Nhớ bác Lê Khả Phiêu trên các công trình năng lượng trọng điểm quốc gia

Cập nhật tiến độ dự án Nhiệt điện Thái Bình 2

Lần thứ nhất, vào năm 2008, khi Bác về tham dự Lễ khởi công Dự án nhà máy đạm Cà Mau. Lúc này đã khánh thành dự án Đường ống dẫn khí PM3 - Cà Mau và các nhà máy điện Cà Mau 1, Cà Mau 2. Sau buổi Lễ, tôi được vinh dự gặp, báo cáo thêm công việc với Bác. Nhân tiện, tôi xin Bác ghi sổ vàng lưu niệm để lại cho cán bộ công nhân viên, người lao động tại cụm dự án về sau. Trong lúc nói chuyện, Bác hỏi han về tình hình công việc tại Dự án, nhắc nhở phải luôn quan tâm, động viên người lao động. 

Bác nói: Rất vui mừng với những thành tựu đạt được ngay tại vùng đất cực Nam. Tổ hợp công nghiệp Khí - Điện - Đạm của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam sẽ góp phần quan trọng để làm động lực phát triển cho không những Cà Mau mà còn cho tứ giác phát triển Đồng bằng sông Cửu Long và hai hành lang chiến lược kinh tế biển.

Bác căn dặn: Với quy mô và tính chất cụm dự án Khí - Điện - Đạm Cà Mau, có thể nói ngoài vai trò, ý nghĩa to lớn đối với đất nước, địa phương, ngành dầu khí thì một việc nữa phải luôn nhớ, đây là môi trường để đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ kinh tế, kỹ thuật cả về chuyên môn lẫn phẩm chất.

Bác tự hào về đội ngũ cán bộ trẻ có trình độ, về con người Việt Nam ngẩng cao đầu hướng tới tương lai. Đặc biệt, cần tổng kết mặt được để phát huy, mặt chưa được để rút kinh nghiệm. Riêng dự án nhà máy sản xuất phân đạm chưa hoàn thành, cần làm rõ các khó khăn vướng mắc để báo cáo, xử lý. Những nội dung nào liên quan đến cấp nào thì cơ sở cần căn cứ vào thực tiễn để đề xuất, tháo gỡ. Cơ chế là để tạo động lực và nhằm mục đích phát triển. Chính sách là từ con người, nhưng trong xử lý nhớ phải khách quan, tất cả vì công việc. 

Báo cáo công việc với Bác Lê Khả Phiêu tại Cà Mau.

Bút tích của Nguyên TBT Lê Khả Phiêu trong Sổ vàng lưu niệm tại Dự án Khí - Điện - Đạm Cà Mau.

Tôi mạnh dạn báo cáo Bác trong những khó khăn chính, quan trọng nhất vẫn là hệ thống cơ sở pháp lý; anh em rất trăn trở khi nghiên cứu các giải pháp để đề xuất nhằm tháo gỡ khó khăn.

Ví dụ, đâu đó đã có ý kiến cho rằng: Tại sao một dự án lại tách ra các dự án độc lập, có phải để “né” phê duyệt? Rồi ý kiến tại sao tuyến ống dẫn khí PM3 - Cà Mau mới phê duyệt “chưa ráo mực” theo tuyến Sông Ông Đốc đã lại điều chỉnh sang tuyến mới?

Ban Chuẩn bị đầu tư lúc đó (sau này là Ban Quản lý Dự án Khí - Điện - Đạm Cà Mau) đã báo cáo với cấp trên về mặt thuận lợi, mặt khó khăn giữa các mô hình. Cuối cùng thống nhất đề xuất để Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (lúc đó là Tổng công ty Dầu khí Việt Nam) quyết định mô hình một Ban Quản lý dự án thực hiện các dự án độc lập trong cụm dự án để vừa dễ dàng điều phối, quản lý giao diện, xử lý các phát sinh, vừa tiết giảm chi phí, nguồn lực trong quá trình thực hiện; nhất là tiết kiệm được thời gian của các thủ tục trong lúc tiến độ của từng dự án là khác nhau.

Về điều chỉnh tuyến ống, mặc dù đã được phê duyệt, nhưng sau khi kiểm tra, đánh giá lại thực địa có xét đến đặc điểm địa hình và ngành nghề của bà con dọc tuyến sông, chiều dài tuyến, kể cả khả năng bảo đảm an toàn… Ban Quản lý dự án đã mạnh dạn đề xuất đổi tuyến. Tôi báo cáo Bác chính những điều này đã góp phần xử lý các vướng mắc cho dự án. Đến nay, hiệu quả trong quản lý và thực hiện đã được chứng minh, nhất là việc bổ sung thêm dự án Nhà máy Nhiệt điện Cà Mau 2 theo cơ chế nhân đôi và áp dụng chính sách đặc thù theo Quyết định 1195/QĐ-TTg ngày 9/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ.

Lần nữa, mấy năm sau tôi lại được đón Bác về thăm dự án Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 vào năm 2011. Sau khi đi kiểm tra và nghe báo cáo tại công trường, Bác đề nghị đi đến khu tái định cư của tỉnh Hà Tĩnh đã quy hoạch, triển khai xây dựng và đưa vào hoạt động cho các hộ gia đình, nhân dân bị ảnh hưởng bởi việc phát triển các dự án tại Khu kinh tế Vũng Áng, trong đó có dự án nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 do Tập đoàn Dầu khí làm chủ đầu tư. Trong quá trình tiếp xúc, tôi tiếp tục có những ấn tượng bất ngờ đối với Bác.

Thứ nhất: Đó là ngoài việc nghe báo cáo thì phải kiểm tra thực tế, càng sâu sát càng tốt, lắng nghe các ý kiến, nguyện vọng từ nhân dân, từ cơ sở.

Thứ hai: Là cần phát hiện những bất cập về cơ chế, dựa trên thực trạng để chủ động đề xuất. Thứ ba là tính đồng bộ và toàn diện của chuỗi các công trình cũng như tác động đối với các chủ thể, các tầng lớp, bộ phận nhân dân có liên quan.

Ngày nay, cụm từ “kinh tế bao trùm” đang hình thành và tạo cơ sở khoa học trong xây dựng và triển khai các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế, xã hội trên thế giới.

Thật ngạc nhiên, lúc đó, chúng tôi đã nghe, đã thấy và chứng kiến những căn dặn của Bác về những nội dung rất gần gũi và sát với nội hàm của lý thuyết này. Đó là, để phát triển, tất yếu cần phải đầu tư xây dựng, nhưng phải đánh giá hết các mặt tác động về cả thiên nhiên và kinh tế, xã hội, về tất cả các bộ phận dân cư để làm sao có nền tảng lợi ích chung, chính đáng, không bỏ sót ai. Đừng để một số chủ thể, một số nhân dân có lợi ích bị ảnh hưởng, “trả giá” cho phát triển, dù là phát triển chung.

Tôi hiểu vì sao Bác vẫn dứt khoát đề nghị đi đến khu tái định cư, vào từng hộ dân để xem tận nơi, hỏi han trực tiếp. Bởi chẳng ai bị ảnh hưởng lớn hơn những người đã phải di dời nhà cửa, mồ mả, quê hương bản quán để nhường đất cho các dự án.

Còn một ấn tượng hôm đó nữa, đó là hôm đi khu tái định cư, lúc đó đã giữa trưa, trời Vũng Áng nóng như đổ lửa, có người nhanh nhảu lấy cái ô chạy đến che đầu cho Bác. Tôi nghe Bác nói nhỏ, vừa đủ nghe: Đưa cho tớ cái mũ được rồi, che ô thế này tớ nói chuyện với ai? Tôi hiểu Bác không muốn, dù trời đang nắng và rất nóng, có khoảng cách với mọi người, nhất là lúc đó đang nói chuyện với người dân trong khu tái định cư. 

Nguyên TBT Lê Khả Phiêu tại công trường Dự án Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 (năm 2011).

Hôm nay nghe tin Bác đã rời cõi trần, bùi ngùi nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc với Bác về công tác triển khai các dự án công nghiệp có quy mô lớn, chúng tôi ghi những dòng này như nén nhang thơm để tiễn đưa Bác và tự dặn lòng, dù khó khăn đến đâu cũng phải cố gắng./.

TS. NGUYỄN THÀNH HƯỞNG - TRƯỞNG BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐIỆN LỰC DẦU KHÍ THÁI BÌNH 2