Giải thích rõ hơn về biến thiên tiêu thụ điện trong năm và cách tiết kiệm điện

Báo cáo về sự cố mất điện ở Tây Ban Nha và bài học kinh nghiệm cho toàn thế giới Như chúng ta đã biết, trưa ngày 28/4/2025 Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã bị mất điện gần như toàn bộ, gây thiệt hại khoảng 1,6 tỷ Euro. Sau hơn một tháng điều tra, phân tích, Công ty Vận hành lưới điện Red Electrica (REE) đã cho ra “Báo cáo mất điện tại hệ thống điện bán đảo Tây Ban Nha ngày 28/4/2025”. Tạp chí Năng lượng Việt Nam tóm tắt phần chính của báo cáo, kèm theo kết luận và bài học rút ra từ sự cố này.

Nếu như tiêu thụ điện cho sản xuất phụ thuộc vào nhu cầu đơn đặt hàng, thường tăng vào cuối năm, thì điện tiêu thụ cho sinh hoạt và hành chính lại phụ thuộc nặng vào thời tiết. Trời càng nóng thì tiêu thụ điện càng cao.

Trong một văn phòng không có thiết bị nào có công suất cao như điều hòa nhiệt độ (điều hòa loại phổ biến 12000 BTU thường có công suất điện 1,1-1,5 kW tùy loại). Trong nhà riêng có một vài thiết bị có công suất cao ngang, hoặc cao hơn điều hòa nhiệt độ như bếp điện, lò nướng, bình đun nước nóng, ấm siêu tốc... Nhưng các thiết bị đó chỉ được sử dụng 15-30 phút/ngày, còn điều hòa nhiệt độ chạy nhiều giờ, có khi 24 giờ trong một ngày. Do đó, điều hòa nhiệt độ tiêu thụ điện nhiều hơn tất cả các thiết bị trong nhà riêng, hay văn phòng.

Tiêu thụ điện của Thành phố Hà Nội thể hiện rõ biến thiên theo nhiệt độ khi tiêu thụ tháng nóng nhất (tháng 6, 7, 8) cao hơn tháng lạnh nhất (tháng 12, tháng 1) khoảng 40-50%. Tháng 2, vì vào dịp Tết và số ngày ít, nên luôn là tháng tiêu thụ điện thấp nhất.

Nguồn số liệu: Trang web EVNHanoi.

Khu vực TP Hồ Chí Minh, đồ thị của Tổng công ty Điện lực TP Hồ Chí Minh cũng cho thấy biến thiên tương tự giữa tiêu thụ điện và nhiệt độ trung bình trong ngày. Tiêu thụ điện tăng khi nhiệt độ tăng và giảm khi nhiệt độ giảm.

Nguồn: Trang web của Tổng công ty Điện lực TP. HCM.

Khi điện tiêu thụ cao hơn 50% (do trời nóng) thì tiền điện không đơn giản sẽ tăng 50%, mà tăng nhiều hơn do giá điện bậc thang. Giá điện bậc thang là chính sách đúng, áp dụng ở nhiều nước, nhằm có giá điện hợp lý cho hộ nghèo và khuyến khích giảm tiêu thụ quá nhiều điện.

Nếu một hộ đang dùng điện ở mức 200 kWh/tháng sẽ có tiền điện là 439.700 đồng (chưa VAT). Khi sử dụng điện tăng lên 50% - tức là 300 kWh/tháng sẽ có tiền điện là 739.500 đồng. Vậy tiền điện tăng 68% chứ không phải 50%.

Tháng 5/2025 lại là tháng có giá điện tăng 4,8%, nên nếu tháng 4/2025 sử dụng 200 kWh/tháng tiền điện là 419.550 đồng (chưa VAT), mà tháng 6 sử dụng 300 kWh - vì thời tiết nắng nóng sẽ thấy tiền điện tăng 76% đủ để người trả tiền điện thấy bất ngờ.

Biến thiên sử dụng điện tại nhà riêng cũng thể hiện theo mùa rõ rệt. Dưới đây là biểu đồ của một gia đình đun nấu hoàn toàn bằng điện được ghi nhận từ năm 2017 đến nay. Biểu đồ cho thấy rõ mức tiêu thụ điện các tháng mùa hè tăng vọt so với mùa đông (dù mùa đông có sử dụng sưởi ấm trong những ngày lạnh sâu).

Nếu gia đình không dùng điện đun nấu, mà dùng bếp gas, thì biểu đồ sẽ biến thiên mạnh hơn nữa, vì những chỗ lõm sẽ sâu hơn do bếp điện là nguồn tiêu thụ điện lớn (chỉ sau điều hòa nhiệt độ).

Do điều hòa nhiệt độ là thiết bị tiêu thụ nhiều điện nhất, nên các biện pháp tiết kiệm điện đầu tiên nên dành sự chú ý cao nhất cho điều hòa nhiệt độ. Đó là các biện pháp sau:

1. Đặt nhiệt độ ở mức 26-28 độ, kết hợp với quạt.

2. Tránh đặt mặt lạnh chĩa vào cửa ra vào, hoặc ngay trên cửa ra vào.

3. Cách nhiệt cửa sổ, cửa kính và các bức tường mỏng chịu nắng chiếu vào.

4. Giảm tối thiểu việc mở cửa. Kiểm soát tốt thông gió trong nhà đủ để không làm thất thoát nhiệt, nhưng không làm không khí bị tù hãm trong nhà.

5. Vệ sinh cục nóng và cục lạnh thường xuyên, ít nhất là hai lần vào đầu mùa hè và cuối mùa hè.

6. Sử dụng điều hòa inverter tiết kiệm điện hơn so với không inverter, nhưng giá cũng đắt hơn.

7. Hết sức chú ý thông gió cho cục nóng, tránh để gió nóng bị quẩn quay trở lại cục nóng. Nếu sờ vào cục nóng thấy bỏng tay là thông gió cho cục nóng chưa tốt. Không để các đồ vật gần với cục nóng. Nếu khoang để cục nóng bị hạn chế chỉ có một mặt thông gió ra bên ngoài, thì phải lắp quạt gió cưỡng bức và các tấm lái gió để thông gió cho cục nóng.

Trong tình hình hiện nay, giá điện sẽ còn tăng nữa, nên chúng ta cần chủ động kiểm soát việc tiêu thụ điện thông qua các app và trang web của ngành điện (như epoint, evnhanoi). Các công ty điện lực đều cung cấp thông tin tiêu thụ điện hàng tháng, có so sánh với cùng thời kỳ năm trước. Ở các thành phố lớn, lượng tiêu thụ điện có thể xem được hàng ngày trên app và web, từ đó có các hành vi điều chỉnh tiêu thụ điện hợp lý./.

ĐÀO NHẬT ĐÌNH - CHUYÊN GIA TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM