Cơ chế mua bán điện trực tiếp từ năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn

Những thuận lợi và khuyết thiếu cần bổ sung cho dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam Như chúng ta đều biết, Chỉ thị đầu tiên của năm 2025 (số 1/CT-TTg, ngày 3/1) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ trưởng Công Thương chỉ đạo triển khai, hoàn thành công tác đầu tư dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận trong 5 năm. Sau chỉ đạo của Thủ tướng, câu hỏi được dư luận quan tâm là: Trong khoảng thời gian này, chúng ta có thể hoàn thành được không? Để giải đáp phần nào cho nội dung này, bước đầu, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có một số trao đổi, nhận định, đề xuất dưới đây.

Cơ chế ‘phí công suất’ cho nguồn điện sử dụng khí trong nước và LNG nhập khẩu ở Việt Nam Việt Nam có mức tăng trưởng GDP hàng năm cao và duy trì được trong nhiều năm. Yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ là tăng trưởng GDP năm 2025 khoảng 8% để tạo đà, tạo lực, tạo thế cho giai đoạn 2026-2030 tăng trưởng 2 con số, đòi hỏi phải có nguồn cung cấp điện năng đầy đủ, ổn định và tin cậy. Nhưng để có nguồn điện đáp ứng được các mục tiêu lớn của Chính phủ, chúng ta cần thay đổi thực chất khuôn khổ pháp lý áp dụng cho các dự án nguồn điện lớn theo Quy hoạch điện VIII.

Theo Nghị định: Mua bán điện trực tiếp là hoạt động mua bán điện năng được thực hiện giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, thực hiện thông qua 2 hình thức sau:

Thứ nhất: Mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng - là hoạt động ký hợp đồng mua bán điện, giao nhận điện năng trực tiếp qua lưới điện kết nối riêng giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn.

Thứ hai: Mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện quốc gia - là hoạt động mua bán điện, giao nhận điện năng giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn (hoặc đơn vị bán lẻ điện tại các mô hình khu, cụm được ủy quyền) bao gồm:

1. Đơn vị phát điện năng lượng tái tạo bán toàn bộ điện năng sản xuất trên thị trường điện giao ngay của thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

2. Khách hàng sử dụng điện lớn (hoặc đơn vị bán lẻ điện tại các mô hình khu, cụm được ủy quyền) ký hợp đồng kỳ hạn điện với đơn vị phát điện năng lượng tái tạo.

3. Khách hàng sử dụng điện lớn (hoặc đơn vị bán lẻ điện tại các mô hình khu, cụm được ủy quyền) ký hợp đồng mua bán điện với tổng công ty điện lực, công ty điện lực để mua toàn bộ điện năng đáp ứng nhu cầu sử dụng điện.

Các yêu cầu chung đối với đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn:

Đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn phải tuân thủ quy định của pháp luật về:

1. Quy hoạch, đầu tư thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư công trình nguồn điện (bao gồm sự phù hợp với quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong quy hoạch tỉnh, kế hoạch thực hiện quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, kế hoạch thực hiện quy hoạch tỉnh). Trong đó có nội dung về phương án phát triển mạng lưới cấp điện, kế hoạch sử dụng đất tại địa phương - nơi có công trình thực hiện và các quyết định điều chỉnh (nếu có).

2. Quy định về cấp giấy phép hoạt động điện lực thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư công trình nguồn điện.

3. Quy định về an toàn điện trong xây dựng, vận hành (phát điện, truyền tải điện, phân phối điện) và an toàn trong sử dụng điện.

4. Quy định về xây dựng, đất đai, bảo vệ môi trường và an toàn phòng chống cháy, nổ.

5. Quy định tại hợp đồng mua bán điện.

6. Quy định về mua bán điện và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Đối với khách hàng sử dụng điện lớn (tại thời điểm nộp hồ sơ tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp):

Đối với khách hàng sử dụng điện lớn đã sử dụng điện từ 12 tháng trở lên: Tổng sản lượng điện tiêu thụ bình quân trong 12 tháng gần nhất, xác định căn cứ trên tổng sản lượng điện mua từ một tổng công ty điện lực, công ty điện lực (hoặc đơn vị được ủy quyền, phân cấp) không thấp hơn mức sản lượng tiêu thụ điện của khách hàng sử dụng điện lớn tại Quy định vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh do Bộ Công Thương ban hành.

Đối với khách hàng sử dụng điện lớn có thời gian sử dụng điện dưới 12 tháng: Sản lượng điện đăng ký tính theo sản lượng tiêu thụ điện dự kiến mua từ một tổng công ty điện lực, công ty điện lực (hoặc đơn vị được ủy quyền, phân cấp) và không thấp hơn mức sản lượng tiêu thụ điện của khách hàng sử dụng điện lớn tại Quy định vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh do Bộ Công Thương ban hành.

Mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng:

Đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn thực hiện mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng theo các nguyên tắc sau đây:

Hợp đồng mua bán điện giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn do hai bên thỏa thuận phù hợp với quy định tại Điều 44 của Luật Điện lực và quy định khác của pháp luật có liên quan, bao gồm các nội dung chính sau:

1. Thông tin của các bên.

2. Mục đích sử dụng.

3. Tiêu chuẩn và chất lượng dịch vụ.

4. Quyền và nghĩa vụ của các bên.

5. Giá điện, phương thức và thời hạn thanh toán.

7. Điều kiện chấm dứt hợp đồng.

8. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng.

9. Thời hạn của hợp đồng.

10. Trách nhiệm đầu tư, xây dựng, quản lý vận hành lưới điện kết nối riêng.

11. Các nội dung khác do hai bên thỏa thuận.

Giá bán điện do các bên tự đàm phán thỏa thuận và không vượt mức giá tối đa của khung giá phát điện của loại hình nguồn điện tương ứng.

Trừ 2 trường hợp quy định (*), (**) dưới đây, sản lượng điện dư của đơn vị phát điện năng lượng tái tạo bán cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), các tổng công ty điện lực, công ty điện lực. Sản lượng điện dư và giá mua bán sản lượng điện dư do hai bên thỏa thuận, nhưng không vượt quá mức giá tối đa của khung giá phát điện loại hình tương ứng.

Sản lượng điện dư của đơn vị phát điện năng lượng tái tạo đầu tư, lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà bán cho EVN, các tổng công ty điện lực, công ty điện lực không quá 20% sản lượng điện thực phát. Giá mua bán sản lượng điện dư là giá điện năng thị trường điện bình quân của năm trước liền kề do đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện công bố và không vượt quá mức giá tối đa của khung giá phát điện của loại hình điện mặt trời mặt đất (*).

Trường hợp đơn vị phát điện năng lượng tái tạo đầu tư, lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà bán điện trực tiếp cho khách hàng sử dụng điện lớn nằm trong các mô hình khu, cụm và bán sản lượng điện dư cho đơn vị bán lẻ điện tại các mô hình khu, cụm, phần sản lượng điện dư, giá mua bán sản lượng điện dư do hai bên thỏa thuận, nhưng không vượt quá mức giá tối đa của khung giá phát điện của loại hình điện mặt trời mặt đất (**)./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM