Điện hạt nhân đang quay trở lại ở Cộng hòa Liên bang Đức

Góp ý về kịch bản lựa chọn cho Quy hoạch điện VIII

Nếu bạn hỏi cô Anna Veronica Wendland 54 tuổi về năng lượng hạt nhân, bạn sẽ nghe thấy hai câu chuyện. Điều đầu tiên liên quan đến cuộc chiến của cô ấy với công nghệ. Tại một thời điểm, ngay sau vụ tai nạn tại nhà máy điện hạt nhân Chernobyl vào tháng 4 năm 1986, cô đã tham gia phong trào chống hạt nhân. Wendland đã tổ chức các cuộc biểu tình, tham gia vào các cơ sở ngăn chặn và giống như nhiều người khác, thậm chí còn bị cảnh sát bắt giữ. Cô đã hai lần bị kết tội cưỡng bức bất hợp pháp.

Việc từ chối điện hạt nhân là một "sự tự lừa dối chính sách khí hậu của Đức"

Câu chuyện thứ hai của Wendland đang diễn ra ngày nay - nhưng lần này nó đóng một vai trò khác: Nhà hoạt động chống hạt nhân hiện là một người ủng hộ nhiệt thành cho năng lượng hạt nhân. Là một nhà sử học phát triển công nghệ với bằng tiến sĩ, bà nêu bật những lợi ích của một công nghệ gây tranh cãi. Và bà gọi việc từ chối năng lượng hạt nhân là "sự tự lừa dối chính sách khí hậu của Đức".

Những tuyên bố như thế này của Wendland có thể được nghe thường xuyên hơn gần đây. Chín năm sau quyết định cuối cùng để loại bỏ điện hạt nhân và gần một năm sau thỏa thuận loại bỏ điện hạt nhân ở Đức, cuộc tranh luận đang dần bắt đầu về việc liệu điện hạt nhân có nên tiếp tục là một phần của hỗn hợp năng lượng trong tương lai hay không?

Các nhà khoa học, chính trị gia và nhà quản lý tham gia thảo luận. Tất cả đều có chung lập luận rằng: Công nghệ hạt nhân, không giống như than đá, là một nguồn năng lượng đáng tin cậy và không phát thải. "Nếu chúng ta thực sự nghiêm túc về vấn đề bảo vệ khí hậu, thì chúng ta phải hành động dựa trên cơ sở thực tế và không loại trừ công nghệ ngay từ đầu vì lý do tư tưởng" - cựu giám đốc BASF Jurgen Hambrecht nói.

12% lượng điện của Đức đang được tạo ra bởi các nhà máy điện hạt nhân

Sáu lò phản ứng hạt nhân vẫn được kết nối với lưới điện của Đức. Chúng tạo ra gần 12% tổng lượng điện của cả nước. Tỷ trọng than cao gần gấp đôi - 22,3%. Và điều này dẫn đến hậu quả: Đức phát thải 11 tấn CO2 trên đầu người vào bầu khí quyển. Chỉ ở 5 nước EU, con số này thậm chí còn cao hơn. Ở nước láng giềng Pháp, nơi chiếm 2/3 nguồn cung cấp năng lượng từ năng lượng hạt nhân, chỉ có 7 tấn CO2 trên đầu người.

Về lý thuyết, Đức có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu điện của mình bằng năng lượng mặt trời, gió và sinh khối. Vào những ngày bình thường, nước này tiêu thụ khoảng 60 gigawatt. Nếu trời thực sự lạnh vào mùa đông, thì mức tiêu thụ có thể lên đến hơn 80 gigawatt. Đồng thời, công suất lắp đặt của các tua bin gió và hệ thống năng lượng mặt trời ở Đức là hơn 100 gigawatt.

Nhưng mặt trời chỉ chiếu sáng vào những thời điểm nhất định trong ngày, gió không phải lúc nào cũng thổi và không có đủ phương tiện để dự trữ năng lượng thay thế dư thừa trong những ngày nhiều mây hoặc những ngày ít gió.

Một ngày nào đó vấn đề này nên được giải quyết bằng phương pháp "năng lượng - khí". Chúng ta đang nói về việc sản xuất hydro thân thiện với môi trường với quá trình lưu trữ tiếp theo của nó. Sau đó, trong thời kỳ lặng gió và không có mặt trời, khí này có thể được chuyển đổi thành điện năng. Tuy nhiên, các chuyên gia nghi ngờ rằng công nghệ đắt tiền này hiện mới đang được thử nghiệm liệu có trở nên hiện thực trước giai đoạn chuyển đổi năng lượng được dự định vào cuối những năm 2030.

Nhà kinh tế hàng đầu Zinn: Không có gì sẽ hoạt động nếu không có năng lượng hạt nhân

Ngoài ra, nhu cầu sử dụng điện sẽ tiếp tục tăng. Theo tính toán của Viện Kinh tế Thế giới Kiel, việc Đức chuyển sang sử dụng xe điện hoàn toàn sẽ làm tăng nhu cầu sử dụng điện lên 20%. Theo cựu giám đốc của BASF, Hambrecht, đến năm 2050, nhu cầu về điện trong ngành hóa chất sẽ tăng gấp 4-10 lần.

Vì vậy, sẽ không có gì hoạt động nếu không có năng lượng hạt nhân, nhà kinh tế đáng kính Hans-Werner Zinn nói: "Bạn không thể đồng thời từ bỏ than đá và năng lượng hạt nhân, sau đó tăng đáng kể mức tiêu thụ năng lượng bằng cách chuyển sang ô tô điện. Hơn nữa, chi phí sản xuất cũng đóng một vai trò nhất định. Các lò phản ứng hạt nhân của Đức hiện đang sản xuất 1 kilowatt/giờ với giá khoảng 5 xu euro. Năng lượng gió và mặt trời có giá tới 14 xu euro".

Trong khi đó, các nhà khoa học và kỹ sư trên khắp thế giới đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc phát triển các lò phản ứng mới trong những năm gần đây. Một mạng lưới các nhà nghiên cứu từ một số quốc gia đặt mục tiêu phát triển cái gọi là lò phản ứng thế hệ thứ Tư vào năm 2030, thực tế có khả năng xử lý chất thải phóng xạ gần như độc lập.

Công ty Terrestrial Energy của Canada đang nghiên cứu một lò phản ứng muối nóng chảy. Thay vì các thanh nhiên liệu rắn, lò phản ứng sử dụng uranium ở dạng muối. Nó chảy theo vòng tròn và phân tách theo phản ứng dây chuyền. Nhiệt lượng tỏa ra trong quá trình phản ứng được truyền qua muối nóng chảy và được sử dụng để tạo ra điện.

Điện hạt nhân không chất thải?

Các nhà khoa học ở Berlin cũng đã phát triển một cái gọi là "lò phản ứng hai chất lỏng". Họ hứa hẹn năng lượng hạt nhân an toàn mà không có chất thải phóng xạ tồn tại cực lâu. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có nhà đầu tư cho dự án tỷ đô này.

Công ty khởi nghiệp Oklo của Mỹ hiện đang nghiên cứu một lò phản ứng mini chạy trên các thanh nhiên liệu uranium được tái chế từ các nhà máy điện hạt nhân khác. Nguyên mẫu đầu tiên có công suất 1,5 megawatt sẽ được chế tạo trong hai năm. Nhà máy điện hạt nhân Aurora có quy mô như một ngôi nhà dành cho một gia đình, sẽ cung cấp điện cho 1.000 gia đình.

Những tiếng nói ngày càng lớn của những người ủng hộ hạt nhân có một đồng minh đắc lực: Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Lliên hợp quốc (gọi tắt là IPCC). Đây cũng là cơ quan của Liên hợp quốc mà các nhà hoạt động khí hậu từ đoàn tùy tùng của nữ sinh Thụy Điển Greta Thunberg kêu gọi hết lần này đến lần khác. Từ lâu, các nhà nghiên cứu đã lập mô hình làm thế nào để sự nóng lên toàn cầu có thể được giới hạn ở 1,5 độ vào năm 2100. Vào mùa thu năm 2018, trong báo cáo đặc biệt của mình, họ kết luận rằng mục tiêu này có thể đạt được trong hầu hết các trường hợp với sự trợ giúp của năng lượng hạt nhân không chất thải như một phần của hỗn hợp năng lượng toàn cầu.

Một phần mười lượng điện trên thế giới được tạo ra bởi các nhà máy điện hạt nhân

Hiện có 442 nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động trên thế giới. Cơ sở mới nhất nằm ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và chỉ mới được đưa ra gần đây. 54 nhà máy khác đang được xây dựng. Theo tổ chức vận động hành lang năng lượng hạt nhân WNA, các lò phản ứng hiện sản xuất khoảng 2.500 terawatt giờ, chiếm khoảng 10% tổng lượng điện trên thế giới.

Điều đó cho thấy, việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới đôi khi rất phức tạp và tốn kém về mặt chính trị. Trong quá trình xây dựng lò phản ứng ở Flamanville (Pháp) các vấn đề với mối hàn đã nảy sinh. Nhà điều hành EDF ban đầu muốn khởi động lò phản ứng vào năm 2012. Bây giờ nó có thể sẽ là năm 2023. Đồng thời, chi phí tăng gấp bốn lần lên hơn 12 tỷ €. Bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire nói về "thất bại".

Rốt cuộc, nhiều người ủng hộ năng lượng hạt nhân ở nước ta không muốn biết gì về các lò phản ứng mới. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Baden-Württemberg Peter Hauck (CDU) đề xuất giữ các lò phản ứng hiện có trong hệ thống điện sau ngày được phê duyệt và vẫn không bị hủy bỏ để chấm dứt sử dụng năng lượng hạt nhân ở bang này vào năm 2022. Nhà sử học công nghệ Wendland cũng nói rằng hãy cẩn thận, “không nên hứa với mọi người, như những người ủng hộ năng lượng tái tạo thích làm, luôn dựa trên kết luận của họ về các kịch bản thuận lợi và lạc quan nhất”.

Cho đến nay, chính phủ liên bang đã thành công gạt bỏ vấn đề này. Khi phát ngôn viên của Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo về chính sách năng lượng Joachim Pfeiffer đưa ra lập luận ngay trước Giáng sinh 2019 để kéo dài tuổi thọ của các nhà máy điện hạt nhân, phát ngôn viên chính phủ Steffen Seibert ngay lập tức giải thích: "Việc loại bỏ sẽ được thực hiện theo kế hoạch". 

Tuy nhiên, cựu lãnh đạo BASF Hambrecht tin rằng, Chính phủ Đức tiếp theo sẽ không thể tránh được vấn đề này nữa. Chính Phủ sẽ phải "thay đổi chiến lược trong năng lượng hạt nhân". Brussels cũng nên "rất nhanh chóng" mời các thành viên của mình đến một hội nghị thượng đỉnh chiến lược mới của EU để giải quyết vấn đề năng lượng ở cấp độ toàn châu Âu.

Có phải “Greens” (phong trào “Xanh”-ND) đang từ bỏ ADN của họ?

Điều này có thể đặc biệt thú vị nếu CDU và Greens thành lập một liên minh từ mùa thu năm 2021. Liệu “Greens” có thực sự đủ sức để từ bỏ một phần ADN chính trị của họ - cuộc chiến chống lại năng lượng hạt nhân?

Đối với Annalena Baerbock, người đứng đầu Liên minh 90/Greens, tiếp tục bảo vệ khí hậu có nghĩa là "loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, bao gồm cả năng lượng hạt nhân". Nhưng không phải đảng viên nào cũng giáo điều như vậy. "Bằng cách khai thác nỗi sợ hãi về năng lượng hạt nhân, chúng tôi đã thực hiện một chính sách thành công đến mức không chỉ chúng tôi mà cả xã hội không thể thoát khỏi nó" - một nghị sĩ, người không nên công bố tên do "áp lực xã hội to lớn trong đảng đã nói". Và phó Bundestag từ CDU Andreas Lammel nói rằng ông đã được những người "Greens" tiếp cận: "Họ thấy rằng tình hình đang đi vào ngõ cụt".

Đây là lý do tại sao Thủ tướng Sachsen Michael Kretschmer (CDU) đã hiểu rõ ràng rằng: Không phải tất cả các "lối thoát" cho năng lượng hạt nhân nên bị cắt bỏ. Thậm chí sau mười, hay hai mươi năm vấn đề này vẫn "có thể giải quyết được". Ít nhất, nghiên cứu điện hạt nhân ở Đức nên được tiếp tục./.

TS. NGUYỄN THÀNH SƠN - TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM (LƯỢC DỊCH)

NGUỒN: 

https://m.focus.de/politik/deutschland/atomkraft-ja-bitte-lebensluege-der-klimapolitik-warum-es-ohne-kernkraft-zukuenftig-nicht-gehen-wird_id_12344784.html