Philippines, Singapore đủ điều kiện tiếp nhận hỗ trợ công nghệ điện hạt nhân từ Hoa Kỳ

Khuyến nghị những việc cần làm để có thể khởi công dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận Trước các ý kiến khác nhau liên quan đến việc làm sao có thể khởi công dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay từ đầu năm 2026? Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có bài viết phân tích và trả lời cho câu hỏi: Nên hiểu thế nào về chủ trương khởi công dự án nhà máy điện hạt nhân và những công việc cần làm để có thể thực hiện được nhiệm vụ đó? Rất mong nhận được sự chia sẻ của bạn đọc.

Hai quốc gia Philippines, Singapore được cho phép chung (generally authorized) nhận các dạng hỗ trợ và chuyển giao một số công nghệ hạt nhân không gây hại cho lợi ích an ninh quốc gia Hoa Kỳ theo Part 810. Việc bổ sung này nâng tổng số điểm đến được cho phép lên 50 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Quyết định được công bố tại Washington và áp dụng đối với các hoạt động xuất khẩu công nghệ hạt nhân từ Hoa Kỳ đến Philippines, Singapore.

Mục đích của việc mở rộng danh sách là để hỗ trợ thực thi Sắc lệnh của Tổng thống Hoa Kỳ số 14299 về: “Triển khai công nghệ lò phản ứng hạt nhân tiên tiến phục vụ an ninh quốc gia và thúc đẩy xuất khẩu công nghệ hạt nhân của Hoa Kỳ”. Đây là một phần trong nỗ lực của DOE nhằm tăng cường vai trò của Hoa Kỳ trong chuỗi cung ứng và hợp tác hạt nhân toàn cầu.

Việc ủy quyền được thực hiện theo Khoản 57 b.(2) của Đạo luật Năng lượng Nguyên tử Hoa Kỳ năm 1954. DOE tiếp tục cải tiến quy trình quản lý, bao gồm việc đàm phán các Hiệp định 123 mới và tự động hóa hệ thống cấp phép trực tuyến e810, nhằm nâng cao hiệu quả và minh bạch trong hoạt động cấp phép xuất khẩu công nghệ hạt nhân.

Quy định chính thức bổ sung thêm Philippines và Singapore không chỉ là thông báo, mà là một quy định cuối cùng: Theo quyết định công bố trong “Federal Register, Vol. 90 No. 224, 24/11/2025” của DOE. Theo đó, Philippines và Singapore được chính thức thêm vào “danh sách điểm đến được phép chung” (Appendix A).

Việc xét duyệt để thêm hai nước này không phải ngẫu nhiên: DOE, sau khi tham vấn với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Bộ Quốc phòng, Bộ Thương mại và Ủy ban Quản lý hạt nhân Hoa Kỳ (NRC) đã xác định rằng: Việc xuất khẩu công nghệ và hỗ trợ hạt nhân cho Philippines, Singapore với điều kiện không liên quan đến công nghệ “nhạy cảm” - “không gây hại/không bất lợi” (non-inimical) với lợi ích của Hoa Kỳ.

Một trong các yếu tố quan trọng để hai nước được xét là điểm đến chung: Cả Philippines và Singapore đã ký, thực thi hiệp định hợp tác hạt nhân dân sự với Hoa Kỳ (thường gọi là “123 Agreement”). Cụ thể: Hiệp định với Philippines được ký ngày 16/11/2023 và có hiệu lực từ 2/7/2024; với Singapore ký 31/7/2024, có hiệu lực từ 12/12/2024.

Đối với Singapore, việc thêm vào danh sách Part 810 ngay lập tức được các cơ quan Singapore nhìn nhận như là một cơ sở pháp lý để tăng cường hợp tác hạt nhân dân sự với Hoa Kỳ. Cơ quan quản lý năng lượng Singapore - Energy Market Authority (EMA) đã ra thông cáo báo chí rằng: Hành động này “mở đường cho Hoa Kỳ - Singapore tăng cường hợp tác năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, nghiên cứu và phát triển công nghệ, đánh giá khả năng ứng dụng hạt nhân dân sự trong tương lai”.

Theo tài liệu của DOE về Part 810, việc “general authorization” (ủy quyền chung) cho phép chuyển giao công nghệ và hỗ trợ liên quan tới các hoạt động hạt nhân dân sự (như phát triển, hoặc vận hành nhà máy năng lượng hạt nhân, lò thử nghiệm, cơ sở nhiên liệu, nghiên cứu, đào tạo, chia sẻ kiến thức/kỹ thuật), với điều kiện không liên quan tới các “công nghệ nhạy cảm” (sensitive nuclear technology) - như làm giàu uranium, tái xử lý, sản xuất plutonium, nước nặng.

Kết luận về việc “Philippines - Singapore đã có 10 CFR Part 810 để nhập khẩu công nghệ”:

Trước 2025, Philippines và Singapore không nằm trong danh sách “generally authorized destinations” theo Part 810. Với quy định mới (24/11/2025) đã chính thức bổ sung hai nước này.

Cùng với việc ký “123 Agreement” giữa Hoa Kỳ với Philippines, Singapore, hai nước này đã chính thức được công nhận là hợp pháp để nhận các chuyển giao công nghệ/hỗ trợ hạt nhân dân sự từ Hoa Kỳ theo các điều khoản của Part 810, miễn là không phải “công nghệ nhạy cảm”.

Vì vậy, khi nói “Philippines và Singapore đã có 10 CFR Part 810 với Hoa Kỳ để nhập khẩu công nghệ”, thì cần hiểu đó là “được phép nhận xuất khẩu công nghệ hạt nhân dân sự từ Hoa Kỳ theo 10 CFR Part 810” sau bản sửa đổi 2025./.

TỔNG HỢP: NGUYỄN THỊ THU HÀ (VINATOM)

Nguồn: https://www.energy.gov/nnsa/articles/energy-department-expands-list-part-810-generally-authorized-destinations-include