5 điểm sáng về công trình Thuỷ điện Sơn La

>> Khánh thành công trình Thuỷ điện Sơn La
>> Thủy điện Sơn La và những "cột mốc" đáng nhớ
>> Nghiệm thu Nhà máy thuỷ điện Sơn La
>> Kiến nghị Chính phủ loại bỏ các dự án thủy điện nhỏ không hiệu quả

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cắt băng khánh thành thủy điện Sơn La. Ảnh: Chí Hiếu

Trước đó ba ngày, tại bộ Xây dựng, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước các công trình xây dựng đã họp nghiệm thu đưa vào sử dụng công trình thuỷ điện Sơn La. “Dấu chấm hỏi” sau hàng loạt các vụ bê bối về công tác dự báo của thuỷ điện Sông Tranh 2 trước đó không khỏi khiến dư luận tò mò.

Thế nên ngay cả khi Hội đồng nghiệm thu Nhà nước tuyên bố công trình thuỷ điện lớn nhất Đông Nam Á đã bảo đảm yêu cầu thiết kế, kỹ thuật... để có thể vận hành, thì niềm tin từ người dân vẫn chưa lấp đầy sau những “bánh vẽ” trước đó. Đến khi đại diện tư vấn của viện Thiết kế thuỷ công Mátxcơva cho biết “hệ số an toàn của công trình được tính toán phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, mức chịu động đất có dự phòng nên hoàn toàn yên tâm”, thì mọi người mới bắt đầu thở phào.

Bên cạnh đó, ông Hoàng Trí Thức, phó trưởng Ban chỉ đạo Tây Bắc cho biết ban chỉ đạo và các bộ, ngành trung ương đã và đang xây dựng luật nhằm bảo vệ vùng đầu nguồn khỏi hiện tượng bồi lấp nhanh, chống lũ ống, lũ quét. Đây là một điểm sáng về dự báo, chuẩn bị ứng phó rủi ro và nhận được sự phản ứng rất tích cực từ phía dư luận.

Điểm sáng thứ hai của thuỷ điện Sơn La phải kể đến là việc hỗ trợ sản xuất cho các hộ tái định cư khi quy hoạch và xây dựng công trình. Số liệu báo cáo của bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho biết, tính đến đầu tháng 10.2012, đã có 10.024 hộ tái định cư trên địa bàn dự án thuỷ điện Sơn La được hỗ trợ sản xuất với số tiền gần 184,4 tỉ đồng.

Bên cạnh đó, các hộ tái định cư được giúp đỡ để có thể triển khai sản xuất nông nghiệp theo hướng truyền thống như các hộ dân sở tại nên việc ổn định việc làm, đời sống xã hội cũng nhanh chóng. Các tỉnh còn hỗ trợ kỹ thuật trồng và chăm sóc phát triển cây cao su cho hơn 4.000 hộ tái định cư, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho họ. Quyết định số 43/2001/QĐ-TTg ngày 10.8.2011 của Thủ tướng Chính phủ với nội dung hỗ trợ thêm một năm lương thực (từ hai năm lên ba năm) cũng đang được các tỉnh tập trung triển khai thực hiện.

Như vậy, tính đến ngày 20.9.2012, các tỉnh đã giải ngân vốn thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án thuỷ điện Sơn La được trên 14.242 tỉ đồng, đạt 95% kế hoạch giao, hứa hẹn sẽ hoàn thành 100% trong thời gian sớm nhất.

Điểm sáng thứ ba của thuỷ điện Sơn La, theo phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nhận xét, chính là công trình này hoàn thành sớm tiến độ sớm hơn hai năm so với yêu cầu của Quốc hội, sớm ba năm so với Nghị quyết của Quốc hội đề ra. Việc hoàn thành sớm tiến độ trước ba năm không chỉ mang lại cho nền kinh tế quốc dân ngoài kế hoạch 30 tỉ kWh điện, tương đương giá trị 1,5 tỉ USD (nếu tính giá điện là 5 cent USD/kWh), mà hơn nữa còn giảm đi rất nhiều chi phí đầu tư cho nguồn lực lao động, cơ sở vật chất, kỹ thuật… Ám ảnh dự án thuỷ điện bị “trùm mềm” cũng phần nào vì thế mà giảm đi đáng kể.

Điểm sáng thứ tư là công trình thuỷ điện tầm cỡ này được hoàn thành chủ yếu bằng chính công sức và trí tuệ của người dân Việt. Theo số liệu cho thấy, khoảng 80% hạng mục của công trình do đội ngũ kỹ sư công nhân trong nước tự thiết kế thi công. Đồng thời, dự án do người Việt Nam làm chủ từ khâu chỉ đạo, thiết kế, thi công, quản lý đến vận hành, với sự trợ giúp của rất ít chuyên gia nước ngoài trong việc tham gia thiết kế và tổ chức thi công.

Nhìn ở một góc độ tích cực, bài toán về lao động Trung Quốc và lao động nước ngoài khác ở một số công trình thuỷ điện Việt Nam trước đó dường như đã được giải đáp nhiều phần, và trình độ thuỷ điện của Việt Nam cũng vì thế được khẳng định.

Và điểm sáng thứ năm chính là nguồn lợi mà công trình này sẽ mang lại khi đi vào sử dụng. Theo dự báo cho thấy, công trình thuỷ điện Sơn La hoàn thành với công suất thiết kế 2.400MW, gồm sáu tổ máy đạt sản lượng điện trung bình 10,246 tỉ kWh mỗi năm.

Ông Hoàng Trí Thức cho biết: “Ban Chỉ đạo và các bộ ngành cũng sẽ đôn đốc các công ty vận hành khai thác thuỷ điện nộp thuế VAT, thuế tài nguyên và phí trồng rừng cho các tỉnh Tây Bắc, đồng thời xây dựng và giám sát việc thực hiện các chính sách để các tỉnh trong vùng được hưởng nguồn lợi từ hiệu quả công trình này mang lại. Ban chỉ đạo đang xây dựng chi tiết quy hoạch phát triển kinh tế vùng Tây Bắc, trong đó nhấn mạnh đến tính liên kết vùng hoàn chỉnh, đảm bảo sự phát triển bền vững”. Như vậy, công trình thuỷ điện Sơn La hứa hẹn sẽ góp phần lớn làm thay đổi bộ mặt của cả khu vực Tây Bắc nói chung và ba tỉnh Sơn La, Điện Biên và Lai Châu nói riêng.

Tuy nhiên, trong lúc người dân Tây Bắc đang phấn khởi vui mừng chào đón thuỷ điện Sơn La thì ở đâu đó vẫn còn không ít người dân phải đối mặt, đấu tranh với những hệ luỵ từ việc triển khai thuỷ điện bất hợp lý. Khi thuỷ điện Sơn La càng có nhiều điểm sáng thì thuỷ điện Việt Nam nói chung lại gặp nhiều trăn trở.

Câu hỏi được đặt ra là “tại sao các công trình thuỷ điện trước đó như thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A, thuỷ điện Dăkrông 3 và nhiều công trình thuỷ điện khác lại gặp quá nhiều bất cập? Tất cả những điểm sáng của thuỷ điện Sơn La đều nhắc người ta nhớ về những “ký ức” không mấy tốt đẹp trước đó bằng những cụm từ không hay nhất khi mô tả thuỷ điện Việt Nam, điển hình như “người dân ăn bánh vẽ”, “lời hứa gió bay”, “phá nát sông ngòi”, “phá rừng và biến đổi khí hậu” hay nặng hơn là “vô trách nhiệm”, “tội ác”…

Thuỷ điện Việt Nam 2012 mở đầu bằng những khó khăn tưởng chừng có lúc bế tắc, nhưng may thay kết thúc bằng điểm sáng - thuỷ điện Sơn La.

Phải chăng đây là một “gợi ý” cho giải pháp “dứt bệnh” của thuỷ điện Việt Nam trong năm mới.

CÁC BÀI VIẾT BẠN ĐỌC QUAN TÂM

Ấn Độ sẽ giúp ASEAN 'vượt bão' ở Biển Đông?
Nga hoàn tất tên lửa xuyên thủng hệ thống phòng thủ Mỹ
Triều Tiên nghi binh để tránh xấu hổ với quốc tế?
Báo quốc tế nói về tân ngoại trưởng Mỹ thân Việt Nam
Liệu ASEAN có thoát khỏi sự vây hãm?
'Tăng lửa' phá 'băng' bất động sản

ĐỖ THIỆN (SGTT.VN)