Đề xuất các phương án thí điểm đầu tư điện gió ngoài khơi Việt Nam

Các tác động và hệ lụy khi ‘đường cong con vịt California’ xuất hiện ở Việt Nam Trong bài báo dưới đây, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ phân tích về đường cong con vịt California trong tích hợp năng lượng mặt trời vào hệ thống điện và làm rõ thêm câu hỏi: Vịt California đã đến Việt Nam chưa? Các tác động, hệ lụy của hình dáng đồ thị này thế nào? Những vấn đề gì chúng ta cần quan tâm?

Điện gió ngoài khơi Việt Nam (tháng 6/2024): Các thách thức và giải pháp chính sách Điện gió ngoài khơi trên thế giới đã, đang và sẽ được đầu tư phát triển rất nhanh. Tính đến năm 2023 là 75 GW và có thể đạt 500 GW công suất lắp đặt vào năm 2040, 1.000 GW vào năm 2050. Việt Nam có tiềm năng kinh tế - kỹ thuật điện gió ngoài khơi trên 600 GW, đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm phát triển, đầu tư các dự án. Bài báo dưới đây của TS. Dư Văn Toán [*] viết riêng cho Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ đánh giá thuận lợi, cũng như khó khăn, thách thức mang tính pháp lý trong quá trình thúc đẩy điện gió ngoài khơi ở nước ta.

Báo cáo của Bộ Công Thương cho biết: Theo nghiên cứu mới đây của Ngân hàng Thế giới (WB), năng lượng gió ở Việt Nam có tiềm năng lớn nhất trong 4 nước của khu vực, với hơn 39% tổng diện tích được ước tính là có tốc độ gió trung bình hằng năm lớn hơn 6 m/s (ở độ cao 65m), tương đương công suất 512 GW.

Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng là xu thế tất yếu không thể đảo ngược, Việt Nam đã cam kết với quốc tế giảm phát thải khí carbonic về không (Net-zero) vào năm 2050 trong khi các nguồn thủy điện lớn trong nước đã cơ bản khai thác hết, cần thiết phải thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là nguồn điện gió ngoài khơi.

Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu công suất điện gió ngoài khơi phục vụ nhu cầu điện trong nước đến năm 2030 đạt 6.000 MW, định hướng đến năm 2050 đạt từ 70.000 MW đến 91.500 MW.

Đối với Việt Nam, điện gió ngoài khơi là lĩnh vực mới, có liên quan đến an ninh, chủ quyền biển đảo và còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan đến chức năng nhiệm vụ của nhiều bộ, cơ quan. Mặt khác, hiện chúng ta còn thiếu các cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật, nên việc thực hiện các mục tiêu nêu trong Quy hoạch điện VIII đặt ra nhiều thách thức.

Trên thực tế, Việt Nam chưa có một dự án điện gió ngoài khơi nào, nên không có kinh nghiệm về kỹ thuật, vận hành và có thể chưa lường trước được hết những xung đột giữa các ngành, lĩnh vực trong việc sử dụng chung không gian biển. Việt Nam cũng chưa có bộ cơ sở dữ liệu đầy đủ, chính xác về khảo sát tốc độ gió, tiềm năng gió từng vùng, địa phương, cũng như tổng thể toàn quốc và hiện trạng địa hình, độ sâu đáy biển.

Do đó, Bộ Công Thương cho rằng: Triển khai điện gió ngoài khơi cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng. Giai đoạn đầu tập trung giao tập đoàn kinh tế nhà nước làm dự án thí điểm, tạo tiền đề để hoàn thiện quy định pháp luật. Còn nhà đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư tư nhân chỉ thực hiện sau khi có đánh giá toàn diện dự án thí điểm và hệ thống văn bản pháp luật đã hoàn thiện.

Mặt khác, do điện gió ngoài khơi có liên quan tới phạm vi quản lý, chức năng, nhiệm vụ của nhiều bộ, ngành, nên việc nghiên cứu xây dựng và triển khai Đề án, dự án thí điểm cần có sự tham gia, phối hợp chặt chẽ của nhiều bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Trong báo cáo trình Chính phủ, Bộ Công Thương cũng có nêu một số phương án như:

- Phương án lựa chọn nhà đầu tư quốc tế.

Với phương án này, Bộ Công Thương đánh giá: Việc chọn nhà đầu tư quốc tế thí điểm dự án điện gió ngoài khơi sẽ thiếu khả thi do hiện còn có những vướng mắc về khung pháp lý.

- Phương án giao cho tập đoàn kinh tế tư nhân.

Với phương án này, Bộ Công Thương cho biết: Theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: “Nghiên cứu việc giao các tập đoàn kinh tế nhà nước (PVN, EVN), hoặc Bộ Quốc phòng triển khai các dự án thí điểm”.

Từ thực tiễn nêu trên, Bộ Công Thương đề xuất ba phương án triển khai dự án thí điểm như sau:

Phương án 1: Giao Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN).

Về phương án này, Bộ Công Thương cho rằng: Với lợi thế điện gió ngoài khơi sẽ có một số hạng mục, công trình tương đồng với các dự án dầu khí ngoài khơi cùng cơ sở dữ liệu (địa kỹ thuật, địa vật lý) sẵn có của ngành dầu khí, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực dồi dào, có chất lượng. Tuy nhiên, việc giao PVN đầu tư điện gió ngoài khơi cũng cần được đánh giá phù hợp với chủ trương của Đảng về định hướng ngành, nghề, lĩnh vực kinh doanh của PVN. Nội dung này cần tiếp tục làm rõ sau khi nhận được ý kiến góp ý của các bộ, ngành, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp và PVN.

Phương án 2: Giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Về phương án này, theo Bộ Công Thương: EVN có nhiều kinh nghiệm trong việc đầu tư, quản lý vận hành các nhà máy điện và hệ thống truyền tải điện. Do vậy, EVN sẽ có những lợi thế nhất định khi tận dụng kinh nghiệm, năng lực đã có trong triển khai điện gió ngoài khơi. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực mới nên có những đòi hỏi khác so với các dự án điện truyền thống.

Ngoài ra, việc giao EVN đầu tư thí điểm cũng có ưu điểm nhất định do không phải tiến hành đàm phán giá điện (EVN đồng thời là đơn vị mua điện và bán điện). Nội dung này tiếp tục làm rõ sau khi nhận được ý kiến của bộ, ngành, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp và EVN.

Phương án 3: Giao đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng.

Về phương án này, Bộ Công Thương cho rằng: Cần được đánh giá về sự phù hợp với chủ trương của Đảng, cũng như việc đánh giá tính khả thi sau khi xem xét năng lực của đơn vị cụ thể thuộc Bộ Quốc phòng. Sẽ tiếp tục được làm rõ sau khi Bộ Công Thương nhận được ý kiến góp ý của Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành.

Trong báo cáo trình Chính phủ về thực hiện Đề án nghiên cứu thí điểm phát triển điện gió ngoài khơi, Bộ Công Thương cũng đề cập đến phương án giao cho tư nhân trong nước thực hiện.

Về phương án này, theo Bộ Công Thương: Mặc dù thời gian qua, tư nhân đã tham gia nhiều vào đầu tư trong lĩnh vực điện. Tuy nhiên, các dự án do tư nhân đầu tư thường là các dự án điện truyền thống, các dự án điện gió, mặt trời có quy mô không lớn. Với những vướng mắc về pháp luật hiện nay và điện gió ngoài khơi là lĩnh vực mới, có liên quan tới quốc phòng, an ninh, nên chưa nên giao tư nhân đầu tư thí điểm trong khi chưa đánh giá hết được các vấn đề về quốc phòng, an ninh, giá, vướng mắc pháp luật.../.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM