Họp cấp Bộ trưởng lần thứ 26 Diễn đàn hợp tác hạt nhân châu Á (FNCA)

Lò phản ứng hạt nhân nhỏ - Đề xuất bước khởi động triển khai Quyết định của Thủ tướng Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg, ngày 12/6/2025, Ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược. Trong đó xác định: “Lò phản ứng hạt nhân nhỏ, an toàn là một trong các công nghệ chiến lược”. Bài viết dưới đây của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam tìm hiểu một số thông tin về lò phản ứng hạt nhân nhỏ trên thế giới, chú ý một số đối tác tiềm năng của Việt Nam và đề xuất một số bước đi khởi động triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Quy trình đánh giá, thẩm định hồ sơ đề nghị phê duyệt/cấp phép nhà máy điện hạt nhân có cần thiết cho Việt Nam? Như chúng ta đều biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt đề án xây dựng tiêu chuẩn Việt Nam cho nhà máy điện hạt nhân, nhưng vẫn có ý kiến cho rằng: “Không cần thiết”. Lý do thuộc về hai nhóm: Theo nhóm 1: “Chỉ cần dịch Anh - Việt” tiêu chuẩn từ quốc tế, còn nhóm 2 cho rằng: “Không khả thi”, nên không cần thiết. Trước hai luồng quan điểm, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích, cân bằng giữa hai luồng ý kiến đó và khuyến nghị: “Rất cần có” và hiểu đúng thì “có giải pháp để thực hiện”.

Khuyến nghị những việc cần làm để có thể khởi công dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận Trước các ý kiến khác nhau liên quan đến việc làm sao có thể khởi công dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay từ đầu năm 2026? Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài viết phân tích và trả lời cho câu hỏi: Nên hiểu thế nào về chủ trương khởi công dự án nhà máy điện hạt nhân và những công việc cần làm để có thể thực hiện được nhiệm vụ đó? Rất mong nhận được sự chia sẻ của bạn đọc.

Theo nguồn tin từ Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam cho biết: Diễn đàn hợp tác hạt nhân châu Á (Forum for Nuclear Cooperation in Asia - FNCA) có tiền thân là Chương trình hợp tác hạt nhân châu Á do Nhật Bản khởi xướng từ năm 1990. Việt Nam là thành viên của tổ chức này từ năm 1996. Hiện nay Diễn đàn có 13 nước thành viên bao gồm: Australia, Bangladesh, Indonesia, Kazakhstan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Mông Cổ, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam.

Thông qua diễn đàn này, các nước thành viên phối hợp thực hiện nhiều chương trình và dự án hợp tác chung, tập trung vào các lĩnh vực có tính ứng dụng cao như: Y tế hạt nhân, nông nghiệp, môi trường, quản lý chất thải phóng xạ, an toàn bức xạ và phát triển điện hạt nhân. Cuộc họp cấp Bộ trưởng FNCA được tổ chức thường niên nhằm đánh giá hoạt động trong khuôn khổ Diễn đàn và thảo luận về kế hoạch hoạt động trong năm tiếp theo.

Diễn đàn hợp tác hạt nhân châu Á - FNCA (lần thứ 26) tại Tokyo (Nhật Bản) ngày 27/11/2025.

Cuộc họp cấp Bộ trưởng FNCA (lần thứ 26) tập trung vào hai chủ đề chính: “Năng lượng hạt nhân và khoa học hạt nhân” và “Vai trò của năng lượng hạt nhân”.

Tại FNCA 26, đại diện các nước thành viên đã trình bày báo cáo quốc gia về chính sách, tình hình phát triển và ứng dụng công nghệ hạt nhân trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, tình hình phát triển điện hạt nhân, cũng như các dự án liên quan đến công nghệ lò mô-đun nhỏ (SMR).

TS. William D. Magwood - Tổng Giám đốc OECD/NEA đã chia sẻ về vai trò ngày càng quan trọng của năng lượng hạt nhân tại khu vực châu Á; đồng thời cập nhật các hoạt động của NEA trong đào tạo, hỗ trợ quốc gia mới tham gia, thúc đẩy khuôn khổ hợp tác song phương và đa phương, cũng như tăng cường phối hợp với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và các đối tác Nam Á trong bối cảnh địa chính trị đang có nhiều biến động.

Đại diện Nhật Bản, TS. Ueno Asako - Phó Ủy viên phụ trách quan hệ quốc tế (thuộc Cơ quan Tài nguyên và Năng lượng Nhật Bản) đã trình bày về chính sách hạt nhân hướng tới mục tiêu trung hòa carbon. Nhấn mạnh cam kết “đồng hành cùng các quốc gia mới tham gia” thông qua kinh nghiệm hơn 60 năm phát triển điện hạt nhân của Nhật Bản.

Trong bối cảnh thế giới nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng tới mục tiêu giảm phát thải carbon, xu hướng chung của đa số các nước thành viên FNCA là coi năng lượng hạt nhân như một công cụ chủ chốt để đạt được các mục tiêu khí hậu dài hạn và bảo đảm nguồn năng lượng sạch, ổn định. Các quốc gia đã vận hành nhà máy điện hạt nhân hiện đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ lò phản ứng mới, đặc biệt là SMR, nhằm thay thế những công nghệ đã lạc hậu. Cùng với đó, nhiều quốc gia khác cũng đang xây dựng, hoặc đặt ra lộ trình phát triển điện hạt nhân trong tương lai gần.

Thay mặt đoàn Việt Nam, TS. Cao Đông Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hạt nhân (đơn vị trực thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam) đã báo cáo tổng quan về tình hình phát triển, ứng dụng năng lượng hạt nhân của Việt Nam. Chia sẻ những thông tin cập nhật về các chính sách và chiến lược liên quan đến chương trình phát triển điện hạt nhân, cũng như dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ hạt nhân (CNST).

Ông cho biết: Việt Nam đang khẩn trương triển khai nhiều hoạt động nhằm hướng tới mục tiêu đưa tổ máy điện hạt nhân đầu tiên vào vận hành thương mại vào năm 2035. Đánh giá cao các hoạt động hợp tác trong khuôn khổ FNCA đối với các nước thành viên. Khẳng định sự tham gia tích cực và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với chương trình hợp tác FNCA; đồng thời bày tỏ mong muốn các quốc gia tiếp tục tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin và chia sẻ kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả, hiệu lực của FNCA trong giai đoạn tới.

Trong khuôn khổ FNCA 26, lễ trao giải thưởng FNCA được tổ chức nhằm vinh danh các cá nhân và tổ chức của các nước thành viên có những thành tựu nghiên cứu, triển khai đáng ghi nhận, góp phần vào việc thực hiện thành công các dự án FNCA. Giải thưởng được trao ở hai hạng mục: Giải thưởng cho Nhóm nghiên cứu tiêu biểu và giải thưởng cho Nhóm nghiên cứu xuất sắc nhất. Trong đó, giải thưởng cho Nhóm nghiên cứu tiêu biểu được trao cho các nhóm nghiên cứu đến từ Philippines, Kazakhstan và Bangladesh; giải thưởng cho Nhóm nghiên cứu xuất sắc nhất thuộc về nghiên cứu sản xuất dược chất phóng xạ tại Viện Nghiên cứu Hạt nhân của Việt Nam.

Cuộc họp cũng dành thời gian để thảo luận về kết quả thực hiện chương trình FNCA trong năm 2025, kế hoạch triển khai các hoạt động FNCA năm 2026 và các vấn đề liên quan đến quản lý chung. Các đại biểu tham dự FNCA 26 đã thống nhất thông qua “thông cáo chung” định hướng cho hoạt động trong thời gian tới./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM