Bừng sáng đảo xa

Thắp sáng vùng lõi Vườn Quốc gia Cát Tiên Còn nhớ một đêm giữa tháng 6/2017, trong bóng tối đặc quánh chỉ nghe tiếng côn trùng rả rích sau trận mưa chiều, ngồi trên căn nhà sàn quyện mùi khói bếp trong ánh đèn tù mù phát ra từ chiếc bóng đèn nhỏ xíu, già làng Điểu K’Mốt đã thở dài với những người khách lạ. Ông ao ước rằng mình sẽ được nhìn thấy ánh điện thắp sáng cả thôn trước khi nhắm mắt xuôi tay.

Ước mơ thành hiện thực:

Một ngày đầu tháng 10, tôi bất ngờ nhận được điện thoại của “cố nhân” là anh Nguyễn Đức Toàn (ở thôn Tây, xã đảo Nhơn Châu), chủ một homestay mà chúng tôi lưu trú mỗi lần ghé đến xã đảo Nhơn Châu. Sau vài lời hỏi thăm sức khỏe và tình hình vài người quen ở Gia Lai, anh Toàn hớn hở khoe: “Người dân đảo Nhơn Châu đã tiêm mũi 1 vắc xin ngừa Covid-19 xong rồi, chờ tiêm mũi 2 là mở cửa đón khách trở lại. Khi nào được mở cửa, mời gia đình chú đến tôi nghỉ vài hôm, giờ đầy đủ như thành phố rồi”. Sau một hồi trò chuyện, tôi hẹn với anh Toàn sẽ “phá lệ” đưa gia đình thăm Nhơn Châu vào dịp tết Dương lịch 2022 và sẽ cùng gia đình bạn bè đến đảo này vào dịp hè như các năm trước.

Ngay khi vừa có điện, nhiều người dân đảo Nhơn Châu mua nhiều thiết bị, vật dụng chạy bằng điện về dùng.

Vài năm gần đây, gia đình tôi thường đi du lịch đến đảo Nhơn Châu mỗi năm 1 lần vào dịp nghỉ hè nhưng bất ngờ nhất là dịp nghỉ lễ 30 - 4 và 1 - 5 trong năm 2021. Chỉ vài tháng sau khi có điện lưới quốc gia, cuộc sống trên đảo Nhơn Châu đổi thay đến chóng mặt, khác hẳn một năm trước đó. Nhà nghỉ, homestay, hàng quán phục vụ du lịch… mọc lên khắp nơi, du khách nhộn nhịp, sức sống căng tràn khắp xã đảo.

Vài năm trước, khi khách du lịch bắt đầu tìm đến xã đảo Nhơn Châu, anh Toàn liền đầu tư xây 6 phòng homestay để kinh doanh. Lúc đó, trạm điện xã Nhơn Châu dùng máy phát điện nên điện cung cấp cho người dân rất hạn chế, lại không ổn định. Vợ chồng anh Toàn đầu tư thêm máy phát điện của gia đình để sử dụng quạt, tủ lạnh… nhằm sinh hoạt của khách lưu trú. Tuy nhiên, du khách không thích ở lại đêm tại Nhơn Châu vì máy lạnh hạn chế, máy đun nước sôi, bếp điện để chế biến thức ăn, tủ lạnh để bảo quản đồ ăn, đá lạnh… không có.

Đến cuối tháng 8/2020, khi điện lưới được kéo đến đảo Nhơn Châu, gia đình anh Toàn liền mua sắm thêm nhiều vật dụng cần thiết để phục vụ nhu cầu của du khách, nhờ đó mà việc kinh doanh ngày càng thuận lợi. “Trước đây, nhiều khách du lịch đến Nhơn Châu chẳng muốn ở lại đêm vì thiếu điện và không có các hoạt động vui chơi, giải trí. Từ khi có điện lưới đến nay, chúng tôi trang bị nhiều thiết bị tiện nghi để phục vụ khách, các hoạt động vui chơi, giải trí cũng được tổ chức nên thu hút nhiều khách ở lại hơn” - anh Toàn nói.

Một gia đình ở Nhơn Châu.

Ông Nguyễn Văn Lem (60 tuổi, ở thôn Trung, xã đảo Nhơn Châu) tâm sự rằng từ khi có điện lưới quốc gia, cuộc sống của người dân trên đảo Nhơn Châu như bước hẳn sang 1 trang mới. Trước kia, mỗi năm UBND tỉnh Bình Định và UBND thành phố Quy Nhơn hỗ trợ khoảng 1 tỷ đồng để UBND xã Nhơn Châu chạy máy phát điện diezel cung cấp điện cho người dân trên đảo với thời gian từ 17 - 23 giờ hàng ngày, riêng những tháng mùa hè có phát điện thêm từ 9 - 15 giờ. Tuy nhiên, nguồn điện yếu và không ổn định. Thậm chí, vào giờ cao điểm (từ 18 giờ đến 19 giờ mỗi ngày), nếu dùng các thiết bị tiêu thụ điện năng lớn dẫn đến quá tải và mất nguồn. Vì vậy, mỗi lần có dịp vào nội thành Quy Nhơn, ông Lem chỉ mơ ước có điện lưới ổn định để các gia đình trên đảo thỏa thích sửu dụng điều hòa, tủ lạnh, ti vi, máy giặt…

“Lúc chưa có điện, hải sản đánh bắt về mà không kịp chở vào đất liền để bán trong ngày liền bị hư thối do không đủ điều kiện bảo quản. Muốn có đá lạnh để ướp hải sản cũng phải phụ thuộc vào đất liền chở ra. Mùa mưa bão thì còn khó khăn hơn vì tàu thuyền không ra được đảo, đời sống người dân thiếu thốn đủ thứ. Giờ có điện rồi thì làm việc gì cũng thuận lợi, nhất là các hộ kinh doanh dịch vụ du lịch, chế biến và nuôi trồng hải sản…” - ông Lem cho biết.

Dự án mang nhiều ý nghĩa:

Từ cuối năm 2012, UBND tỉnh Bình Định bắt đầu lập dự án kéo điện lưới quốc gia ra đảo Nhơn Châu. Do nhiều nguyên nhân, đến tháng 9/2019, Bộ Công Thương mới phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án cấp điện từ hệ thống điện quốc gia cho xã đảo Nhơn Châu bằng cáp ngầm (tại Quyết định số 2970/QĐ-BCT ngày 30/9/2019).

Thợ lặn đang thực hiện rải cáp thi công dự án đưa điện lưới quốc gia ra xã đảo Nhơn Châu bằng cáp ngầm.

Dự án có tổng mức đầu tư gần 351,5 tỷ đồng (trong đó vốn do EU tài trợ 280 tỷ đồng, còn lại là vốn đối ứng của Tổng công ty Điện lực miền Trung). Quy mô dự án gồm 4 hạng mục chính là: Lắp đặt ngăn xuất tuyến 22 kV tại Trạm biến áp 110 kV Sông Cầu và đường dây 22 kV trên đất liền thuộc địa phận thị xã Sông Cầu (tỉnh Phú Yên) dài hơn 12 km; Xây dựng mới tuyến cáp ngầm 22 kV xuyên biển mạch đơn, chiều dài hơn 10 km, nối từ trạm cắt 22 kV Hòa An (thị xã Sông Cầu) đến xã đảo Nhơn Châu; Xây dựng lưới điện trên đảo Nhơn Châu (đường dây 22 kV trên không dài 0,935 km, 2 TBA phân phối 22/0,4 kV với tổng dung lượng 650 kVA, đường dây hạ áp 0,4 kV dài 4,649 km) và xây dựng hệ thống cáp quang dài hơn 12 km kết nối giữa đất liền với đảo nhằm phục vụ dân sinh và quản lý điều hành lưới điện.

Cơ quan chủ quản dự án là Bộ Công Thương, cơ quan điều phối dự án là Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Chủ đầu tư dự án là Tổng công ty Điện lực miền Trung và đơn vị quản lý dự án là Ban QLDA Điện nông thôn miền Trung. Dự án bắt đầu thi công từ ngày 15/5/2020, đóng điện kỹ thuật và chính thức mang điện vào ngày 18/8/2020.

Công nhân EVNCPC thi công lưới điện trên đảo Nhơn Châu.

Theo ông Hồ Nhật Lệ, Chủ tịch UBND xã Nhơn Châu, hiện xã này có khoảng 650 hộ gia đình với 2.500 nhân khẩu sinh sống bằng nghề khai thác, nuôi trồng thủy sản… Dự án cấp điện từ hệ thống điện quốc gia cho xã đảo Nhơn Châu bằng cáp ngầm được hoàn thành đã bảo đảm cung cấp điện ổn định, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho sản xuất và sinh hoạt, thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, xóa đói giảm nghèo nâng cao trình độ dân trí cho nhân dân trên đảo. Đặc biệt, dự án sẽ góp phần giữ vững an ninh quốc phòng, chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Từ khi có điện lưới ổn định, ngoài việc thuận tiện trong đời sống, người dân đảo Nhơn Châu có cơ hội phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là phát triển du lịch cộng đồng. Hiện trên địa bàn xã có 13 hộ kinh doanh dịch vụ du lịch, nhiều ngư dân đã mạnh dạn đầu tư vốn mở các homestay, nhà nghỉ, khách sạn và liên kết để xây dựng các tour du lịch lặn biển ngắm san hô, câu mực về đêm… Nhiều con em của Nhơn Châu lâu nay đi làm ăn xa và nhiều nhà đầu tư ở các nơi khi nghe tin xã có điện đã về đầu tư phát triển dịch vụ du lịch.

“Chúng tôi xác định phát triển du lịch biển đảo là ngành kinh tế mũi nhọn của Nhơn Châu, đồng thời đẩy mạnh thực hiện các tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao để giữ gìn môi trường sinh thái, cảnh quan sáng, xanh, sạch, đẹp, văn minh, thân thiện với du khách đến tham quan, du lịch tại đảo” - ông Lệ tâm sự.

Dấu ấn quan trọng đối với xã đảo Nhơn Châu:

Phát biểu tại Lễ công bố hoàn thành dự án đưa điện lưới quốc gia ra xã đảo Nhơn Châu bằng cáp ngầm (do Tổng công ty Điện lực miền Trung phối hợp với UBND tỉnh Bình Định tổ chức vào ngày 10/10/2020), ông Hồ Quốc Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định (nay giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Bình Định) khẳng định dự án được hoàn thành là một dấu ấn quan trọng đối với xã đảo Nhơn Châu.

Nhờ dự án đưa điện lưới quốc gia ra xã đảo Nhơn Châu bằng cáp ngầm, xã đảo được cung cấp một nguồn điện ổn định, đầy đủ, chất lượng cao, sẵn sàng phục vụ cho tất cả các nhu cầu sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân trên đảo, không còn phải sống trong cảnh có điện “8 giờ một ngày” từ nguồn máy phát điện diesel như trước đây.

Cùng với các kết cấu hạ tầng khác trên đảo đã được Nhà nước quan tâm đầu tư, nay có thêm nguồn điện lưới quốc gia tin cậy, ổn định sẽ là điều kiện tiền đề quan trọng để Nhơn Châu phát triển công nghiệp, thương mại và du lịch - dịch vụ, góp phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển đảo của cả nước.

Các mốc tiến độ quan trọng của dự án:

- Ngày 30/9/2019: Bộ Công Thương phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi tại Quyết định số 2970/QĐ-BCT.

- Ngày 15/5/2020: Dự án chính thức khởi công các công việc đầu tiên trên đất liền.

- Ngày 17/7/2020: Bắt đầu thi công lắp đặt cáp ngầm biển.

- Ngày 17/8?2020: Hoàn thành đấu nối tuyến cáp ngầm với lưới điện quốc gia và lưới điện trên đảo Nhơn Châu.

- Ngày 18/8/2020: Toàn bộ công trình đã đóng điện kỹ thuật và chính thức mang điện.

- Ngày 21/8/2020: Hoàn thành chuyển phụ tải trên đảo đấu nối vào lưới điện dự án và nhân dân trên đảo Nhơn Châu chính thức được cấp điện từ lưới điện quốc gia./.

TRÀ VĂN THANH