Thị trường điện cạnh tranh: Bài học từ nước Đức

Thị trường điện Việt Nam sau bước khởi đầu
Thị trường bán buôn điện cạnh tranh trước nhiều thách thức

Sau hơn 3 năm đi vào hoạt động chính thức, thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam đã thu được những thành công, nổi bật là việc vận hành thị trường phát điện cạnh tranh đã tăng tính minh bạch, công bằng trong việc huy động các nguồn điện.

"Nước Đức đã thực hiện tốt trong việc phân tách các công đoạn truyền tải, phân phối điện. Song những chia sẻ về kinh nghiệm thực hiện ở Đức không phải cái Việt Nam làm theo mà dùng để tham khảo". Nguồn: ENAS

Trong khung khổ Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô (Dự án GIZ), Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức hội thảo: “Kinh nghiệm cải cách thị trường điện cạnh tranh ở Cộng hòa Liên bang Đức và bài học đối với Việt Nam” nhằm thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm trong phân tích thị trường, chính sách cạnh tranh, hoạch định chính sách nhằm phát triển thị trường điện ở Việt Nam.

Do tính chất đặc thù của hàng hóa điện và tính chất kinh tế kỹ thuật của ngành điện, thị trường điện Việt Nam cũng như các nước trên thế giới đều được hình thành, phát triển từng bước phù hợp với trình độ phát triển của ngành Điện, trình độ phát triển của nền kinh tế trong từng giai đoạn.

Hoạt động kinh doanh của ngành Điện Việt Nam được phân chia thành các khâu: phát điện, truyền tải, phân phối và kinh doanh bán buôn, bán lẻ điện. Xây dựng thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam là một chủ trương nhất quán của Việt Nam.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, để nâng cao sức cạnh tranh của thị trường điện, cần quan tâm đến chính sách quản lý điện bên cạnh thị trường, cần xem giá điện, phân phối, bán lẻ... là bao nhiêu, cũng như cần biết cơ cấu chi phí của hệ thống...

Chia sẻ kinh nghiệm thị trường điện cạnh tranh, GS.TS Andreas Polk, Trường đại học Kinh tế và Luật Berlin cho biết, khi tự do hóa thị trường điện từ năm 2007-2008, diễn biến thị trường điện ở Đức trở nên sôi động.

Khối lượng giao dịch trên thị trường giao ngay tăng gấp đôi tính từ năm 2009; xu hướng giá giảm khoảng 50% so với năm 2008.

Tuy nhiên, theo GS.TS Andreas Polk, tự do hóa cũng đặt thị trường điện trước những yêu cầu về minh bạch cơ cấu giá thành, cũng như giảm quyền lực của các doanh nghiệp đang chiếm lĩnh thị trường khi đó.

Nước Đức đã thực hiện tốt trong việc phân tách các công đoạn truyền tải, phân phối điện. Song những chia sẻ về kinh nghiệm thực hiện ở Đức, không phải cái Việt Nam làm theo mà dùng để tham khảo.

Sau hơn 3 năm đi vào hoạt động chính thức, thị trường phát điện cạnh tranh Việt Nam đã thu được những thành công, nổi bật là việc vận hành thị trường phát điện cạnh tranh đã tăng tính minh bạch, công bằng trong việc huy động các nguồn điện.

Ông Lê Hồng Hải, chuyên gia thị trường điện, Cục Điều tiết Điện lực, Bộ Công Thương cho biết, hệ thống điện đã được vận hành an toàn tin cậy, cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, khi tỷ lệ các nhà máy trực tiếp tham gia thị trường điện cạnh tranh tăng lên, thì thị phần các nhà máy điện gián tiếp tham gia thị trường điện vẫn cao, nên chưa phản ánh chính xác chi phí biên của toàn hệ thống điện…

Để nâng cao thị phần các nhà máy điện trực tiếp tham gia thị trường điện, ông Hải cho rằng, ngành Điện cần quyết liệt hơn nữa trong việc đôn đốc các nhà máy điện mới chuẩn bị các điều kiện để tham gia thị trường điện và nghiên cứu phương án tham gia thị trường điện của các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu và nhà mát điện BOT.        

Đặc biệt, hệ thống quản lý thị trường bán buôn điện cạnh tranh sẽ cần được đầu tư, phát triển đáp ứng yêu cầu thiết kế của thị trường. Quá trình các hệ thống này theo kinh nghiệm quốc tế sẽ cần khoảng 3-4 năm để hoàn thiện.

SONG ANH