Tuyển than Cửa Ông - Tự hào hành trình 65 năm xây dựng và phát triển

Tuyển than Cửa Ông nỗ lực vì mục tiêu phát triển bền vững Năm 2024, hoạt động sản xuất, kinh doanh của TKV và Công ty còn gặp nhiều khó khăn. Với tinh thần “Khó khăn gấp 2 - Cố gắng gấp 3”, phát huy đoàn kết, truyền thống “Kỷ luật - Đồng tâm” của thợ mỏ, CBCNV Công ty đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, thi đua lao động sản xuất, phấn đấu hoàn thành tốt kế hoạch được giao, thực hiện thắng lợi mục tiêu “An toàn - Đoàn kết - Phát triển - Hiệu quả”.

Tuyển than Cửa Ông - ‘Lửa hồng’ luôn cháy trong tim người thợ 65 năm xây dựng và phát triển, cái tên Tuyển than Cửa Ông luôn được nhân dân và những người thợ vùng Than nhắc đến với tình cảm trân trọng, tự hào. Đơn vị được Đảng và Nhà nước hai lần phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, Anh hùng Lao động thời kỳ đối mới, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Tự hào Nhà sàng Cửa Ông:

Ngược dòng lịch sử, vào cuối thế kỷ 19, thực dân Pháp đã xuất chuyến than đầu tiên từ Nhà sàng qua Cảng Cửa Ông xuống con tàu Poóc Sang - mang quốc tịch Pháp về chính quốc… Trong quá trình khai thác Nhà sàng và Cảng Cửa Ông, thực dân Pháp đã biến những người thợ Cửa Ông thành những người nô lệ, sống trong khốn khổ, bần cùng. Sự bóc lột tàn nhẫn đó đã gây ra mâu thuẫn gay gắt giữa công nhân và bè lũ thống trị. Những cuộc phản kháng tự phát dưới hình thức lãn công thường xuyên xảy ra.

Lịch sử còn khắc ghi hình ảnh người thanh niên cộng sản Ngô Huy Tăng đã cắm lá cờ đỏ búa liềm trên cầu Poóc - tích số 1 ở Cảng Cửa Ông vào đêm mùng 6 rạng ngày mùng 7/11/1929, để kỷ niệm cách mạng Tháng mười Nga, mở đầu cho trang sử đấu tranh hào hùng của thợ mỏ Vùng than.

Đỉnh cao là 12/11/1936, với tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm - chúng ta nhất định thắng” công nhân Bến Cửa Ông đã cùng hơn 3 vạn thợ mỏ làm nên thắng lợi của cuộc tổng bãi công lịch sử - là một trong những trang sử hào hùng nhất trong truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của Vùng mỏ.

Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân đầu tiên của Vùng mỏ:

Sau Cách mạng Tháng 8 năm 1945, thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta, ngày 13/4/1946 chúng đem quân vào chiếm đóng Cửa Ông. Hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, công nhân tự vệ, Đội cảm tử Bến Cửa Ông đã dũng cảm chiến đấu và lập được nhiều thành tích; ngày 25/12/1946, Đội vinh dự được Ban Chấp hành Đảng bộ đặc khu Hòn Gai tặng cờ, tuyên dương.

Ngày 24/4/1955, Vùng mỏ hoàn toàn giải phóng. Thực dân Pháp điên cuồng, hậm hực khi rút khỏi Cửa Ông, chúng âm mưu làm tê liệt máy móc thiết bị và cài cắm các phần tử phản động để phá hoại, với âm mưu thâm độc: “Ít ra cũng phải 20 đến 25 năm nữa người An Nam mới đào được than và đưa sản xuất trở lại”. Song, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với tinh thần yêu nước nồng nàn, những người thợ Cửa Ông như: Huỳnh Văn Nguôn, Vũ Hữu Luyện, Trương Hữu My, Trần Sinh Xướng… đặc biệt là người thợ điện Lê Văn Hiển (Anh hùng Lao động đầu tiên của Vùng mỏ) đã đưa nhà sàng, bến cảng phục hồi trở lại sản xuất trong thời gian chưa đầy một tháng; được Bác Hồ khen ngợi.

Ngày 20/8/1960 đánh dấu bước ngoặt quan trọng: Từ một phân xưởng của Mỏ Cẩm Phả, Xí nghiệp Bến Cửa Ông được thành lập, với 1.629 CBCNV, 7 chi bộ, 155 đảng viên, 2 cán bộ trung cấp, công nhân chủ yếu là lao động phổ thông. Làm theo lời Bác dạy “Người người thi đua, ngành ngành thi đua”, với các chiến dịch sản xuất than: “Đắc Tô”, “Vì Miền Nam ruột thịt”… Xí nghiệp đã hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1960-1964) và được Bác Hồ gửi thư khen, đồng thời được ghi tên trên Cờ thưởng luân lưu của Bác. “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” của Hồ Chủ Tịch, CBCNV Xí nghiệp đã anh dũng bám trụ để sản xuất và chiến đấu bảo vệ nhà máy; phối hợp cùng với các lực lượng vũ trang trên địa bàn bắn rơi 8 máy bay Mỹ. Đặc biệt, năm 1965, CBCNV Xí nghiệp vô cùng tự hào, phấn khởi được Bác Hồ gửi điện khen.

Chiến công nối tiếp chiến công, năm 1966, Đại đội Nữ tự vệ Nhà sàng được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu “Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” - Đơn vị Anh hùng đầu tiên của Vùng mỏ. Cùng thời điểm đó, Xí nghiệp được Thủ tướng Phạm Văn Đồng về thăm và gắn huy hiệu Bác Hồ cho nữ y tá Trần Thị Ánh Tuyết - người đã quên mình trong mưa bom, bão đạn, suốt 360 ngày đêm có mặt tại các trọng điểm đánh phá của địch, cùng tập thể nữ y tá cứu chữa công nhân bị thương.

Ngày 15/11/1968, Xí nghiệp vinh dự được cử nữ công nhân Trần Thị Cậy cùng đoàn đại biểu công nhân mỏ lên gặp Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch. Thấm nhuần lời Bác dạy: “Ngành sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc. Toàn thể công nhân và cán bộ phải có nhiệt tình cách mạng và tinh thần yêu nước rất cao, ý chí quyết đánh, quyết thắng rất vững, phải có ý thức làm chủ nước nhà, làm chủ xí nghiệp, vượt mọi khó khăn, nhằm vào mục đích chung là sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc”. Năm 1968, một lần nữa Bác Hồ gửi điện khen và tên Xí nghiệp lại được ghi trên Cờ thưởng luân lưu khá nhất của Người.

Lịch sử đã khắc ghi 115 công nhân và 172 con, em công nhân Xí nghiệp lên đường vào Nam chiến đấu vì độc lập, tự do của tổ quốc. Trong đó có 47 đồng chí đã anh dũng hy sinh, 81 đồng chí đã để lại một phần xương máu ở chiến trường... Trang biên niên sử hào hùng về một thời khói lửa của Xí nghiệp Bến Cửa Ông mãi là niềm tự hào, là động lực cho các thế hệ CBCNV phấn đấu, vượt qua mọi khó khăn.

Ngày 20/7/1980, Nhà máy Tuyển than 2 với công nghệ của Ba Lan cùng các thiết bị đánh đống, bốc, rót HITACHI của Nhật Bản, đầu máy TU7E của Liên Xô, toa xe 30 tấn của Rumani được đưa vào sử dụng. Năm 1986, Nhà máy Tuyển than 3 ra đời và tuyến đường sắt Cửa Ông - Cao Sơn được đưa vào khai thác...

Năm 2001, đánh dấu cột mốc mới, khi Xí nghiệp được nâng tầm lên thành Công ty Tuyển than Cửa Ông. Hàng loạt giải pháp quản lý, cải tiến kỹ thuật và công nghệ mới được ứng dụng; thổi một luồng sinh khí mới vào cuộc sống và tinh thần hàng nghìn người thợ, làm thay đổi cục diện phát triển của Công ty.

Toàn cảnh Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV.

Trong giai đoạn này, Tuyển than Cửa Ông đã vượt qua thời điểm đặc biệt khó khăn. Vào ngày 6/8/2008, cơn lốc xoáy với cường độ gió rất lớn đã quật đổ cả 3 máy rót than tại cảng Cửa Ông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất của Công ty và vùng than Cẩm Phả. Song, từ trong gian khó, bản lĩnh và trí tuệ của những người thợ mỏ lại được toả sáng. Dưới sự chỉ đạo của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), CBCNV Công ty đã đồng thuận, vượt qua khó khăn. Hoạt động sản xuất, tiêu thụ của Công ty và cả vùng than Cẩm Phả bừng sáng trở lại.

Trong giai đoạn 2020-2025, nhiều dự án trọng điểm của Công ty được thực hiện, đánh dấu bước đột phá trong công nghệ, đầu tư thiết bị, cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động và bảo vệ môi trường. Nhà máy sàng Tuyển than Khe Chàm với công suất 7 triệu tấn/năm vào vận hành - đây là công trình được Tập đoàn gắn biển chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII… Tiếp tục khẳng định vị thế Công ty là đơn vị tiên phong của TKV trong đổi mới công nghệ và hiện đại hóa.

Đồng thuận - Hướng tới tương lai:

Trong chiến lược phát triển của TKV: “Từ tài nguyên khoáng sản và nguồn nhân lực đi lên giàu mạnh”, đến nay Công ty đã tinh gọn còn 3.000 CBCNV, 12 phòng, 11 phân xưởng và 1 Trung tâm thể thao văn hóa. Giai đoạn 2025-2027 tiếp tục phấn đấu tinh giảm 20% lao động so với hiện nay… Mặc dù làm một cuộc cách mạng lớn về con người và tổ chức, song nhờ công tác nắm bắt tư tưởng, kiên trì tuyên truyền vận động; sự chu đáo về chế độ, chính sách, cùng với việc cải thiện điều kiện và môi trường làm việc, nâng cao thu nhập cho người lao động.

Cuối năm 2019, đại dịch Covid-19 làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới kinh tế, chính trị, xã hội trên toàn cầu và trực tiếp tới đời sống từng người lao động. Cùng với các đơn vị trong Tập đoàn, Công ty đã thích ứng linh hoạt, thực hiện thành công nhiệm vụ kép “vừa phòng, chống dịch, vừa đảm bảo ổn định sản xuất, kinh doanh, đời sống xã hội”. Chỉ tính riêng 5 năm trở lại đây, Công ty đã có hơn 3.000 đề tài, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật được áp dụng vào thực tế với giá trị làm lợi trên 35 tỷ đồng. Bước vào kỷ nguyên mới, Công ty thực hiện tốt phương châm “Tự động hóa - Số hóa - Môi trường xanh - Sản xuất tuần hoàn”.

Năm 2024, cơn bão số 3 đã để lại hậu quả nặng nề cho một số đơn vị trong TKV và ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của Công ty. Song CBCNV Công ty đã nỗ lực cùng địa phương và các mỏ vùng Cẩm Phả khắc phục, để sản xuất ổn định ngay sau bão và đưa môi trường hồi sinh trở lại.

Đến với Tuyển than Cửa Ông hôm nay, bên Vịnh Bái Tử Long trong xanh là những hàng dừa rì rào trước gió, cùng vườn cây quanh năm xanh bóng mát. Điểm xuyết cho bức tranh rực rỡ, bản giao hưởng của biển và than ấy là những vườn hoa ngát hương, bốn mùa đua sắc thắm; là vườn cây trĩu quả, hay những công viên sinh thái trong lòng nhà máy. Năm 2015, Công ty được Bộ Tài nguyên và Môi trường trao tặng giải thưởng Môi trường Việt Nam; đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001: 2015 về công tác môi trường. Công ty cũng là doanh nghiệp duy nhất của TKV và đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh được nhận danh hiệu này.

65 năm qua, từ một Nhà máy sàng than nhỏ bé, với cơ sở vật chất còn lạc hậu do thực dân Pháp để lại. Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các cấp, bộ ngành, chính quyền địa phương và TKV, bằng công sức, trí tuệ của mình, các thế hệ CBCNV Công ty Tuyển than Cửa Ông thắp sáng ngọn lửa truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm”, dựng xây Công ty có một cơ ngơi khang trang với tổng giá trị trên 3.000 tỷ đồng; vận chuyển trên 300 triệu tấn than nguyên khai; nhập khẩu trên 5 triệu tấn than; sàng tuyển, chế biến trên 296 triệu tấn than sạch; góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế đất nước. Đời sống, thu nhập của người thợ Tuyển than đã thực sự thay đổi. Năm 2024, tiền lương bình quân đã đạt 15,12 triệu đồng/người/tháng; 6 tháng đầu năm 2025 đạt 14,3 triệu đồng/người/tháng, bằng 113,5 % kế hoạch.

Nhắc tới Tuyển than Cửa Ông, là nhắc tới một trong những đơn vị dẫn đầu của Tập đoàn TKV và tỉnh Quảng Ninh về sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội. Đây cũng chính là nơi ra đời đội bóng đá nữ đầu tiên của TKV cách đây hơn 30 năm. Để hôm nay, các thế hệ CBCNV Công ty luôn tự hào đã xây dựng thành công thương hiệu Câu lạc bộ Bóng đá nữ TKV với bề dày thành tích cao: Đạt Cúp Vô địch giải Vô địch Bóng đá nữ quốc gia năm 2007 và 2012; Cúp quốc gia năm 2023; 2024; có 7 vận động viên và 1 huấn luyện viên góp mặt cùng Đội tuyển Bóng đá Nữ quốc gia tham dự Seagame 31; có 5 vận động viên tham gia World Cup 2023... Các hoạt động văn hóa, thể thao đã động viên tinh thần người lao động, tạo động lực thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển.

Đóng góp vào thành tích vẻ vang của ngành Than - Khoáng sản Việt Nam, các thế hệ CBCNV Công ty đã lập thành tích xuất sắc trong kháng chiến cứu nước và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc. Được Đảng, Nhà nước 2 lần phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân; Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Huân chương Độc lập hạng Nhất; Huân chương Lao động hạng Nhất, cùng nhiều danh hiệu cao quý khác...

65 năm - một hành trình được viết lên bởi công sức, trí tuệ và tâm huyết của những người thợ mỏ. Với niềm tin sắt son vào Đảng và khát vọng vì một tương lai tươi sáng, mỗi CBCNV nơi đây, với tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” đã góp phần tạo nên hình ảnh và thương hiệu Tuyển than Cửa Ông trong hành trình phát triển đầy tự hào của ngành Than - Khoáng sản Việt Nam cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thực hiện thành công khát vọng xây dựng Tổ quốc Việt Nam hùng cường, phồn vinh và hạnh phúc./.

VŨ THỊ HẰNG