Dịch chuyển của nhu cầu nhiên liệu hóa thạch theo phân khúc xe điện

VinES và Marubeni hợp tác đầu tư hệ thống lưu trữ năng lượng ở Việt Nam Ngày 18/5/2023, tại Hà Nội, VinES (thuộc Tập đoàn Vingroup) và Marubeni Green Power Việt Nam (thuộc Tập đoàn Marubeni của Nhật Bản) đã ký kết hợp tác chiến lược để thúc đẩy việc sử dụng hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS) tại Việt Nam.

Xe điện tác động thế nào đến mức tiêu thụ dầu?

Để làm nổi bật tác động của xe điện đối với mức tiêu thụ dầu, hãng tin Mỹ BloombergNEF đã giới thiệu đồ họa cho thấy lượng dầu đã và sẽ được tiết kiệm mỗi ngày (trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2025) với nhiều loại phương tiện xe điện khác nhau.

Theo BloombergNEF: Một phương tiện chở khách động cơ đốt trong tiêu chuẩn ở Mỹ sử dụng khoảng 11 thùng dầu tương đương (BOE) mỗi năm. Xe máy sử dụng 1, xe con và tải nhỏ khoảng 24 và xe buýt sử dụng hơn 258 BOE/năm (một thùng dầu thô, hay barrel tương đương 158,97 lít). Khi những phương tiện này được điện khí hóa, dầu mà động cơ đốt trong của chúng sẽ sử dụng không còn cần thiết nữa, mà thay thế bằng điện.

Kể từ năm 2015, các loại xe hai và ba bánh (xe gắn máy, xe tay ga và xe máy) đã chiếm phần lớn lượng dầu tiết kiệm được từ xe điện trên phạm vi toàn cầu. Đặc biệt, với việc áp dụng rộng rãi ở châu Á, những phương tiện này đã thay thế nhu cầu gần 675.000 thùng dầu mỗi ngày vào năm 2015. Đến năm 2021, con số này đã nhanh chóng tăng lên 1 triệu thùng mỗi ngày.

Hãy cùng xem sự dịch chuyển hàng ngày của nhu cầu dầu theo phân khúc xe điện:

Ngày nay, trong khi phân khúc xe thương mại sôi động, thì có rất ít xe tải lớn chạy điện. Tuy nhiên, triển vọng sẽ thay đổi mạnh từ năm 2025. Riêng xe con chở khách chạy bằng điện đã cho thấy mức tăng trưởng lớn nhất kể từ năm 2015.

Năm 2022, thị trường ô tô con chạy điện tăng trưởng theo cấp số nhân, với doanh số bán hàng vượt 10 triệu xe. Thị trường dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong suốt năm 2023 và hơn thế nữa, cuối cùng sẽ tiết kiệm được 886.700 thùng dầu được dự đoán mỗi ngày vào năm 2025.

Sự cần thiết phải mở rộng cơ sở hạ tầng:

Trong khi thế giới chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang điện, BloombergNEF dự đoán nhu cầu dầu giảm, nhưng không nhất thiết đồng nghĩa với giá dầu giảm. Trong trường hợp các khoản đầu tư vào sản xuất dầu mỏ giảm nhanh hơn nhu cầu, giá dầu vẫn có thể không ổn định và cao. Tuy nhiên, sự chuyển hướng sang điện khí hóa có thể sẽ có những tác động tích cực khác.

Mặc dù hầu hết chúng ta đều cho rằng xe điện có lượng khí thải thấp hơn, nhưng thật tốt khi cân nhắc, chúng chỉ bền vững như nguồn điện được sử dụng để sạc chúng. Khi đó, việc chuyển hướng sang điện khí hóa mang đến một cơ hội đáng kinh ngạc để đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng với các nguồn năng lượng sạch, tái tạo, chẳng hạn như gió, mặt trời và năng lượng hạt nhân.

Sự chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch trong giao thông đường bộ cũng sẽ đòi hỏi phải mở rộng cơ sở hạ tầng. Các trạm sạc xe điện, công suất truyền tải mở rộng và bộ lưu trữ pin có thể sẽ là chìa khóa để hỗ trợ quá trình chuyển đổi trên diện rộng từ khí đốt sang điện năng.

Kinh nghiệm của cường quốc xe điện Na Uy:

Theo CleanTechnica - Công ty tư vấn về công nghệ sạch, năng lượng bền vững và xe điện của Hoa Kỳ: Một trong những quốc gia tiên phong trong lĩnh vực xe điện hiện nay là Na Uy. Với lợi thế về nguồn thủy điện phong phú, trong ba thập kỷ qua, Na Uy đã kiên trì nỗ lực điện khí hóa đội xe của mình, sử dụng kết hợp các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng, trợ cấp và quy định để thúc đẩy mọi người sử dụng ô tô điện.

Kết quả thật đáng chú ý: 20% ô tô trên đường là xe điện và Na Uy là quốc gia đầu tiên trên thế giới chứng kiến doanh số bán ô tô điện bắt đầu vượt xa doanh số bán ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Ngày nay, 80% ô tô mới được bán ở Na Uy là xe điện.

Để so sánh, Hoa Kỳ lại đang tụt hậu, ước tính rằng ít hơn 1% ô tô trên đường ở Hoa Kỳ là điện và trong khi doanh số bán xe điện đang tăng nhanh ở các tiểu bang, chúng vẫn chỉ chiếm dưới 5% số ô tô mới được bán trong nước. Để giúp tăng trưởng, Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) ra đời nhằm giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sang xe điện như một phần trong nỗ lực giảm lượng khí thải nhà kính của quốc gia, khoảng 27% trong số đó là do giao thông vận tải.

Tại Na Uy, nhiều trụ sạc đang nhanh chóng xuất hiện tại các trung tâm thương mại, phòng tập thể dục, trường đại học và trên đường cao tốc. Tại một số trạm xăng đô thị hạn chế về không gian, trụ sạc EV nhỏ gọn đang thay thế các cột máy bơm và bình xăng lớn hơn nhiều. Tuy nhiên, việc mở rộng không phải là không có những khó khăn ngày càng tăng và việc mở rộng quy mô hệ thống sẽ mất một thời gian.

Na Uy đưa ra những bài học bổ sung về ưu tiên công bằng. Vì hơn 82% người dùng xe điện ở Na Uy sạc xe tại nhà nên các hiệp hội nhà ở có thể nộp đơn xin trợ cấp hỗ trợ tới 50% chi phí mua và lắp đặt bộ sạc chung. Trợ lý tổng thư ký Hiệp hội xe điện Na Uy Petter Haugneland cho biết: Chính phủ Na Uy đã ban hành luật quy định các nhà để xe phải thiết lập cơ sở hạ tầng cơ bản, chẳng hạn như điện.

Phân tích từ S&P Global: Ước tính Hoa Kỳ cần tăng gấp bốn lần số lượng trụ sạc EV trong khoảng thời gian từ 2022 đến 2025 để bắt kịp với các EV sẽ xuất hiện trên đường. Theo kinh nghiệm của Na Uy thì việc khuyến khích sử dụng xe điện có thể là công cụ tốt nhất mà Hoa Kỳ có thể áp dụng để tăng cường phổ biến trụ sạc.

Con đường dẫn đến bão hòa điểm chi phí của Na Uy bắt đầu bằng cách kích thích nhiều nhu cầu hơn đối với xe điện (giống như Hoa Kỳ đã thực hiện với các khoản tín dụng thuế mua xe điện được nhúng trong IRA). Nhưng trong khi Hoa Kỳ chỉ khuyến khích mua xe điện thì Na Uy cũng không khuyến khích mua xe không chạy bằng điện. Nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền” - có nghĩa là ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch bị đánh thuế cao hơn ô tô điện. Thuế mua ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch được tính dựa trên sự kết hợp giữa trọng lượng và lượng khí thải - có nghĩa là ô tô lớn hơn, gây ô nhiễm hơn sẽ đắt hơn.

Vì Na Uy là một quốc gia lạnh giá đã xây dựng lưới điện rộng lớn để đáp ứng nhu cầu sưởi ấm của người dân nên hầu hết trong số đó được đáp ứng bằng điện, bởi vậy, lưới điện Na Uy được trang bị phù hợp để đáp ứng nhu cầu năng lượng từ xe điện.

Nói cách khác, cơ sở hạ tầng lưới điện đã sẵn sàng ngay cả khi không có trụ sạc công cộng.

Theo chuyên gia Petter Haugneland - Hiệp hội EV Na Uy (NEA): Việc sử dụng trụ sạc nhanh công cộng mang lại tiện lợi cho cả hãng sản xuất lẫn người dùng xe điện. Các công ty như Recharge và Eviny đang thiết lập bộ sạc nhanh, có thể sạc pin xe điện đến khoảng 80% dung lượng trong 30 - 45 phút. Các trạm này có ở khắp mọi nơi, từ trạm xăng truyền thống đến cửa hàng tạp hóa, đến tiệm McDonalds, với số lượng trụ sạc bên ngoài các thành phố lớn ngày càng tăng khi mọi người thực hiện các chuyến đi dài hơn.

Theo Haugneland: Ngày nay, một trong những nỗi thất vọng lớn nhất mà người lái xe điện Na Uy phải đối mặt là không có cách dễ dàng, tập trung để tìm, hoặc thanh toán phí trên tất cả các nền tảng khác nhau. Nếu Hoa Kỳ có thể giải quyết vấn đề đó bằng cách đảm bảo một cách tiếp cận tiêu chuẩn hóa hơn để định vị và thanh toán phí công cộng, như chính quyền Biden đã cam kết, thì điều đó sẽ mang lại lợi ích cho người lái xe. Một chính sách cấp phép hợp lý sẽ cho phép các công ty điện lực xây dựng cơ sở hạ tầng lưới điện nhanh hơn để họ có thể đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng từ xe điện.

“Thị trường châu Âu và Hoa Kỳ có thể chậm hơn 5 năm, nhưng sẽ sớm bắt kịp. Tất nhiên, EU và Hoa Kỳ, cũng như quốc gia bất kỳ không thể sao chép mọi thứ, nhưng có rất nhiều điều cần học hỏi từ thị trường xe EV của Na Uy” - Chuyên gia Petter Haugneland nói thêm./.

KHẮC NAM - CHUYÊN GIA TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

(THEO: VCC/CLEANTECHNICA - 5/2023)

Link tham khảo:

1/ https://www.visualcapitalist.com/how-ev-adoption-will-impact-oil-consumption-2015-2025p/

2/ https://cleantechnica.com/2023/03/08/how-norway-became-the-worlds-electric-car-capital/