Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân lần thứ 14

Điện hạt nhân trụ cột của tương lai không CO2 [Kỳ 1]: Thử thách trong biến đổi khí hậu Trong khi thế giới tiếp tục tìm các giải pháp khử carbon trong lĩnh vực năng lượng và cố gắng đạt được mục tiêu không phát thải khí nhà kính để đối phó với mối đe dọa Trái đất đang nóng lên, thì sản xuất điện sạch hơn đáng tin cậy là một ưu tiên toàn cầu. Là nguồn sản xuất điện không phát thải carbon đáng tin cậy nhất, cung cấp điện liên tục không bị gián đoạn, năng lượng hạt nhân là một phần quan trọng trong sản xuất điện và là trụ cột quan trọng trong quá trình chuyển đổi sang một tương lai không phát thải carbon.

Điện hạt nhân trụ cột của tương lai không CO2 [Tạm kết]: Viễn kiến quốc gia Đổi mới trong các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), lò phản ứng tiên tiến và tua bin hơi nước được thiết kế để giảm chi phí, cũng như độ phức tạp là rất quan trọng khi các nhà máy mới bước vào giai đoạn lập kế hoạch để đảm bảo một tương lai không carbon với năng lượng hạt nhân.

Kể từ năm 1996, được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho phép, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (NLNTVN) đã 13 lần tổ chức thành công Hội nghị KH&CNHN toàn quốc. Năm nay, do diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, theo kế hoạch Hội nghị KH&CNHN toàn quốc lần thứ 14 sẽ được tổ chức tại thành phố Đà Lạt trong 2 ngày (từ 9 - 10/12/2021) với hình thức kết hợp trực tiếp (với các đại biểu trong nước đến từ các vùng an toàn) và trực tuyến (với các đại biểu từ vùng chưa an toàn và các đại biểu, chuyên gia mời từ nước ngoài).

Hội nghị lần này được Viện NLNTVN tổ chức với quy mô lớn và tầm khu vực. Do đó, Hội nghị 14 đã thu hút được sự tham gia của nhiều các chuyên gia, các nhà khoa học, các cán bộ quản lý của các bộ, ngành, cơ quan, địa phương liên quan, các trường đại học trong nước và các đại biểu là giáo sư, chuyên gia nổi tiếng quốc tế đến từ các quốc gia có nền KH&CN hạt nhân tiên tiến.

Tham gia Hội nghị lần thứ 14 có hơn 40 tổ chức trong và ngoài nước với hơn 250 đại biểu là các cán bộ nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng năng lượng nguyên tử thuộc các tổ chức khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, các cán bộ quản lý thuộc các bộ, ngành, cơ quan, địa phương liên quan trong cả nước, nghiên cứu sinh và sinh viên các trường đại học.

Qua việc tiến hành phản biện một cách nghiêm túc của các hội đồng khoa học, Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân toàn quốc lần thứ 14 đã chọn được 178 báo cáo, trong đó có 103 báo cáo được trình bày tại các Tiểu ban chuyên môn và 75 báo cáo dán bảng.

Vào ngày 9/12, tại Phiên toàn thể của Hội nghị sẽ có 8 bài trình bày của các diễn giả khách mời là các nhà khoa học và chuyên gia hàng đầu đến từ các viện nghiên cứu, các trường đại học, các bệnh viện và các tổ chức uy tín trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử của Việt Nam và quốc tế.

Tại Phiên toàn thể, Viện trưởng VINATOM Trần Chí Thành sẽ trình bày tổng quan về hiện trạng nghiên cứu và phát triển của Viện và các định hướng nghiên cứu ứng dụng trong giai đoạn tới.

PGS. TS. Nguyễn Nhị Điền, nguyên Phó Viện trưởng Viện NLNTVN, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt sẽ trình bày về: Tình hình thực hiện dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân và đề xuất các hướng nghiên cứu và ứng dụng chính của Lò phản ứng nghiên cứu mới Đà Lạt. Báo cáo giới thiệu những nét chính của Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân (Dự án Trung tâm) với thiết bị chính là lò phản ứng nghiên cứu mới công suất 10 MWt. Dự án được thực hiện trên cơ sở Hiệp định Liên Chính phủ giữa Việt Nam và Liên bang Nga về xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân trên lãnh thổ Việt Nam (ký ngày 21/11/2011). Theo các quy định tại các điều Luật hiện hành của Việt Nam, Dự án Trung tâm thuộc loại hình Dự án đầu tư công nên phải thực hiện theo các bước sau:

Thứ nhất: Nghiên cứu tiền khả thi (Pre-FS), bao gồm: Sàng lọc, so sánh các địa điềm tiềm năng để đề xuất 3 địa điểm thí sinh; Khảo sánh và đánh giá sơ bộ các địa điểm thí sinh để đề xuất 1 địa điểm phù hợp nhất cho giai đoạn nghiên cứu khả thi; Thiết kế sơ bộ về Trung tâm bao gồm cả Lò phản ứng nghiên cứu mới; Lập Báo cáo Đánh giá tác động môi trường sơ bộ; và Lập Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi (Pre-FS) trình các cấp có thẩm quyền xem xét. Trên cơ sở các hồ sơ nêu trên, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chủ trương đầu tư Dự án Trung tâm (tại Quyết định 75/QĐ-TTg ngày 19/11/2018).

Thứ hai: Nghiên cứu khả thi (FS), bao gồm: Khảo sát kỹ thuật và đánh giá địa điểm đã được phê duyệt trong Chủ trương đầu tư; Lập Báo cáo nghiên cứu khả thi (Báo cáo FS), bao gồm cả thiết kế cơ sở và báo cáo Phân tích an toàn sơ bộ; Lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Trên cơ sở đó Lập Hồ sơ đề nghị phê duyệt địa điểm xây dựng Dự án Trung tâm. Dự kiến thực hiện trong giai đoạn 2022 - 2024.

Thứ ba: Thực hiện hợp đồng EPC, bao gồm Thiết kế kỹ thuật; Thiết kế bản vẽ thi công; Thực hiện các thủ tục xin cấp phép xây dựng; và Thực hiện xây dựng Dự án.

Một số kết quả chính của giai đoạn Nghiên cứu tiền khả thi để làm cơ sở xây dựng Hồ sơ yêu cầu để thực hiện FS sẽ được trình bày trong báo cáo này.

TS. Grigory V. Trubnikov, Chủ tịch Viện Liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna (JINR) sẽ trình bày chương trình hợp tác về nghiên cứu hạt nhân giữa Việt Nam và JINR: Hiện tại và tương lai.

Giáo sư Hiroyoshi Sakurai, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu Hóa Lý - RIKEN, Nhật Bản trình bày về thành tự và những hoạt động nghiên cứu trong vật lý và kỹ thuật hạt nhân tại RIKEN.

Đến từ Trường Đại học Bang Bắc Carolina (NCSU), Hoa Kỳ, GS. Đinh Trúc Nam sẽ trình bày về những ứng dụng của phương pháp định hướng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trong kỹ thuật lò phản ứng hạt nhân.

GS. Masaki Saito đến từ TITECH, Nhật Bản sẽ gửi lời phát biểu chào mừng đến VINANST-14 và thảo luận về vấn đề: Liệu năng lượng hạt nhân có phải là sự lựa chọn tốt cho Việt Nam?

Trong lĩnh vực nghiên cứu Vật lý lò phản ứng, TS. Phạm Ngọc Sơn, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt sẽ trình bày về ứng dụng chùm nơtron của lò phản ứng nghiên cứu và một số kết quả tại lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt.

Trong lĩnh vực nghiên cứu về vật lý hạt nhân, TS. Võ Văn Thuận, Đại học Duy Tân trao đổi vấn đề: Bằng chứng thực nghiệm về hiện thực vật lý của photon đơn năng trong giao thoa hai khe bất đối xứng. Một bằng chứng thực nghiệm đồng thời quan sát được lưỡng tính đối ngẫu cả sóng và hạt sẽ dẫn đến nhu cầu phải xem xét lại cách giải thích cơ học lượng tử chính thống đương đại. Như vậy thí nghiệm hai khe bất đối xứng với một chùm laser có thể là một minh họa đơn giản nhất của lời giải “khe nào” để xác định có hay không khái niệm thực thể vật lý của hạt vi mô.

Trong lĩnh vực Y tế, PGS. TS. Lê Ngọc Hà, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trình bày về chủ đề: Dược chất phóng xạ sử dụng trong y học hạt nhân tại Việt Nam: Hiện tại và triển vọng. Báo cáo cho hay: Theo kế hoạch phát triển các ứng dụng năng lượng nguyên tử trong y tế của chính phủ, nhiều trung tâm cyclotron và PET/CT, SPECT/CT đang phát triển trên phạm vi cả nước. Báo cáo giới thiệu tổng quan về các đồng vị phóng xạ sử dụng trong y học hạt nhân được sản xuất từ các nguồn khác nhau như lò phản ứng hạt nhân, cyclotron và máy phát phóng xạ cũng như tình hình về dược chất phóng xạ (DCPX) ở trong nước. Hiện nay ở Việt Nam, ngoài các DCPX kinh điển như 131I, 99mTc, 18F-FDG thì có rất ít DCPX mới được sử dụng cũng như cấp phép lưu hành so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Điều này một phần do những đặc thù riêng của các DCPX khác biệt hoàn toàn so với các thuốc thông thường khác. Dựa trên các quy định hiện hành của Bộ Y tế, bài viết đưa ra các ý kiến để có thể áp dụng các DCPX mới vào thực hành lâm sàng y học hạt nhân.

Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân lần thứ 14 là một sự kiện khoa học quan trọng không chỉ đối với cộng đồng năng lượng nguyên tử Việt Nam mà còn có ý nghĩa lớn đối với thúc đẩy nghiên cứu khoa học, phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử của đất nước trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực thúc đẩy khoa học công nghệ, ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình./.