Chính phủ trình Quốc hội xem xét tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Các ‘điều kiện cần’ để Việt Nam bổ sung điện hạt nhân vào Quy hoạch điện VIII Bộ Công Thương đang lấy ý kiến Dự thảo Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cùng với đó, ngày 19/8/2024, tại Phiên họp thứ 36, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi), Ủy ban Khoa học, Công nghệ, Môi trường Quốc hội nêu quan điểm: “Điện hạt nhân được xem là một phương án quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và đạt được mục tiêu Net zero vào năm 2050”. Sau khi tham khảo, cân nhắc các thông tin, tài liệu chuyên ngành về xu thế quốc tế, công nghệ, tính kinh tế, nguồn nhân lực và sự cần thiết của điện hạt nhân cho phát triển đất nước trong bối cảnh mới, Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam có một số phân tích, đề xuất, kiến nghị dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của cơ quan hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà quản lý và bạn đọc.

Vì sao Việt Nam cần sớm khởi động lại chương trình điện hạt nhân? Tiếp theo phản biện “Các ‘điều kiện cần’ để Việt Nam bổ sung điện hạt nhân vào Quy hoạch điện VIII”, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam đã có cuộc phỏng vấn ông Trần Chí Thành - Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam [*]. Nội dung được đề cập nhằm trả lời cho câu hỏi: Vì sao Việt Nam cần sớm khởi động lại chương trình điện hạt nhân? Trân trọng gửi tới các cơ quan hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà quản lý và bạn đọc.

Vai trò điện hạt nhân trong ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu và các kiến nghị cho Việt Nam Vấn đề khí nhà kính đã, đang và sẽ tiếp tục gây nên hiện tượng nóng lên toàn cầu, nước biển dâng, biến đổi khí hậu là thách thức lớn của loài người. Tuy nhiên, đang và sẽ có nhiều giải pháp căn cơ (trong đó có giải pháp điện hạt nhân) để cứu hành tinh của chúng ta. Đề cập đến vấn đề này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam có phản biện, kiến nghị dưới đây. Rất mong nhận được sự chia sẻ của các cơ quan hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà quản lý và bạn đọc.

Phát triển điện hạt nhân, Việt Nam cần kế thừa địa điểm và công nghệ đã nghiên cứu Sau khi Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) nhất trí khởi động lại kế hoạch phát triển điện hạt nhân, gần đây trên công luận có nhiều ý kiến bày tỏ các quan điểm khác nhau về các vấn đề liên quan đến điện hạt nhân. Trong đó có ý nêu ra không có cơ sở, thiếu thông tin và không chính xác. Để bạn đọc có thêm thông tin đa chiều, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam tóm tắt những công việc đã thực hiện cho đến thời điểm (cuối năm 2016) về quá trình nghiên cứu, tìm kiếm, lựa chọn, đánh giá công nghệ và địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam. Đây là những thông tin có thể giúp các cơ quan chức năng tham khảo, lựa chọn khi quyết định khởi động lại các dự án điện hạt nhân.

Địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân [kỳ 5]: Quan điểm của tỉnh Ninh Thuận và chuyên gia Để tạm kết chuyên đề này, chúng tôi tổng hợp một số quan điểm của tỉnh Ninh Thuận về chủ trương phát triển dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2; cùng một số kiến nghị độc lập của các chuyên gia điện hạt nhân và Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam.

Trình bày tờ trình, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết: Việc tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là cần thiết, có cơ sở và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn trên 3 quan điểm phát triển điện hạt nhân gồm:

1. Vì mục đích hòa bình, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

2. Bảo đảm an toàn ở mức cao nhất, giảm thiểu rủi ro cho con người và môi trường.

3. Gắn với phát triển tổng thể hệ sinh thái công nghiệp năng lượng quốc gia.

Mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng "0" năm 2050, từng bước xây dựng và phát triển ngành công nghiệp điện hạt nhân có đóng góp hiệu quả trực tiếp cho phát triển kinh tế, xã hội và tăng cường tiềm lực khoa học - công nghệ của đất nước.

Bốn mục tiêu cụ thể:

1. Cung cấp nguồn điện nền, đóng góp đáng kể trong cơ cấu sản xuất điện, đa dạng hóa năng lượng sơ cấp, bảo đảm an ninh năng lượng, ổn định hệ thống điện. Đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội. Đáp ứng yêu cầu thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, sinh thái.

2. Xây dựng và đưa các nhà máy điện hạt nhân vào khai thác vận hành an toàn, hiệu quả, giảm thiểu thấp nhất rủi ro về môi trường. Xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ cho chương trình dài hạn về phát triển điện hạt nhân, từng bước nâng tỷ lệ điện hạt nhân đạt mức hợp lý trong tổng sản lượng điện năng quốc gia.

3. Thực hiện các biện pháp bảo đảm an ninh cho các cơ sở hạt nhân. Kiện toàn cơ quan quản lý nhà nước, hệ thống văn bản pháp luật về kiểm soát an ninh, an toàn hạt nhân và an toàn bức xạ. Hoàn thiện khung pháp lý để phát triển điện hạt nhân, cũng như xây dựng văn hóa an toàn hạt nhân và phổ biến rộng rãi trong xã hội.

4. Xây dựng chương trình phát triển khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng cho các giai đoạn phát triển điện hạt nhân.

Nhiệm vụ, giải pháp:

1. Chính phủ sẽ xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển điện hạt nhân.

2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, phát triển, khai thác, vận hành, bảo vệ, định mức tiêu chuẩn, quy phạm quản lý chất thải các nhà máy điện hạt nhân.

3. Xây dựng kế hoạch nghiên cứu, phát triển khoa học - công nghệ trong tình hình mới.

4. Đào tạo, phát triển xây dựng nguồn nhân lực điện hạt nhân.

Ngoài ra, Chính phủ sẽ nghiên cứu:

1. Khả năng nội địa hóa công nghệ điện hạt nhân, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

2. Sử dụng tối ưu nguồn lực đã có trong lĩnh vực điện hạt nhân.

3. Tận dụng tối đa các kết quả đã thực hiện đối với dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 trong quá trình nghiên cứu, tiếp tục triển khai các dự án này.

4. Hình thành cơ quan chuyên trách về quản lý nhà nước đối với điện hạt nhân.

5. Xây dựng chương trình, kế hoạch hành động nhằm đạt được sự đồng thuận rộng rãi của xã hội đối với chương trình phát triển điện hạt nhân.

Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận:

Báo cáo thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết: Ủy ban thống nhất sự cần thiết về việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án với những cơ sở chính trị, pháp lý, cơ sở thực tiễn và quan điểm, mục tiêu đã được nêu tại tờ trình của Chính phủ.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết: Ngày 25/11/2009, tại Kỳ họp thứ 6 (Quốc hội khóa XII) đã thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã chỉ đạo triển khai các bước đầu tư xây dựng dự án.

Tháng 11/2016, căn cứ điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của nước ta và tình hình thực hiện bảo đảm yếu tố an toàn cho nhà máy điện hạt nhân trên thế giới lúc bấy giờ, tại Kỳ họp thứ 2 (Quốc hội khóa XIV) đã thông qua Nghị quyết dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Trong thời gian qua, nhiều chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã được ban hành có liên quan đến định hướng chiến lược năng lượng quốc gia của Việt Nam, chuyển đổi năng lượng, phấn đấu nhanh nhất đạt mục tiêu giảm phát thải ròng của quốc gia về "0" vào cuối năm 2050. Theo đó, Trung ương thống nhất chủ trương cho phép tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và nghiên cứu chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam nhằm bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ và phát triển bền vững đất nước.

Đến nay, trước bối cảnh nền kinh tế, xã hội toàn cầu có nhiều biến động; nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao, mục tiêu đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, việc tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là hết sức cấp thiết, bảo đảm mục tiêu cung cấp nguồn điện có quy mô công suất đủ lớn, ổn định, là nguồn năng lượng xanh và bền vững.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề xuất Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và đưa nội dung này vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 8 (Quốc hội khóa XV). Đồng thời, đề nghị Chính phủ một số nội dung như sau:

1. Chỉ đạo nghiên cứu đề xuất chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam gắn với nhiệm vụ tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ của đất nước, từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân.

2. Nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý phù hợp về điện hạt nhân.

3. Rà soát, hoàn thiện pháp luật có liên quan đến điện hạt nhân.

4. Chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia đầu ngành, gắn với chương trình tổng thể phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân.

5. Nâng cao năng lực trong nước nội địa hóa thiết bị điện hạt nhân.

6. Thực hiện tuyên truyền, thông tin đại chúng để tạo sự đồng thuận trong xã hội về phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân.

7. Nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ điều chỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận phù hợp với tình hình thực tế và pháp luật hiện hành./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM