Thuỷ điện ở miền Trung sau 'cơn say'

>> Các dự án thủy điện tại Quảng Nam phải ký quỹ đầu tư
>> Loại bỏ 107 dự án thủy điện

Thi công đập ngăn dòng hồ thuỷ điện Dăkrinh

10km sông có 3 thuỷ điện

Những ngày đầu tháng 11 này, chúng tôi vượt chặng đường trên 100km lên xã vùng cao Sơn Liên, huyện Sơn Tây (Quảng Ngãi). Càng gần đến huyện thì con đường càng “nát” với hàng chục xe bồn, xe chở vật liệu xây dựng chạy rầm rập để thi công thuỷ điện Dăkrinh.

Dọc con đường men theo bờ sông Rin đến thuỷ điện này, chúng tôi còn chứng kiến hàng trăm xe tải, xe đào đang bạt núi lấy đá, nghiền đá phục vụ thuỷ điện. Ngồi tại UBND xã Sơn Liên, chúng tôi còn nghe tiếng nổ mìn phá đá rung rinh cả núi rừng.

Theo ban quản lý dự án thuỷ điện Dărkrinh, đây là dự án thuỷ điện cấp 1 có công suất 125MW, được khởi công từ năm 2007 với tổng diện tích lòng hồ lên đến trên 900ha.

Tuy nhiên, nếu công trình đang thi công hoành tráng bao nhiêu thì việc tái định cư cho người dân ở đây chậm chạp bấy nhiêu. Riêng ở xã Sơn Liên, mặt bằng các khu tái định cư vẫn chưa xong.

Ông Đinh Văn Huyết, ở xóm Nghèo, xã Sơn Liên cho hay mới đây 11 hộ ở xóm Nghèo, xã Sơn Liên được chính quyền đưa đến vùng an toàn ở tạm, còn lại 23 hộ chưa di dời. Chỉ khu tái định cư mặt bằng còn nham nhở, ông Huyết bảo: “Chỗ ở này còn chưa xong, bà con làm sao mà về ở. Mùa mưa bão, người dân rất lo ngại vì nằm trong khu vực lòng hồ, nhưng dân vẫn chưa di dời hết”. Ông Huyết cho biết thêm, không chỉ khu tái định cư này mà còn có ba khu tái định cư khác thuộc dự án thuỷ điện Dăkrinh cũng chưa hoàn thành.

Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Tây, ông Tô Cước, xác nhận những điều người dân ở xã Sơn Liên phản ánh là đúng. Riêng thuỷ điện Dăkrinh có 460 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó hơn 200 hộ với hàng ngàn người phải di dời. Ngoài dự án này, trên địa bàn huyện còn có ba dự án thuỷ điện nữa đã triển khai, đó là dự án thuỷ điện: Sơn Tây, Huy Măng và Sơn Trà 1. Điều đáng nói nữa là chỉ khoảng 10km dọc theo sông Rin, ngoài thuỷ điện Dăkrinh còn có hai dự án thuỷ điện Huy Măng và Sơn Tây.

“Đây là những dự án mà ngành chức năng đã cấp phép và huyện tiếp nhận. Nếu hạn hán xảy ra, thuỷ điện tích nước thì nhiều nơi sẽ khô hạn”, ông Cước lo lắng.

Làm dự án rồi… để đó!

Sáng ngày 8.11 vừa qua, trao đổi với chúng tôi, Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi cho hay, đến nay tỉnh đã quy hoạch đến 26 dự án thuỷ điện. Song đến thời điểm này chỉ có ba thuỷ điện gồm: Sông Riềng (huyện Tây Trà), Hà Nang và Kà Đú (huyện Trà Bồng) đã sản xuất điện, hai dự án đang thi công (Nước Trong và Dăkrinh), còn lại tất cả đều trong tình trạng… làm dự án rồi để đó.

Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Tây, dẫn chứng, trên địa bàn huyện có dự án thuỷ điện Huy Măng đã đền bù, giải phóng mặt bằng xong nhưng vẫn chưa được thi công. Riêng với hai dự án thuỷ điện Dăkrinh và Nước Trong, do nhiều lý do khác nhau nên chậm trễ vài tháng so với kế hoạch đưa ra.

Điều đáng nói là, có không ít dự án thuỷ điện, dù có chủ trương cho phép nhưng đơn vị được cấp phép không thi công. Đến khi thời gian kéo dài, các đơn vị này đã làm tờ trình xin chuyển địa điểm, thay đổi công suất, kinh phí đầu tư… để hợp thức hoá, khỏi bị loại ra “khỏi vòng chiến”.

Theo ông Nguyễn Xuân Thuỷ, giám đốc Sở Công Thương Quảng Ngãi, vừa qua tỉnh Quảng Ngãi đã rà soát lại toàn bộ các dự án thuỷ điện “trên giấy”. Qua đó đã đánh giá sự tác động môi trường, tác động ảnh hưởng đời sống cộng đồng người dân, hiệu quả thuỷ điện, ảnh hưởng đất canh tác, diện tích rừng…

“Chúng tôi đã đề nghị UBND tỉnh dừng thực hiện và đưa sáu dự án thuỷ điện ra khỏi quy hoạch, gồm: thuỷ điện Sông Tang 1, Sông Tang 2, Suối Kem (huyện Tây Trà); thuỷ điện Sơn Trà 3, Dăksêlô (huyện Sơn Tây) và thuỷ điện Nước Lác (huyện Sơn Hà và Minh Long). Với hai dự án thuỷ điện Hà Doi và Trà Bói (huyện Trà Bồng), chúng tôi loại khỏi quy hoạch”, ông Thuỷ nói.

Trả lời câu hỏi vì sao hàng loạt dự án thuỷ điện trong quy hoạch, hoặc đã xong khâu đền bù, giải phóng mặt bằng rồi không thi công, ông Thuỷ cho rằng chủ yếu do năng lực các đơn vị, doanh nghiệp không đảm bảo tài chính.

Tỉnh Quảng Nam cũng là địa phương có nhiều dự án thuỷ điện thuộc diện nhiều nhất miền Trung, với 58 dự án. Có điều đến nay chỉ có 11 dự án thuỷ điện đi vào hoạt động, còn lại chưa triển khai hoặc “treo”.

Vừa qua, sau khi thuỷ điện Sông Tranh 2 có nhiều sự cố, tỉnh Quảng Nam đã rà soát lại tất cả các dự án thuỷ điện trong tỉnh. Qua đó đã loại bỏ hai dự án thuỷ điện là Bồng Miêu (huyện Phú Ninh) và Hà Ra (huyện Nam Giang), 17 dự án thuỷ điện khác thì tạm dừng để xem xét.

CÁC BÀI VIẾT BẠN ĐỌC QUAN TÂM

Báo Hoàn Cầu: Lo ngại Việt - Nga thân thiết hơn vào lúc này
Giám đốc CIA mất chức vì... 'đơn thương độc mã'
Thách thức đang chờ Tướng Sergei Shoigu

PHẠM ANH/SGTT.VN