Nhiều hồ thủy điện miền ở Trung, Tây Nguyên tiệm cận ‘mực nước chết’

Phê duyệt Quy hoạch điện VIII - Phân tích một số nội dung mới ‘quan trọng’ và ‘cần thiết’ Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 500/QĐ-TTg, ngày 15 tháng 5 năm 2023 về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII). Dưới đây là tổng hợp về nội dung chính và phân tích của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam về một số “điểm nhấn” rất quan trọng, cần thiết trong Quy hoạch lần này.

Ông Trương Xuân Tý - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam cho biết: Mực nước tại các hồ chứa Thủy điện A Vương, Sông Bung 4 xuống mức quá thấp, không bảo đảm mực nước tối thiểu theo quy định, nên tỉnh Quảng Nam đề nghị chủ đầu tư 2 nhà máy thủy điện nêu trên dừng vận hành xả nước phát điện để tích nước, góp phần chống hạn và xâm nhập mặn cho vùng hạ du trong mùa khô năm nay.

Tại hồ Thủy điện A Vương có dung tích 343 triệu m3 nước, nhưng hiện nay mực nước hồ đang thấp hơn 6m so với quy định tích nước cho mùa cạn và gần về mực nước chết.

Lưu lượng dòng chảy trên các sông ở Trung bộ và khu vực Tây Nguyên thấp hơn trung bình cùng kỳ từ 20 - 60%. Từ tháng 5 đến tháng 7/2023, dự báo tổng lượng dòng chảy từ thượng nguồn sông Mê Kông ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm 5 - 10%.

Do lượng nước bị thiếu hụt trầm trọng, không ít nhà máy thủy điện ở miền Trung, Tây Nguyên đang phải hoạt động cầm chừng nhiều ngày qua, ảnh hưởng lớn đến việc phát điện thời gian tới, như các thủy điện: Ialy, Buôn Kuốp, Buôn Tua Srah, Srepok 3, Sông Ba Hạ và nhiều hồ thủy điện khác đã về mực nước chết, hoặc xấp xỉ gần mực nước chết.

Một số hồ thủy điện như Đại Ninh, Sông Tranh 2, Hàm Thuận… mực nước đang rất thấp, có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh cung cấp điện và phục vụ nhu cầu dân sinh trong thời gian còn lại của mùa khô 2023.

Hồ thủy điện Buôn Tua Srah (ngày 16/5/2023).

Còn tại Nghệ An, trong tháng 4 và đầu tháng 5 vừa qua, tình hình nắng nóng và khô hạn đã diễn ra trên phạm vi rộng, nhiều hồ thủy điện trên ở Nhệ An có lưu lượng nước về hồ rất kém so với trung bình nhiều năm, dẫn đến hiện nay hầu hết các hồ chứa thủy điện đều ở mực nước thấp. Trong đó có Bản Vẽ - công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc miền Trung với dung tích hồ chứa 1,83 tỷ m3. Bên cạnh nhiệm vụ phát điện, nhà máy còn có nhiệm vụ khác đó là cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt đối với vùng hạ du thuộc tỉnh Nghệ An.

Trước tình hình này, ngay từ đầu mùa khô năm 2023, Công ty Thủy điện Bản Vẽ đã chủ động làm việc với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nghệ An, Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An để thống nhất kế hoạch điều tiết cấp nước cho hạ du phục vụ sản xuất, sinh hoạt trên tinh thần đảm bảo hài hòa giữa hai mục tiêu cấp nước và phát điện. Bên cạnh đó, công ty cũng đã phối hợp với Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia khai thác tổ máy phát điện đảm bảo lưu lượng cấp nước hạ du theo cam kết và sử dụng hiệu quả nguồn nước qua máy phát điện.

Theo ông Nguyễn Trường Thành - Chi cục Trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An: Từ đầu năm 2023 tới nay, Công ty Thủy điện Bản Vẽ đã có 3 đợt xả nước để cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt vùng hạ du. Đặc biệt, giai đoạn cuối tháng 4, khi lúa vụ xuân năm 2023 bước vào thời kỳ trổ bông, là một trong những thời kỳ dùng nước cao điểm.

Thời điểm đó, mực nước sông Lam xuống thấp, các trạm bơm không hoạt động được, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có văn bản về việc vận hành điều tiết nước hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ. Theo đó, trong thời gian từ ngày 22 - 26/4/2023, hàng ngày, hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ đã tăng lưu lượng xả từ 65 m3/s lên 200 m3/s lưu lượng đến hồ.

Từ ngày 27 - 30/4/2023 hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ vận hành điều tiết nước với tổng lưu lượng xả trung bình không nhỏ hơn 65 m3/s nhằm nâng cao mực nước sông Lam, đảm bảo các trạm bơm có thể bơm nước vào đồng ruộng và đến nay đã đảm bảo cung cấp nước kịp thời cho hạ du, giúp bà con yên tâm sản xuất.

Thủy điện Bản Vẽ (ngày 17/5/2023).

Ông Tạ Hữu Hùng - Giám đốc Công ty Thủy điện Bản Vẽ cho biết: Theo phương án vận hành điều tiết nước như trên, tính đến 6 giờ ngày 16/5/2023, hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ chỉ đạt 166 m, cách mực nước chết 11 m, tương ứng với dung tích hữu ích còn lại là 250 triệu m3. Điều này đồng nghĩa với việc công ty đang đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác vận hành cấp nước hạ du và phát điện trong thời gian tới.

Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn Bắc Trung bộ: Thời gian tới với thời tiết cực đoan, không có mưa, mực nước các sông ở miền Bắc có xu hướng giảm. Trong khi mực nước hồ chứa xuống rất thấp, lưu lượng cuối năm tiếp tục có xu hướng giảm thấp.

Với mục tiêu đảm bảo nguồn nước phụ vụ sản xuất cho hạ du, cũng như nhiệm vụ phát điện, các nhà máy thủy điện đã, đang tích cực phối hợp với chính quyền địa phương, kịp thời vận hành điều tiết nước hồ chứa để bà con yên tâm sản xuất, đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm, đồng thời làm việc với Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia để đưa ra phương án sử dụng nước hợp lý./.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM