Nhận định, Phản biện

Kinh nghiệm cho thấy, với các quốc gia đang phát triển chương trình điện hạt nhân như Việt Nam, việc tiếp cận và triển khai các công nghệ điện hạt nhân cần được đặt trong một khuôn khổ thể chế phù hợp, có lộ trình rõ ràng và năng lực nội địa được chuẩn bị đầy đủ. Bài viết này của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam phân tích các đặc điểm về công nghệ và tổ chức thi công xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Để bạn đọc tiện theo dõi, bài viết được chia thành 2 kỳ, với 2 nội dung: Công nghệ và tổ chức thi công xây dựng. Kỳ 1 dưới đây giới thiệu các đặc điểm chính và các công nghệ thi công then chốt, được rút ra từ kinh nghiệm quốc tế, cũng như hướng dẫn của IAEA, đặc biệt từ tài liệu NP-T-2.5, từ đó đề xuất một số gợi ý áp dụng cho Việt Nam.

Nghiên cứu dưới đây của chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam thảo luận về những hạn chế của Chi phí điện năng quy dẫn (LCOE) khi đánh giá các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi (VRE), đề xuất nhiều tiêu chí thay thế để cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về chi phí và giá trị của chúng. Các tiêu chí được giới thiệu bao gồm: (1) Chi phí điện năng tránh được quy dẫn (LACE) - đánh giá giá trị kinh tế mà một nguồn điện mang lại bằng cách tránh chi phí phát điện từ các nguồn khác; (2) Chi phí điện năng quy dẫn điều chỉnh theo giá trị (VALCOE) - kết hợp giá trị năng lượng, công suất và tính linh hoạt; (3) Chi phí điện năng quy dẫn hệ thống (SLCOE) - bao gồm tất cả các chi phí tích hợp VRE vào lưới điện. Ngoài ra, (4) giới thiệu Chi phí quy dẫn lưu trữ (LCOS) để đánh giá các công nghệ lưu trữ năng lượng, cũng như các tiêu chí bổ sung như Đường cong chi phí giảm phát biên (MACC) và Chi phí giảm phát carbon quy dẫn (LCCA). Mục tiêu là cung cấp các công cụ tốt hơn cho việc lập kế hoạch và phát triển hệ thống điện với tỷ lệ VRE cao, như trường hợp của Việt Nam.

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính trở thành ưu tiên toàn cầu, nhiều quốc gia đang tái khẳng định vai trò của điện hạt nhân như một giải pháp chiến lược bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Việt Nam, với tiềm năng tăng trưởng và vị thế trong khu vực, cũng đang từng bước tái khởi động Chương trình điện hạt nhân quốc gia sau thời gian tạm dừng. Trên cơ sở hướng dẫn của IAEA và tham chiếu kinh nghiệm quốc tế, bài viết dưới đây của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ trả lời 2 câu hỏi then chốt: Chương trình điện hạt nhân là gì và gồm những thành tố nào? Một số lĩnh vực cơ sở hạ tầng đặc thù của chương trình điện hạt nhân nên được hiểu và chuẩn bị như thế nào trong điều kiện Việt Nam?

Trong Báo cáo chuyên đề “Đánh giá tiêu chí Chi phí điện năng quy dẫn (LCOE) cho năng lượng tái tạo và đề xuất các tiêu chí thay thế trong bối cảnh Việt Nam”, chuyên gia Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ đánh giá một cách nghiêm túc những hạn chế của LCOE khi áp dụng cho các nguồn năng lượng tái tạo (VRE), đặc biệt trong bối cảnh các mục tiêu chuyển đổi năng lượng đầy tham vọng của chúng ta. Sau đó, Báo cáo sẽ đề xuất sơ bộ và phân tích các chỉ số thay thế toàn diện hơn, có tính đến chi phí, cũng như giá trị cấp hệ thống của VRE, từ đó đưa ra một khuôn khổ mạnh mẽ hơn cho các quyết định quy hoạch năng lượng và đầu tư tại Việt Nam. Trong phần 1 của Báo cáo là những nội dung bị ‘bỏ qua’ khi sử dụng LCOE cho năng lượng tái tạo ở nước ta.

Với những đặc thù riêng, ngành năng lượng toàn cầu đang đứng trước những mối đe dọa khó lường (từ chiến tranh, địa chính trị, cho tới biến đổi khí hậu...). Bài viết dưới đây đề cập những bất ổn này, kể cả vũ khí mới nhắm vào hạ tầng năng lượng và chiến lược ứng phó cần thiết.

Như chúng ta đã biết, trưa ngày 28/4/2025 Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã bị mất điện gần như toàn bộ, gây thiệt hại khoảng 1,6 tỷ Euro. Sau hơn một tháng điều tra, phân tích, Công ty Vận hành lưới điện Red Electrica (REE) đã cho ra “Báo cáo mất điện tại hệ thống điện bán đảo Tây Ban Nha ngày 28/4/2025”. Tạp chí Năng lượng Việt Nam tóm tắt phần chính của báo cáo, kèm theo kết luận và bài học rút ra từ sự cố này.

Những diễn biến gần đây trên Biển Bắc đã cho thấy ngành công nghiệp hydrocarbon và điện gió đang hướng tới “đồng phát triển ngoài khơi”, nhất là khi nhu cầu năng lượng tăng vọt. Tạp chí FPT của Anh vừa phân tích sâu về chủ đề này, Tạp chí Năng lượng Việt Nam tổng hợp dưới đây để chúng ta cùng tham khảo nhằm rút ra bài học hữu ích cho Việt Nam.

Đầu tháng 6/2025, nhiều tờ báo trong và ngoài nước đưa tin Trung Quốc phê duyệt tăng sản lượng, công suất các nhà máy điện than sau suy giảm vào năm 2024. Để nhìn thấy bức tranh tổng thế hơn về điện than và nhiệt điện của Trung Quốc, Tạp chí Năng lượng Việt Nam điểm lại sản lượng và công suất đặt điện than đã thực hiện trong những năm gần đây và định hướng cho Quy hoạch điện 15 của quốc gia này sắp tới.