Tìm kiếm

Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam tiếp tục xây dựng các công trình thủy điện đã được quy hoạch, thủy điện nhỏ, thủy điện cột nước thấp, mở rộng công suất các nhà máy thủy điện đang vận hành, điện thủy triều và thủy điện tích năng. Nhưng để nhanh chóng triển khai, chúng ta cần đơn giản hóa quy trình cấp phép đầu tư. Riêng thủy điện tích năng, cần có chính sách cụ thể về giá mua - bán điện hợp lý để các thành phần kinh tế có thể tham gia đầu tư phát triển. (Tổng hợp, phân tích của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam).

Trong chuyên đề này, chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam sẽ đề cập đến điện năng toàn cầu năm 2011 và 2020 - 2021 trên các mặt: (1) Tổng sản lượng điện năng phát ra; (2) Cơ cấu sản lượng điện năng phát ra theo loại nhiên liệu sản xuất ra điện năng, gồm dầu, khí đốt thiên nhiên, than, năng lượng hạt nhân (nguyên tử), thủy điện (thủy năng), năng lượng tái tạo và nhiên liệu khác; (3) Điện năng phát ra bình quân đầu người của toàn cầu, châu lục, nhóm nước, từng nước, qua đó rút ra một số nhận xét cho từng mặt nêu trên và vấn đề mà Việt Nam cần quan tâm.

Nhân loại đã và đang đương đầu với thách thức thiếu nguồn năng lượng, các nguồn thủy năng, dầu, khí đang dần cạn kiệt, nguồn than trữ lượng khá hơn thì phải hạn chế sử dụng do phát thải khí nhà kính. Với Việt Nam chúng ta đang tìm cách chuyển dịch cơ cấu các nguồn năng lượng, trong đó giải pháp hợp lý được đa số thừa nhận là phối hợp năng lượng tái tạo với điện hạt nhân.   

Chặng đường 15 năm Tạp chí Năng lượng Việt Nam đi vào hoạt động và trưởng thành cũng là thời kỳ ngành Năng lượng Việt Nam phát triển khá nhanh trong tất cả các khâu từ thăm dò, khai thác, sản xuất, chế biến, truyền tải, phân phối, xuất - nhập khẩu năng lượng. Đồng thời cũng là thời kỳ nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng, nhu cầu năng lượng tăng cao, đã dẫn tới việc khai thác ngày càng cạn kiệt các nguồn năng lượng sơ cấp truyền thống (thủy năng, than, dầu khí), biến nước ta từ xuất khẩu tịnh thành nhập khẩu tịnh năng lượng, an ninh năng lượng quốc gia tiềm ẩn nhiều thách thức.

Năm học 2018-2019, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội - USTH (còn được gọi là Trường Đại học Việt Pháp) tiếp tục tuyển sinh chương trình Thạc sĩ ngành Năng lượng, chuyên ngành Điện Xanh cấp bằng quốc tế. Trường có chính sách học bổng đa dạng và cơ hội thực tập nước ngoài cho sinh viên.

Sông Đồng Nai là con sông lớn ở miền Nam nằm trọn vẹn trong lãnh thổ nước ta. Sông bắt nguồn từ cao nguyên Lang Biang, tỉnh Lâm Đồng, ở độ cao trên 2.000 mét. Tổng diện tích lưu vực sông Đồng Nai khoảng 35.000 km2, đến Biên Hòa gần 24.800 km2. Chiều dài sông Đồng Nai là 456 km (tính đến Biên Hòa). Thượng nguồn sông Đồng Nai có 2 nhánh là Đa Dung và Đa Nhim nhập lưu ở khu vực thượng lưu thác Bon Ron, huyện Di Linh. Trung lưu sông Đồng Nai có 2 nhánh lớn là sông Bé ở bên phải và sông La Ngà ở bên trái. Với lượng mưa dồi dào bình quân trên toàn lưu vực xấp xỉ 2.200 mm/năm, sông Đồng Nai có nguồn thủy năng  phong phú, đứng thứ 2 cả nước, sau sông Đà, với trữ năng lý thuyết được đánh giá là 27,7 tỷ kWh/năm và trữ năng kinh tế vào khoảng 11,5 tỷ kWh/năm, riêng dòng chính đạt khoảng 8,6 tỷ kWh/năm. Do vị trí quan trọng của sông Đồng Nai đối với miền Nam, đặc biệt là nguồn điện năng và cung cấp nước để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh miền đông Nam Bộ nên vấn đề khai thác sử dụng nguồn năng lượng sông Đồng Nai luôn được quan tâm.

Với những tư liệu hiện nay có thể đánh giá, nguồn năng lượng Việt Nam không phải dồi dào: nguồn dầu khí có hạn, thủy năng đã cạn, năng lượng tái tạo tuy khá phong phú nhưng là nguồn không ổn định, phụ thuộc thời tiết, địa hình, hệ số sử dụng thấp và giá còn cao. Trong khi mức độ phát thải khí nhà kính của Việt Nam so với các nước còn ở mức thấp, kể cả đối với các nước trong khu vực (tính theo đầu người chỉ bằng 60% trung bình thế giới). Do vậy, nhiệt điện than được đánh giá là khả thi nhất trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, cũng như trong tương lai gần.

Nhu cầu năng lượng của thế giới được dự báo sẽ tăng gấp rưỡi trong giai đoạn 2010-2040, trong khi các nguồn năng lượng hoá thạch, nguồn thuỷ năng ngày càng trở nên khan hiếm, nguy cơ cạn kiệt đang đến gần. Mặt khác, biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng hiện hữu đe dọa hành tinh và nhân loại. Trước bối cảnh đó, các nhà khoa học, các quốc gia đều phải tìm cách để đảm bảo nguồn năng lượng sạch cho phát triển bền vững. Xu thế được cho là đi theo hai hướng: "cung" và "cầu" [1,10]. Thực tế cho thấy, công nghệ nhiệt điện nói chung và nhiệt điện than nói riêng đang ngày càng được hoàn thiện theo hướng tăng hiệu suất năng lượng và giảm ô nhiễm môi trường.

Đập thủy điện không sinh ra nước lũ, nó chỉ là một đập bê tông ngăn dòng chảy tạo nên hồ chứa để tích tụ thủy năng phát điện, điều tiết nước phục vụ cho sinh hoạt, tưới tiêu trên địa bàn. Nếu không có đập Thủy điện Hố Hô, nước của dòng chảy tự nhiên sông Ngàn Sâu, ngoài một lượng nhỏ phục vụ cho việc tưới tiêu hai bên bờ thì hầu như là chảy ra sông La, đổ ra biển vô ích.

Nghiên cứu khai thác, sử dụng hợp lý nguồn năng lượng tự nhiên của các dòng sông là nhiệm vụ quan trọng của ngành thủy lợi, thủy điện. Hiện nay, việc đầu tư xây dựng các công trình thủy điện vừa và nhỏ đang phát triển mạnh và được Nhà nước quan tâm nhằm góp phần tăng sản lượng điện cho lưới điện quốc gia. Tuy nhiên, trong tính toán thủy năng bậc thang trên dòng sông đơn còn nhiều hạn chế, vì vậy khi nghiên cứu khai thác năng lượng các bậc thang thủy điện cần áp dụng các công cụ tính toán mạnh và chuyên nghiệp để khắc phục những hạn chế này.

Nhà máy thủy điện Khe Bố được xây dựng trên sông Cả, thuộc xã Tam Quang, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, cách thành phố Vinh khoảng 160km về phía tây bắc. Thủy điện Khe Bố khai thác thủy năng sông Cả để phát điện lên lưới điện quốc gia. Theo thiết kế, sản lượng điện trung bình hằng năm của Nhà máy đạt hơn 440 triệu kWh. Cùng với công trình thủy điện Bản Vẽ, thủy điện Khe Bố góp phần điều tiết sự hung hãn của dòng sông Cả về mùa lũ và bảo đảm yêu cầu cấp nước cho hạ du với lưu lượng 95,5 m3/giây về mùa cạn. Công suất lắp máy là 100MW. Tổng vốn đầu tư là 2.500 tỷ đồng. Những ngày này cán bộ và công nhân trên công trường đang khẩn trương để lắp đặt tổ máy số 1, dự kiến sẽ vận hành phát điện trong tháng 3 tới.

Việt Nam, cũng như các nước châu Á khác, là những quốc gia đang công nghiệp hóa rất cần đảm bảo an ninh năng lượng. Những nguồn phát điện có công suất đủ lớn để đóng vai trò động lực cho nền kinh tế hiện nay bao gồm: than, dầu, khí, thủy năng và hạt nhân. Các dạng năng lượng tái tạo khác như: Mặt trời, gió, sinh khối, thủy triều, địa nhiệt… đều đáng quan tâm nghiên cứu và từng bước sử dụng một cách hợp lý.

Theo khảo sát của cơ quan chuyên môn, tỉnh Lào Cai có nguồn thuỷ năng dồi dào, khoảng 1.000MW. Năm 2003, để thống nhất quản lý và tổ chức khai thác nguồn tiềm năng thuỷ điện có hiệu quả, UBND tỉnh Lào Cai đã giao cho Sở Công Thương lập quy hoạch thuỷ điện vừa và nhỏ, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nhờ có chủ trương của Chính phủ về đa dạng hoá các thành phần kinh tế, bằng các cơ chế chính sách thu hút đầu tư của tỉnh, nhiều dự án đã được các nhà đầu tư tham gia xây dựng.