Bộ trưởng Công Thương trả lời chất vấn về thủy điện xả lũ

Thủy điện Hố Hô có phải là tác nhân gây ra lũ?
Nên công bằng với thủy điện

Đại biểu Trần Thị Dung - Đoàn Điện Biên chất vấn: Liên quan đến việc vận hành thủy điện An Khê, Ka Nắk. Thủy điện Hố Hô xả lũ.... gây hậu quả cho người dân, Bộ trưởng sẽ xử lý vấn đề trên như thế nào? Việc thực hiện rà soát các công trình thủy điện theo Nghị quyết 62 năm 2000 của Quốc hội Khóa XIII được thực hiện đến đâu? 

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh: Đối với thủy điện Hố Hô, thủy điện An Khê - Ka Nắk và các thủy điện khác, Bộ Công Thương khẳng định quan điểm là không phát triển thủy điện bằng mọi giá, cũng như không phát triển về các dự án bằng mọi giá, kể cả trong lĩnh vực năng lượng và các lĩnh vực khác. Đây là quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước cũng như Chính phủ.

Như đã báo cáo trong Nghị quyết 62 về cơ bản, chúng ta đã khai thác hết những tiềm năng thủy điện lớn của đất nước, các thủy điện nhỏ và vừa chúng ta đã căn cứ theo chỉ đạo của Quốc hội để xem xét, đánh giá lại và đưa ra khỏi quy hoạch những dự án không đảm bảo và yêu cầu về bảo vệ môi trường cũng như để ảnh hưởng đến đời sống kinh tế - xã hội của nhân dân. Về cơ bản các dự án hiện nay có khoảng hơn 336 dự án thủy điện. Hiện nay, chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực về thủy điện và các đập thủy điện được phân bổ cho một loạt các bộ. Trong đó, Bộ Công Thương quản lý nhà nước chủ  đạo trong các lĩnh vực về năng lượng và về thủy điện. Ngoài ra, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng tham gia quản lý trong các khía cạnh khác.

Liên quan đến vấn đề xả lũ mà đại biểu đề cập, có 3 nguyên tắc cơ bản:

Một là, phương án về phòng, chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn ở tại địa phương do đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh trực tiếp làm Chủ tịch Ủy ban. Các phương án được phê duyệt tại địa phương gồm cả các chủ đập, chủ thủy điện tham gia vào trong các phương án đó.

Thứ hai, về quy trình xả lũ có quy định cụ thể trong Nghị định của Chính phủ quy định rõ ràng đối với đập thủy điện có dung tích từ 1 triệu m3 trở lên công suất từ 30 MW trở lên do Bộ Công Thương thẩm định và phê duyệt quy trình xả lũ của hồ thủy điện, còn dưới quy mô đó là do lãnh đạo của địa phương phê duyệt.

Thứ ba, các chủ đập thủy điện và các doanh nghiệp đều phải tham gia để cùng với địa phương xây dựng các phương án phòng, chống lũ ở hạ lưu và đảm bảo an toàn cho hạ lưu khi xả lũ. Phải có đủ ba yếu tố này thì các đập thủy điện và các chủ dự án mới được cấp giấy phép hoạt động điện lực.

Từ khi có Nghị định năm 2013 thì chúng ta đã đôn đốc kiểm tra để tổ chức thực hiện đầy đủ những quy định của pháp lý về vấn đề này, cả Hố Hô, cả An Khê - Ka Nắk và các đập thủy điện khác đều phải đảm bảo những nguyên tắc và đáp ứng được những yêu cầu của các quy định pháp lý của nhà nước trong lĩnh vực an toàn thủy điện cũng như an toàn về xả lũ thì mới được cấp phép hoạt động điện lực.

Tuy nhiên, có một thực tế tồn tại trong thời gian vừa qua là các đập khi xả lũ thì thường xuyên gây ra sự bức xúc trong nhân dân, trong dư luận xã hội và đã được phản ánh, ví dụ thời gian vừa qua liên quan đến xả lũ của Hố Hô cũng như của An Khê - Ka Nắk. Tại sao có những vấn đề này, Bộ Công Thương đã rất chủ động tổ chức các đoàn đi kiểm tra ngay khi có lũ về và có nhu cầu xả lũ. Chúng tôi đã tổ chức các đoàn đi Hố Hô, An Khê - Ka Nắk, đi sông Ba.... để kiểm tra, đánh giá cụ thể, trên thực tế cho thấy có một số vấn đề.

Thứ nhất, quy trình của chúng ta có nhưng việc chấp hành thực hiện quy trình nhiều khi còn máy móc và nguyên tắc. Ví dụ như nguyên tắc của xả lũ, của hồ thủy điện thì chủ hồ, chủ đập thủy điện phải có nhiệm vụ thông báo cho chính quyền địa phương, cho bộ phận phòng, chống lụt bão của địa phương và các địa phương ở hạ lưu. Nhưng lại không nói rõ trong quy định là việc thông báo đó dưới những hình thức nào và đảm bảo yêu cầu như thế nào nên nhiều khi chủ đập, chủ thủy điện có thông báo nhưng không thông báo đầy đủ đến tất cả do những lý do mất điện, thậm chí đánh kẻng báo động, nhưng lại không nghe thấy, dẫn đến có sự phối hợp chưa tốt giữa các chủ đập thủy điện với chính quyền các địa phương, đặc biệt trong các phương án phòng, chống lụt bão được phê duyệt.

Thứ hai, trên thực tế có các phương án phòng, chống lụt bão, kể cả xả lũ nhưng việc tổ chức diễn tập thực hiện, mà trong quy định của pháp luật là không tổ chức thực hiện ở tại các địa phương, dẫn đến tình trạng trên thực tế khi có sự cố xảy ra thì việc thực hiện tổ chức đó không đảm bảo hiệu quả. Sự chủ động giữa chủ đập thủy điện, các dự án của các nhà máy với địa phương không được đảm bảo, thậm chí trong trường hợp như của Hố Hô vừa rồi khi chủ đập thủy điện báo cáo gọi điện thì lại không nghe máy và cũng không báo tiếp được, vì vậy dẫn đến tình trạng một số địa phương ở phía hạ lưu không đảm bảo được thông tin xuyên suốt cũng như trong việc phối hợp.

Thứ ba, trong quá trình thực việc theo dõi dự báo thời tiết, đặc biệt là hệ thống quan trắc của các thủy điện không được đảm bảo, chưa có sự đầu tư vận hành tốt của hệ thống quan trắc thủy điện để phục vụ cho các chủ đập, các doanh nghiệp thủy điện cũng như địa phương trong việc theo dõi, chủ động trong phương án phòng, chống lụt bão cũng như phối hợp xả lũ.

Vì vậy, tới đây Bộ Công Thương sẽ chủ động trong công tác quản lý vận hành như sau: 

Một là, tổng kiểm tra, đánh giá lại toàn bộ chất lượng của quy trình xả lũ cũng như phương án tham gia phối hợp về phòng chống lụt bão, đặc biệt đảm bảo an toàn ở hạ du căn cứ theo quy định của nhà nước.

Hai là, đánh giá, kiểm tra lại chất lượng của các hoạt động về phòng chống lụt bão cũng như đảm bảo an toàn của thủy điện khi xả lũ tại địa phương và xem xét để tổ chức tập huấn và làm rõ trách nhiệm của tất cả các bên có tham gia, kể cả của chính quyền địa phương các cấp cũng như chủ đập, chủ doanh nghiệp ở tại địa phương. Đi kèm đó sẽ thực hiện nghiêm theo các chế tài, các quy định và các doanh nghiệp nếu không thực hiện được đầy đủ các quy định và có sự vi phạm pháp luật thì sẽ xem xét, thậm chí cấm không cho tham gia hoạt động điện lực cũng như rút phép của các dự án đó.

Ba là, phân định, làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương, đặc biệt là của chính quyền địa phương các cấp, khu vực hạ du trong việc chủ động xây dựng và các phương án phòng chống lụt bão để có sự tham gia của các doanh nghiệp, các chủ đập cũng như của các đối tác khác, đảm bảo hiệu quả an toàn cũng như đời sống sinh hoạt, ý kiến xã hội của nhân dân.

NangluongVietnam Online