"Ngành cơ khí Việt Nam thiệt hại lớn là do cơ chế"

>> Bộ Công Thương thẩm định sản phẩm cơ khí trọng điểm

Theo Quyết định 12/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ (CNHT), trong đó có ngành cơ khí được khuyến khích phát triển thị trường, khuyến khích về hạ tầng cơ sở, khuyến khích về khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

Tuy nhiên, theo nhiều ý kiến của các đại biểu tại hội thảo, cần phải có các giải pháp đồng bộ mới thúc đẩy được CNHT trong ngành cơ khí.

Giàn khoan tự nâng 90m nước do PV Shipyard chế tạo

Tổng giám đốc Công ty Cổ phần chế tạo giàn khoan dầu khí (PV Shipyard) ông Phan Tử Giang cho rằng, việc kết hợp trong công tác nội địa hoá còn thiếu sự liên kết giữa các doanh nghiệp cơ khí trong nước, thiếu thông tin cụ thể và kịp thời cho việc cung cấp các sản phẩm… vì vậy, các doanh nghiệp phải đồng lòng, khắc phục tồn tại này.

Ông Giang đưa ra ví dụ về dự án đóng mới giàn khoan tự nâng 90m nước trị  giá 200 triệu USD do PV Shipyard chế tạo: Trong quá trình thực hiện dự án, PV Shipyard xác định mình chỉ là một khâu trong chuỗi, còn lại về linh kiện vẫn cần các nhà cung cấp. Dự án đầu tiên đã đáp ứng được khoảng 33% nội địa hóa.

Tuy nhiên, tiền mua sắm vật tư, thiết bị của các nhà cung cấp trong nước chỉ đạt 1,4 triệu USD, chiếm 1,3% giá trị mua sắm vật tư, thiết bị và 0,8% giá trị toàn dự án. Vậy tại sao lại có con số khiêm tốn này? Câu trả lời đó cũng chính là sự thiếu liên kết và tính bị động của các doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ. Chính việc thiếu liên kết giữa các doanh nghiệp cơ khí trong nước dẫn đến việc thiếu thông tin cụ thể cho việc cung cấp sản phẩm. Cũng chính việc thiếu liên kết, mạnh ai nấy làm dẫn tới thiệt hại lớn.

Nói về cơ chế đấu thầu, Tổng giám đốc Công ty Doosan Vina - ông Hang Ha Ryu chia sẻ: Doosan Vina được Ban chỉ đạo chương trình cơ khí trọng điểm xác nhận là loại hình doanh nghiệp sản xuất các thiết bị cơ khí trọng điểm, 12 nhóm sản phẩm của Doosan Vina đã được đăng ký là thiết bị sản xuất trong nước… Tuy nhiên, các chủ đầu tư vẫn ưa mở thầu quốc tế hơn và “bỏ quên” các doanh nghiệp trong nước. Điều này chứng tỏ chế tài của Nhà nước chưa có hiệu quả thực thi.

Theo ông Nguyễn Mạnh Quân - Vụ trượng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương), để phát triển công nghiệp phụ trợ, cần đảm bảo hai yếu tố: Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống pháp lý để hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp và chính bản thân doanh nghiệp cần quyết tâm đầu tư.

Ông Phan Đăng Phong - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cơ khí cho rằng, với một số dự án nhiệt điện trong nước, chúng ta hoàn toàn có thể cung cấp linh kiện, nhưng vẫn khó khăn trong khâu tham gia bởi nhiều nguyên nhân về vốn, Luật Đấu thầu, nhưng có một thực trạng là các đơn vị trong nước, dù được giao làm tổng thầu EPC nhưng vẫn tách thành các gói thầu nhỏ (BOP) để đấu thầu quốc tế, dẫn tới các doanh nghiệp trong nước không tham gia được. Chính tính thiếu liên kết đã dẫn tới việc các doanh nghiệp tự thu hẹp sân chơi của chính mình.

Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam - ông Đào Phan Long cho biết: Phát triển cơ khí nói chung và công nghiệp phụ trợ nói riêng cần được xác định là chiến lược quốc gia chứ không phải việc đơn lẻ của các doanh nghiệp. Nếu không được xác định như vậy, ngành công nghiệp phụ trợ vẫn không thể cất cánh. Chỉ khi trở thành chiến lược quốc gia, các quyết sách của nhà nước mới đủ sức mạnh để vực dậy ngành cơ khí đang rất khó khăn như hiện nay.

Theo bà Trần Thị Hường - Giám đốc Sở Công Thương Bà Rịa - Vũng Tàu, Bộ Công Thương nên đánh giá lại kết quả 10 năm thực hiện chiến lược phát triển cơ khí. Thực tế cho thấy, con số đạt được còn rất khiêm tốn so với mục tiêu đề ra. Các chính sách hỗ trợ cho ngành cơ khí đã có nhưng chưa đủ mạnh, còn chung chung nên các doanh nghiệp hầu hết phải “tự bơi” chứ không được hỗ trợ nhiều từ các chính sách này.

Thừa nhận những rào cản trong thực hiện phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành cơ khí, Thứ trưởng Bộ Công Thương - Lê Dương Quang cho rằng, doanh nghiệp cơ khí Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đa phần thiếu một chiến lược kinh dooanh bài bản, không có sản phẩm chủ lực, khâu đổi mới công nghệ còn yếu kém.

Thứ trưởng cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành, hiệp hội liên quan rà soát lại các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc vay vốn, thuê mặt bằng sản xuất, nhập khẩu vật tư, nguyên liệu trong nước chưa sản xuất được.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng nhấn mạnh, bản thân các doanh nghiệp sản xuất CNHT cũng cần phải tự mình vươn lên, chủ động xây dựng mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp khác, mạnh dạn đổi mới công nghệ, chủ động đón bắt xu thế phát triển của ngành để tạo ra sản phẩm mới.

NangluongVietnam