Diễn đàn ‘Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu hướng tới’

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả - Bài toán đầu tư bền vững cho doanh nghiệp Thực hiện nhiệm vụ năm 2025 triển khai Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, ngày 2/10/2025 Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) phối hợp với Báo Kinh tế & Đô thị và các đơn vị liên quan tổ chức Tọa đàm “Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Bài toán đầu tư bền vững cho doanh nghiệp”.

Các đại biểu tham dự diễn đàn thảo luận về các giải pháp thực thi Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vừa được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIV.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là trách nhiệm của toàn xã hội:

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình phát triển xanh và bền vững, Việt Nam không đứng ngoài xu hướng đó. Với cam kết mạnh mẽ tại COP26 và định hướng chiến lược từ Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNLTK&HQ) đang trở thành một trụ cột trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng xanh.

Phát biểu khai mạc tại diễn đàn, bà Đỗ Thị Minh Trâm - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: Năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế quốc dân. Trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh, việc phát triển năng lượng mới, sạch và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả chính là trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải.

Việt Nam đã có gần 15 năm thực thi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Việc sửa đổi Luật lần này không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà là động lực mới cho giai đoạn phát triển xanh, gắn với mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, lấy ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia và các bộ ngành, dự thảo Luật sửa đổi đã được Quốc hội thông qua (ngày 16/6/2025), với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách.

“Thông qua Luật sửa đổi và các chính sách mới, doanh nghiệp và người dân sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn để đầu tư, đổi mới công nghệ, áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng thực chất, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và xây dựng một Việt Nam xanh, hiện đại, bền vững” - bà Đỗ Thị Minh Trâm nhấn mạnh.

Theo bà Trâm: Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng. Bộ Công Thương kỳ vọng rằng với sự đồng hành của các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân, phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ được lan toả mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Cao Quang Quỳnh - Thành viên HĐTV Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: EVN luôn coi “tiết kiệm điện là một trong những nhiệm vụ, giải pháp ưu tiên hàng đầu”, đóng góp tích cực vào việc đảm bảo cung ứng điện an toàn, thường xuyên và liên tục của toàn bộ hệ thống điện. Những năm qua, thực hiện chủ trương của Chính phủ và Bộ Công Thương về xây dựng các mô hình tiết kiệm điện trong hộ gia đình, trường học, công sở và các cơ quan hành chính, EVN đã chỉ đạo các đơn vị điện lực phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể địa phương để tuyên truyền và hướng dẫn khách hàng áp dụng các giải pháp tiết kiệm điện hiệu quả. Đồng thời, các chương trình tiết kiệm điện tiêu biểu do Bộ Công Thương, các UBND tỉnh/thành phố, các cơ quan phát thanh và truyền hình phát động đã được triển khai sâu rộng, thu hút đông đảo sự tham gia của cộng đồng.

Nhiều hội nghị khách hàng với chủ đề “Chung tay cùng khách hàng sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả” được tổ chức, đã tạo cơ hội trao đổi và kết nối với người dân; hàng triệu tờ rơi, hàng trăm nghìn cuốn cẩm nang tiết kiệm điện đã được phát hành, kết hợp với tuyên truyền qua truyền hình, đài phát thanh, báo in, hội thảo và xe loa; hơn 9,9 triệu người đã được tư vấn trực tiếp và gián tiếp về cách sử dụng điện an toàn và tiết kiệm; các chương trình tiêu biểu như: “Gia đình tiết kiệm điện”, “Tiết kiệm điện trong học đường” và “Tiết kiệm điện trong công sở” cũng thu hút hàng trăm nghìn gia đình, học sinh và công chức tham gia, góp phần lan tỏa ý thức sử dụng năng lượng hiệu quả trong cộng đồng. Song song đó, các Tổng Công ty Điện lực và Công ty Điện lực đã chủ động làm việc với các nhóm khách hàng để vận động và ký cam kết tiết kiệm điện theo Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 08/06/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Với những giải pháp đồng bộ, tổng sản lượng điện tiết kiệm của các Tổng công ty Điện lực trong năm 2024 đạt 6.506 triệu kWh, tương đương 2,46% điện thương phẩm; tổng sản lượng điện tiết kiệm trong 6 tháng đầu năm đạt 3.376 triệu kWh, tương đương 2,47% điện thương phẩm. Những kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của công tác tiết kiệm điện trong việc bảo đảm cung ứng điện ổn định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững trên cả nước.

Tính đến nay, EVN và các đơn vị thành viên chỉ sở hữu khoảng 36,5% so với tổng công suất nguồn điện toàn hệ thống. Theo Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh), tỷ lệ các nguồn điện thuộc sở hữu của EVN có xu hướng giảm dần trong giai đoạn tiếp theo. Do đó, việc đáp ứng nguồn điện sẽ phụ thuộc phần lớn vào các chủ đầu tư ngoài EVN.

Để đáp ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 là 8%, đến năm 2030 ở mức hai con số, Chính phủ, Bộ Công Thương đã có điều chỉnh rất kịp thời và phê duyệt Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh) với mục tiêu phát triển nguồn điện với tổng công suất đến năm 2030 là 236.363 MW, tăng thêm 86.000 MW so với Quy hoạch điện VIII. Để thực hiện được khối lượng đầu tư rất lớn này, ngoài các cơ chế, chính sách ưu tiên phát triển, sẽ cần phải có các giải pháp quản lý, điều hành nghiêm khắc để đảm bảo tiến độ các dự án nguồn điện trong quy hoạch.

Cũng theo ông Cao Quang Quỳnh: Giai đoạn 2025-2030, EVN và các đơn vị thành viên sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tiết kiệm điện; trong đó phấn đấu tiết kiệm nội bộ của các đơn vị thuộc EVN với chỉ tiêu cao hơn chỉ tiêu nêu trong Chỉ thị 20/CT-TTg; giảm tỷ lệ điện dùng cho truyền tải và phân phối của toàn hệ thống lưới điện xuống dưới 6%; giảm công suất phụ tải đỉnh thông qua chương trình quản lý phía nhu cầu điện (DSM/DR) tối thiểu 1.500 MW...

Toàn cảnh diễn đàn.

Thực thi luật mới: Bài toán đồng bộ giữa chính sách và thực tế:

Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) tạo hành lang pháp lý mới, đưa chỉ tiêu tiết kiệm năng lượng vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và doanh nghiệp. Đây là bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý, từ “khuyến khích” sang “ràng buộc và giám sát minh bạch”.

Khẳng định những điểm mới với những chính sách thúc đẩy phát triển năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong giai đoạn tới, ông Bùi Quốc Hoan - Phó Tổng giám đốc EVNSPC kiến nghị rằng: Việc xây dựng các Nghị định thực thi Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cần có những quy định cụ thể, giải pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, khuyến khích về tài chính, hỗ trợ về công nghệ để luật sớm đi vào cuộc sống.

Điển hình như chương trình ESCO mà EVNSPC từng phối hợp với các doanh nghiệp triển khai rất hiệu quả, nhưng việc nhân rộng mô hình vẫn gặp nhiều vướng mắc - ông Bùi Quốc Hoan chia sẻ.

Ông Nguyễn Đình Hiệp - Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam khẳng định: “Tiết kiệm năng lượng không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà là một văn hóa phát triển - văn hóa của trách nhiệm, của đổi mới và của tư duy xanh.”

“Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vừa được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIV không chỉ tạo khuôn khổ pháp lý cho quản lý năng lượng, mà quan trọng hơn, nó thay đổi tư duy phát triển: Từ chỗ tăng trưởng bằng mọi giá sang tăng trưởng bằng hiệu quả và bền vững” - ông Hiệp nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hiệp: Nếu coi tiết kiệm năng lượng là chiến lược, thì khoa học - công nghệ chính là động lực cốt lõi để hiện thực hóa chiến lược đó. Không có đổi mới công nghệ thì không thể có tiết kiệm năng lượng thực chất. Mỗi kWh điện tiết kiệm được là kết quả của tri thức, sáng tạo và quản trị thông minh.

Tại phiên thảo luận của diễn đàn, dưới sự điều phối của chuyên gia kinh tế TS. Trần Đình Thiên, các lãnh đạo, chuyên gia đầu ngành đã tập trung bàn luận vào các giải pháp thực thi luật; trong đó tập trung vào các giải pháp nâng cao vai trò của doanh nghiệp, chính sách ưu đãi tài chính như tín dụng xanh, trái phiếu xanh, dán nhãn năng lượng; các giải pháp tăng cường năng lực cho đội ngũ kiểm toán viên, quản lý năng lượng; cơ chế giám ats để việc hướng dẫn thi hành luật tránh chồng chéo; triển khai mô hình ESCO../.

BBT TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM