Khởi động dự án điện mặt trời ban công ở Việt Nam

Lò hạt nhân nhỏ cho Việt Nam - Gợi ý bước khởi động triển khai Quyết định 1131 của Thủ tướng Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg Ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược. Trong đó xác định: “Lò phản ứng hạt nhân nhỏ, an toàn là một trong các công nghệ chiến lược”. Bài viết dưới đây của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam tìm hiểu một số thông tin về lò phản ứng hạt nhân nhỏ trên thế giới, chú ý một số đối tác tiềm năng của Việt Nam và đề xuất một số bước đi khởi động triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Hợp tác quốc tế vì mục tiêu năng lượng xanh:

Dự án BSS4VN được truyền cảm hứng từ mô hình điện mặt trời ban công đã đạt được những thành tựu ấn tượng tại Đức. Chỉ riêng trong năm 2024, hơn 800.000 hệ thống điện mặt trời ban công đã được lắp đặt trên khắp nước Đức - minh chứng cho tính khả thi, hiệu quả và khả năng nhân rộng của mô hình này. Với sự tài trợ từ Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển CHLB Đức (BMZ) thông qua chương trình develoPPP, BSS4VN hướng đến việc tái hiện mô hình này tại Việt Nam, mang đến giải pháp năng lượng sạch, tiết kiệm và dễ tiếp cận cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, điện mặt trời ban công cho thấy sự thay đổi tư duy trong tiếp cận năng lượng: Từ phụ thuộc vào nguồn cung tập trung, sang chủ động sản xuất và tiêu thụ năng lượng tại chỗ. Đây là một giải pháp thiết thực và phù hợp với định hướng Chính phủ Việt Nam đề ra trong Quy hoạch điện VIII với mục tiêu tăng nguồn điện mặt trời (ĐMT) tự sản, tự tiêu. Loại hình hệ thống ĐMT siêu nhỏ như ĐMT ban công có thể xem là giải pháp dễ tiếp cận và phù hợp cho nhiều hộ gia đình ở Việt Nam.

Dự án được hợp tác triển khai bởi các đối tác công - tư, với GIZ đóng vai trò là đối tác công, và các doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế là đối tác tư nhân, bao gồm: SolarBK, REEPRO, 365 Energy, Tona Syntegra Solar, Blueberry Energy, SmartSolar và Phuc Khang Corporation.

Hệ thống điện mặt trời ban công đầu tiên của dự án BSS4VN sẽ được lắp đặt thí điểm tại tòa nhà Diamond Lotus Riverside - một công trình xanh tiêu biểu được phát triển bởi Phuc Khang Mitsubishi Corporation Holding (PKMC), liên doanh giữa Tập đoàn Phúc Khang và Mitsubishi Corporation (Nhật Bản). Công trình này sở hữu nhiều đặc tính xanh nổi bật như: Giảm 44% năng lượng tiêu thụ so với mức cơ sở, giảm 35% lượng nước sử dụng nhờ thiết bị vệ sinh hiệu quả, 21,6% diện tích cảnh quan giúp hạn chế hiệu ứng đảo nhiệt và 100% hệ thống tưới tiêu sử dụng nước tái chế. Những yếu tố này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng sống cho cư dân mà còn tạo nền tảng vững chắc cho việc ứng dụng các giải pháp năng lượng tái tạo như điện mặt trời.

Hệ thống ĐMT ban công lắp đặt tại tòa nhà Diamond Lotus Riverside được dự án BSS4VN hỗ trợ 100% về thiết bị, lắp đặt, và triển khai. Một hệ thống điện mặt trời ban công dự kiến sẽ sản xuất trung bình 52 kWh điện/tháng, đáp ứng khoảng 17% nhu cầu tiêu thụ điện trung bình của một hộ gia đình tại TP. Hồ Chí Minh, với thời gian hoàn vốn ước tính là 6 năm, hoặc ít hơn, sau đó hệ thống sẽ sản xuất điện miễn phí (theo tính toán thực hiện vào tháng 2/2025).

Trong thời gian tới sẽ có thêm nhiều hệ thống điện mặt trời ban công được triển khai thí điểm cùng các đối tác khác của dự án, với nhiều loại hình nhà ở như nhà phố và biệt thự trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.

Nghi thức khởi động dự án.

Tại buổi lễ khởi động, đại diện các bên đã cùng nhau thực hiện nghi thức thỏa thuận hợp tác và chính thức khởi động dự án BSS4VN. Sự kiện có sự tham gia của ông Christopher Scholl - Phó Tổng Lãnh sự Đức tại TP. Hồ Chí Minh, đại diện các doanh nghiệp đối tác của dự án BSS4VN và các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực kỹ thuật và năng lượng mặt trời. Buổi lễ này không chỉ đánh dấu dự án BSS4VN chính thức đi vào triển khai mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ cam kết hành động vì một tương lai xanh và phát triển bền vững.

Giải pháp cho hệ sinh thái năng lượng đô thị bền vững:

Nhu cầu điện của Việt Nam, đặc biệt tại khu vực đô thị, tăng khoảng 10% mỗi năm. Hệ thống lưới điện hiện nay chưa thể hấp thụ toàn bộ sản lượng điện tăng thêm từ các nguồn tái tạo, dẫn đến việc một lượng lớn năng lượng tái tạo dư thừa không được sử dụng, trong khi tình trạng thiếu điện vẫn diễn ra vào các tháng cao điểm, gây ra tình trạng cắt điện thường xuyên. Trong bối cảnh giá điện có xu hướng điều chỉnh tăng, giải pháp về một hệ thống điện tự sản xuất, tự tiêu dùng tại các căn hộ, hoặc tòa nhà văn phòng, đặc biệt là ở những khu vực đô thị đông dân với nhiều nhà cao tầng là một giải pháp thiết thực, hấp dẫn và bền vững.

Mô hình ĐMT ban công cho thấy nhiều ưu điểm: Quy trình lắp đặt không phức tạp, chi phí đầu tư không lớn và không cần sử dụng diện tích mái. Tại Đức, người dân có thể mua trực tiếp hệ thống ĐMT ban công tại các siêu thị, hoặc website của nhà sản xuất, tự lắp đặt không cần kỹ thuật viên, dễ dàng theo dõi lượng điện sản xuất, tiêu thụ thông qua ứng dụng trên điện thoại.

Để nghiên cứu và phát triển mô hình này phù hợp với thị trường Việt Nam, trong giai đoạn từ tháng 6/2025 đến tháng 4/2027, dự án BSS4VN sẽ triển khai một loạt các hoạt động như:

1. Lắp đặt và giám sát thí điểm tối đa 100 hệ thống điện mặt trời ban công tại TP. Hồ Chí Minh.

2. Xây dựng các khuyến nghị chính sách cho Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) dựa trên thực tế triển khai dự án và kinh nghiệm từ nước Đức.

3. Nghiên cứu và giới thiệu các mô hình kinh doanh phù hợp nhằm thúc đẩy thị trường điện mặt trời ban công tại Việt Nam.

4. Tổ chức các hội thảo phổ biến để chia sẻ kết quả và tác động của dự án đến cộng đồng và các bên liên quan.

Thông qua các hoạt động này, BSS4VN không chỉ là một dự án kỹ thuật mà còn là một nền tảng thúc đẩy đối thoại chính sách, đổi mới mô hình kinh doanh và nâng cao nhận thức cộng đồng về năng lượng tái tạo.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu - CEO của Phuc Khang Corporation chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng điện mặt trời ban công không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà còn là một phần trong chiến lược sống xanh, sống bền vững mà chúng tôi theo đuổi. Việc hợp tác với GIZ và các đối tác quốc tế là minh chứng cho cam kết của chúng tôi trong việc đóng góp vào chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh”.

Ông Markus Bissel - Giám đốc Dự án BSS4VN (GIZ) khẳng định: “Chúng tôi rất tự hào khi được hợp tác với Phuc Khang Corporation và các đối tác để triển khai dự án BSS4VN. ĐMT ban công là một mô hình thành công và đang phát triển mạnh mẽ tại Đức. Chúng tôi tin rằng, đây sẽ là một giải pháp tiềm năng cho Việt Nam, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và cộng đồng. GIZ cam kết sẽ làm việc chặt chẽ với các đối tác đưa mô hình ĐMT ban công vào thực tế”.

Về dự án điện mặt trời ban công cho Việt Nam (BSS4VN):

Dự án điện mặt trời ban công cho Việt Nam (BSS4VN) được triển khai bởi GIZ trong khuôn khổ chương trình develoPPP do BMZ tài trợ.

Chương trình develoPPP hướng đến các doanh nghiệp mong muốn đầu tư bền vững tại các quốc gia đang phát triển hoặc mới nổi và mở rộng hoạt động tại địa phương. Điều kiện tiên quyết để được hỗ trợ là doanh nghiệp cần có định hướng kinh doanh lâu dài tại quốc gia đó và mang lại lợi ích phát triển bền vững cho người dân địa phương. Trong khuôn khổ develoPPP, GIZ hợp tác với các doanh nghiệp để triển khai dự án BSS4VN, qua đó gắn kết các sáng kiến từ khu vực tư nhân với các mục tiêu phát triển và năng lượng tổng thể của Việt Nam.

Dự án không chỉ mang lại lợi ích về môi trường và kinh tế, mà còn góp phần xây dựng một hệ sinh thái năng lượng đô thị bền vững tại Việt Nam. Việc tận dụng không gian ban công - vốn thường bị bỏ trống để sản xuất điện sạch là một giải pháp sáng tạo, phù hợp với điều kiện đô thị hóa nhanh chóng và nhu cầu tiết kiệm năng lượng ngày càng cao. Thông qua việc triển khai thực tế, xây dựng chính sách và lan tỏa nhận thức, BSS4VN kỳ vọng sẽ đặt nền móng cho một phong trào sử dụng điện mặt trời ban công rộng khắp tại Việt Nam trong tương lai gần./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM