Chuỗi dự án khí, điện Lô B - Ô Môn: Nhìn từ 6 nội dung kiến nghị của PVN, EVN

Chuỗi cung ứng công nghệ, tài chính có thể sẽ bị đứt gãy, nếu Quy hoạch điện 8 chậm phê duyệt Sau Tờ trình mới nhất của Bộ Công Thương gửi Chính phủ về hoàn thiện dự thảo Quy hoạch điện VIII, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam cho rằng: Quy hoạch cần sớm được phê duyệt, bởi càng chậm được phê duyệt, hàng loạt dự án không thể triển khai, khi đã gần cuối năm 2022, chuỗi cung ứng công nghệ và tài chính sẽ bị đứt gãy.

Lô B - Ô Môn là Chuỗi dự án khí, điện có quy mô lớn tại Việt Nam, với sản lượng khai thác khí dự kiến khoảng 5,06 tỷ m3/năm (trong giai đoạn ổn định cho khoảng 20 năm). Dự án đóng vai trò chiến lược cung cấp nguồn năng lượng quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội cho khu vực miền Tây Nam bộ, đóng góp nguồn thu lớn và ổn định cho ngân sách Nhà nước (khoảng 22 tỷ USD trong suốt vòng đời dự án trên 20 năm).

Hiện nay, mọi nguồn lực và các điều kiện kỹ thuật của các bên đã sẵn sàng. Các bên đầu tư thượng nguồn, trung nguồn đã thực hiện các công việc chuẩn bị phát triển dự án (đấu thầu các gói thầu lớn và chính của dự án, huy động nhân sự chủ chốt...) và xúc tiến đàm phán các thỏa thuận thương mại với các hộ tiêu thụ hạ nguồn.

Tuy nhiên, vì những lý do chủ quan và khách quan như vướng mắc về thủ tục đầu tư hạ nguồn dẫn đến tiến độ các dự án hạ nguồn luôn thay đổi, cũng như các vướng mắc liên quan đến cơ chế đảm bảo tiêu thụ sản lượng để các hộ tiêu thụ có thể ký kết hợp đồng thương mại trong Chuỗi dự án.

Chuỗi dự án khí, điện Lô B - Ô Môn đã bị lỡ tiến độ nhiều năm, năm 2023 là năm quan trọng để thúc đẩy tiến độ dự án nhằm sớm có first gas (đón dòng khí đầu tiên) vào cuối năm 2026. Và để giảm thiểu các rủi ro tới việc chậm trễ của Chuỗi dự án này, mới đây, PVN đã kiến nghị Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội hỗ trợ thúc đẩy Chính phủ một số nội dung như sau:

Thứ nhất: Chỉ đạo EVN, Tổng công ty Phát điện 2 sớm thống nhất và phê duyệt nội bộ để ký kết các thỏa thuận thương mại với PVN vào tháng 6/2023 như kế hoạch đặt ra.

Thứ hai: Chỉ đạo tổ hợp chủ đầu tư Nhà máy điện Ô Môn 2 thúc đẩy công tác đàm phán để sớm ký kết thỏa thuận khung Hợp đồng bán khí (GSA) với PVN không muộn hơn quý 1/2024.

Thứ ba: Sớm tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục đầu tư, liên quan đến vốn ODA của Nhà máy điện Ô Môn 3, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) của Nhà máy điện Ô Môn 2 để các nhà máy điện có thể sớm triển khai phù hợp với tiến độ cung cấp khí của thượng nguồn (như dự kiến).

Sau các kiến nghị trên của PVN, để tháo gỡ những bế tắc trong Chuỗi dự án, EVN nêu ra 3 kiến nghị với Đoàn giám sát Quốc hội xoay quanh các dự án tại Trung tâm Điện lực Ô Môn như sau:

Thứ nhất: EVN mong muốn PVN đẩy nhanh tiến độ khí Lô B để có cơ sở triển khai chuyển đổi nhiên liệu Nhiệt điện Ô Môn 1, phát hành hồ sơ mời thầu của Nhiệt điện Ô Môn 4.

Thứ hai: Kiến nghị Chính phủ phê duyệt Quy hoạch điện VIII. Trong đó, có việc điều chỉnh công suất của dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn 3.

Thứ ba: EVN mong muốn Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn 3 thuộc danh mục các dự án ưu tiên đầu tư của Nhà nước để áp dụng cơ chế cho vay lại, không chịu rủi ro tín dụng.

Đánh giá của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam qua các kiến nghị của PVN, EVN:

Theo nhìn nhận của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam: Các thủ tục liên quan đến Chuỗi dự án khí, điện Lô B - Ô Môn đã quá chậm trễ giải quyết. Một trong các nguyên nhân là các quy định chính sách không rõ ràng đã gây cản trở tiến độ.

Chẳng hạn như dự án Nhiệt điện Ô Môn 3, thời gian thẩm định phê duyệt chủ trương đầu tư kéo dài trên 4 năm 6 tháng (các cơ quan quản lý nhà nước không xác định được cơ quan thẩm định nên “chuyền ban” cho nhau, chờ ban hành nghị định mới). Vì vậy, đối với dự án khí, để có được quyết định đầu tư (FID) vào tháng 6 năm nay nhằm bảo đảm tiến độ thi công và đón dòng khí về bờ vào năm 2026, sẽ còn rất nhiều phạm vi công việc cần phải làm. Cụ thể là hoàn tất đàm phán và ký kết các thỏa thuận thương mại (hợp đồng mua bán khí, điện), phê duyệt thiết kế kỹ thuật (nghiên cứu khả thi cho các nhà máy điện), cũng như các phương án thu xếp vốn vay cho các dự án thành phần của PVN và EVN.

Đối với các cam kết thương mại, giá khí từ Lô B về đến cổng các Nhà máy Nhiệt điện khí Ô Môn được cho biết có thể tiệm cận tới hơn 14 USD/triệu BTU vào cuối năm 2026 - thời điểm dự kiến có dòng khí đầu tiên. Do đó, giá điện bình quân của Nhà máy Ô Môn 3, Ô Môn 4 sẽ ở mức cao hơn khá nhiều so với mức giá bình quân hiện nay, và có thể gây khó khăn trong quá trình huy động phát điện (dù các nhà máy này không phải tham gia thị trường điện cạnh tranh).

Đối với phê duyệt kỹ thuật (nghiên cứu khả thi các nhà máy điện), việc thay đổi thiết kế kỹ thuật để sử dụng nhiên liệu thay thế trong tương lai sẽ kéo theo thay đổi, theo hướng tăng chi phí đầu tư ban đầu.

Đối với việc thu xếp vốn vay, trong bối cảnh Chính phủ không phát hành Bảo lãnh Chính phủ (GGU) nữa, thì đây sẽ là vấn đề rất khó khăn đối với PVN, EVN khi phải chứng minh hiệu quả kinh tế, cũng như cam kết Net zero theo tinh thần COP26 đối với các khoản vay ODA (từ Nhật Bản) và các định chế tài chính, ngân hàng quốc tế. Theo đó, các dự án nhà máy điện (khâu hạ nguồn) có vòng đời 25 năm, nếu tính từ thời điểm đón dòng khí về bờ năm 2026 thì đã vượt qua năm 2050, sẽ là một trong những thách thức đối với việc thu xếp vốn vay từ các ngân hàng quốc tế.

Như chúng ta đều biết, vòng đời của dự án khâu thượng nguồn (theo phê duyệt FDP) là 23 năm. Vì vậy, ngay cả khi dự án được thông quan, PVN sẽ phải cấp bù khí cho các nhà máy điện những năm còn lại theo cam kết hợp đồng.

Để tháo gỡ được những khó khăn và bế tắc như đã nêu trên, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam cho rằng: Cần sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, cả về mặt quản lý nhà nước và quản lý doanh nghiệp khi mà PVN, EVN là các doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trong Chuỗi dự án này.

Theo dự báo, Chuỗi dự án khí, điện Lô B - Ô Môn sẽ còn rất nhiều phê duyệt có liên quan đến vốn nhà nước, từ đó phát sinh chậm trễ tiến độ.

Nhưng dù theo hướng nào, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp, các bộ, ngành, cũng như các nhà đầu tư cần phải có giải pháp tối ưu. Bởi Chuỗi dự án không chỉ đem lại lợi ích quốc gia (thông qua PVN, EVN), mà còn tạo dựng và tái khẳng định một môi trường đầu tư, hợp tác dầu khí nói riêng, cũng như kinh tế năng lượng nói chung năng động, chuyên nghiệp của thị trường Việt Nam thông qua các hợp tác liên Chính phủ và các nhà đầu tư quốc tế./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM