Đẩy nhanh lộ trình hợp tác hạt nhân Việt Nam - LB Nga trong bối cảnh mới

Kiến nghị thúc đẩy hoàn thiện các yếu tố quan trọng đối với phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam Tập thể các chuyên gia, nhà khoa học thuộc Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam vừa có Báo cáo tổng hợp (từ các bài báo phản biện khoa học được đăng tải từ tháng 5 năm 2025 đến nay) gửi tới Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Nội dung Báo cáo là các nghiên cứu, đánh giá, phân tích kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai ở Việt Nam trong hoàn thiện những yếu tố quan trọng đối với phát triển điện hạt nhân. Cụ thể là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, nhân lực, hệ sinh thái tri thức, chức năng nhiệm vụ và năng lực của các chủ thể quan trọng trong triển khai dự án điện hạt nhân (Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2), nhà máy điện hạt nhân nhỏ và chuyển đổi số. Từ đó, gợi ý, đề xuất một số kiến nghị cần lưu ý, xem xét kỹ lưỡng quyết định từ sớm những vấn đề có liên quan nhằm phát triển điện hạt nhân an toàn và hiệu quả ở Việt Nam. Dưới đây là nội dung chính của Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ.

“Hợp tác về năng lượng hạt nhân giữa Việt Nam và LB Nga hiện nay đang tiến triển rất tốt. Gần đây nhất, Việt Nam đã quay lại chương trình phát triển điện hạt nhân và cũng đang bắt đầu làm việc với Rosatom” - TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam cho biết trong buổi phỏng vấn với Sputnik.

Ngày 10 tháng 5 năm 2025, trong chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng cùng Tổng giám đốc Tập đoàn Nhà nước “Rosatom” Alexey Likhachev đã ký kết Lộ trình hợp tác liên bộ trong phát triển công nghệ hạt nhân đến năm 2030.

Lộ trình này bao gồm các nội dung: Xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân (CNST), cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu tại Đà Lạt, sự tham gia của phía Việt Nam vào Liên danh “Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế dựa trên lò phản ứng MBIR” và đào tạo nhân lực cho ngành hạt nhân của Việt Nam.

Tổng Giám đốc Rosatom - ông Alexey Likhachiov trao tặng huy chương “Vì sự nghiệp nguyên tử” cho TS. Trần Chí Thành - Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (tháng 9/2024). Nguồn VGP.

Đẩy nhanh tiến độ Trung tâm CNST tại Đồng Nai và hợp tác đào tạo nhân lực:

Việt Nam và Nga hiện có kế hoạch xây dựng một lò phản ứng nghiên cứu mới tại Đồng Nai. Hai bên đang tích cực phối hợp để hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi vào đầu năm 2026.

“Sau khi báo cáo khả thi hoàn tất, chúng tôi sẽ trình lên các cấp chính quyền và cơ quan an toàn hạt nhân để phê duyệt. Tuy nhiên, quá trình này có thể sẽ mất thêm thời gian. Hiện nay, hai bên đang trao đổi một phương án khác, cố gắng rút ngắn tiến độ triển khai dự án. Chúng tôi đang đề xuất những cơ chế để Chính phủ Việt Nam cho phép thực hiện song song nhiều hạng mục, nhằm rút ngắn thời gian của dự án này. Nỗ lực của chúng tôi là hoàn thành dự án vào khoảng năm 2030” - TS. Trần Chí Thành cho biết.

Về hợp tác trong lĩnh đào tạo nhân lực, hai bên cũng đang tích cực thúc đẩy, trong đó có việc Việt Nam tham gia vào Liên danh “Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế dựa trên lò phản ứng MBIR”.

“Chúng tôi có thể cử những cán bộ xuất sắc nhất đến MBIR (Thành phố Dimitrovgrad) làm việc, để sau này họ trở thành những chuyên gia đầu ngành. Hợp tác nghiên cứu như vậy sẽ giúp Việt Nam có đội ngũ cán bộ nắm vững khoa học, có khả năng dẫn dắt nghiên cứu trong tương lai. Trong ngành này luôn cần những chuyên gia hàng đầu, có tầm quốc tế, thật sự giỏi, thì ngành mới phát triển được” - TS. Thành nhấn mạnh.

MBIR là lò phản ứng nghiên cứu đa năng, sử dụng neutron nhanh với chất tải nhiệt natri, có công suất nhiệt khoảng 150 MW. Lò đang được xây dựng tại thành phố Dimitrovgrad, trên cơ sở Viện nghiên cứu hạt nhân Quốc gia Nga. Tháng 12 năm 2024, Nga đã bắt đầu lắp đặt thiết bị công nghệ của hệ thống tuần hoàn chính và hệ thống vận hành - công nghệ của lò phản ứng. Dự kiến lò sẽ đi vào hoạt động năm 2028.

Trường Năng lượng Nguyên tử Obninsk cũng đang tích cực hợp tác với Việt Nam. Tính đến năm 2025, Trường đã đào tạo hơn 350 chuyên gia cho Việt Nam.

Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Nhà nước Rosatom là một tập đoàn đa ngành, sở hữu các tài sản trong lĩnh vực năng lượng, cơ khí và xây dựng. Chiến lược của Rosatom là tập trung phát triển nguồn năng lượng phát thải thấp, bao gồm cả điện gió. Hiện Rosatom là đơn vị dẫn đầu quốc gia về sản xuất điện (chiếm khoảng 20% tổng sản lượng điện của Nga) và đứng đầu thế giới về khối lượng đơn hàng xây dựng nhà máy điện hạt nhân./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Nguồn: Sputnik (LB Nga)