ điện xanh đơn giản hơn so với cấp chứng chỉ carbon và hoàn toàn có thể do cơ quan trong nước thực hiện theo các tiêu chuẩn quốc tế. Cơ quan đó phải có đủ số liệu về cung cấp điện của các nhà máy điện năng lượng tái tạo và có đủ nhân lực, cũng như nguồn lực để kiểm soát toàn bộ vòng đời của Chứng chỉ điện xanh - từ khi cấp, đến khi tiêu hủy (sau khi doanh nghiệp nhận được Chứng chỉ và Chứng nhận đã sử dụng điện sạch trong giai đoạn báo cáo)./.

ĐÀO NHẬT ĐÌNH - CHUYÊN GIA TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Tài liệu tham khảo: Cục Năng lượng Quốc gia Trung Quốc https://www.nea.gov.cn/20250731/b35b950208f945578c9fb45ecf8548af/c.html