Có một vị ‘Thủ tướng điện’ trong lòng nhân dân Việt Nam

Đường dây siêu cao áp 500kV Bắc - Nam: Một mốc son lịch sử Đường dây siêu cao áp 500kV Bắc - Nam là công trình không chỉ giúp hệ thống điện của 3 miền đất nước thống nhất, đây còn là bước ngoặt quan trọng thể hiện tầm nhìn thời đại trong quá trình xây dựng và phát triển hệ thống điện Việt Nam, góp phần to lớn trong công cuộc đổi mới đất nước. Hướng tới kỷ niệm tròn 22 năm xây dựng, vận hành và 20 năm vận hành an toàn, hiệu quả đường dây siêu cao áp 500kV Bắc - Nam (mạch 1), Tòa soạn Năng lượng Việt Nam/ Nangluongvietnam.vn trân trọng đăng tải bài viết của ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (nguyên Phó Trưởng Ban chỉ đạo công trình đường dây siêu cao áp 500kV Bắc - Nam).

Có một vị “Thủ tướng điện” trong lòng nhân dân Việt Nam:

Ngày ấy chưa có tivi, chưa có radio, tôi là đứa trẻ học lớp 5 trường làng hẻo lánh. Con nhà nông, sinh ra trên đất thuần nông, chơi với các bạn cũng là xóm nông nên chúng tôi lạc hậu lắm. Rồi tôi đến trường nghe thầy, cô bàn tán với nhau về vấn đề một công trình thế kỷ gì đó… của đất nước ta mới có được từ sau ngày giải phóng.

Tôi lớn lên, đi học xa nhà, xa xóm nông, xa cánh đồng đầy ắp tiếng cười tuổi thơ. Đi học cũng sướng thật, được ở nhà xây tường gạch, ngủ giường tầng, có sẵn nước không phải bơm, điện thì chỉ cần đưa ngón tay vào “tạch” một cái là sáng trưng cả phòng.

Ra trường, tôi không ngờ mình lại có duyên với ngành điện lực, những tháng năm tuổi thơ làm gì biết mơ đến chữ “điện”. Nên tôi tìm hiểu nhiều hơn về lịch sử hình thành và phát triển của ngành Điện Việt Nam. Tình cờ, khi biết được nguồn điện miền Nam chúng ta có được hôm nay được xuất phát từ trái tim, khối óc của vị Thủ tướng là người con ưu tú của quê hương Vĩnh Long.

Tôi rất hiếu kỳ và quyết tâm tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này. Được các đồng nghiệp hướng dẫn, tôi tìm đến những tài tiệu từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam, của ngành Công Thương. Các tư liệu bắt đầu lộ ra “Đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc - Nam” như một bản hùng ca làm “Bừng sáng đất phương Nam”.

Qua các tài liệu tôi được biết, đây là công trình với nhiều số 0 - KHÔNG kinh nghiệm, KHÔNG giàu có về tài chính và KHÔNG nhận được sự đồng thuận của tất cả. Tôi chợt nhớ đến năm lớp 5 và những lời bàn tán của thầy, cô năm ấy; Là đây, công trình thế kỷ này, đến nay đã gần 30 năm rồi và nó còn nguyên giá trị của một quyết sách lớn.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt thị sát đập tràn tại Nhà máy Thủy Điện Trị An, năm 1985.

Bác Sáu Dân - Võ Văn Kiệt, sinh ngày 23/11/1922, tại huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tham gia cách mạng năm 16 tuổi, đứng vào hàng ngũ của Đảng cộng sản Đông Dương năm 18 tuổi. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác Sáu Dân đã giữ những chức vụ quan trọng từ xã, huyện, miền, Sài Gòn và Trung ương Đảng. Bác Sáu Dân là người chủ trì triển khai dự án đường dây siêu cao áp 500 kV Bắc - Nam đầu tiên của Việt Nam, bởi “Nếu đưa điện vào miền Nam sẽ kích thích, góp phần phát triển kinh tế cả nước. Về mặt chính trị, đây sẽ là công trình được lòng dân vì “miền Nam đi trước về sau”. Miền Bắc thì thừa điện, bán cho nước ngoài mà miền Nam thì đang thiếu, mình có tội lớn với đồng bào. Vì vậy đưa điện vào miền Nam là hợp lòng dân”.

Nhưng dự án của Bác Sáu Dân vấp phải rất nhiều những ý kiến trái chiều của dư luận, bởi lúc này trên thế giới chưa có quốc gia nào làm được đều này, kể các các nước tiên tiến nhất. Bởi chiều dài lên đến 1.500 km, vượt qua bao nhiêu sông, suối, đồi núi, đường bộ khó khăn và hiểm trở, những yếu tố về kỹ thuật không đảm bảo đúng tiêu chuẩn. Do đó, thực hiện dự án này là phiêu lưu, “đốt tiền của Nhà nước”; Nhưng Tướng Kiệt thì lại không, trong khi làm việc với cán bộ kỹ thuật Ban Quản lý dự án, lúc này là Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Bác Sáu Dân quả quyết: “Nhiệm vụ của cán bộ khoa học, kỹ thuật là chứng minh và chịu trách nhiệm về tính khả thi của công trình, những việc khác... đã có Chính phủ lo”. Không chờ cho sự ngổn ngang của dư luận lắng xuống, với tinh thần nhìn thẳng, nói thật, Thủ tướng Võ Văn Kiệt nói: “Ai ủng hộ thì đứng vào hàng ngũ, ai không ủng hộ thì đứng ra một bên”.

Từ những quyết tâm đó, dần dần thuyết phục được những người khó tính nhất, ngày 5/4/1992 Thủ tướng Võ Văn Kiệt phát lệnh khởi công công trình. Đồng thời nêu cao quyết tâm: “Việc xây dựng công trình điện rất tốn kém, khó khăn, nhưng nhất định phải làm và làm bằng được vì sự nghiệp đổi mới đất nước, vì ấm no hạnh phúc của nhân dân”. Đồng thời, Thủ tướng cũng đã có trách nhiệm với quyết sách của mình trước Đảng, trước nhân dân “Cứ làm, nếu thất bại thì không đợi cách chức, tôi sẽ chủ động từ chức”. Đó là thời khắc “nổ phát súng” lệnh cho đội quân năng lượng tiến vào cuộc chinh phục thần thánh và kỳ vĩ.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt cùng các chuyên gia tham Trạm Nhà Bè, công trình đồng bộ với Nhà Máy điện Phú Mỹ.

Sau những lời “hùng hồn” đó và vì mệnh lệnh điện cho miền Nam, hàng trăm nghìn kỹ sư, công nhân đào tạo từ chính quy, tại chỗ, nhân dân địa phương, quân đội, công an và cả voi đều đồng loạt ra quân. Lúc bấy giờ tất cả đều còn thô sơ và rất đơn giản, những người lao động ngày đêm san đường bạt núi để dựng lên những trụ điện sừng sững hiên ngang… chân không giầy, đầu không mũ bảo hộ, không găng tay, nhưng đã làm nên một đại công trường hùng hục khắp ba miền. Còn đó những tàn dư của chiến tranh, hố bom, mìn, đạn sót lại… rừng thiêng nước độc… cho nên không ít người đã đổ máu, hy sinh thân mình khi thực hiện công trình thế kỷ này.

Một công trình lớn được thi công ở một đất nước còn nghèo, tài chính và đội ngũ kỹ sư chưa hùng hậu, chưa có kinh nghiệm, vì vậy, mà Thủ tướng Võ Văn Kiệt liên tục đi thăm công trường. Ông vào tận trụ điện xem tình hình anh em công nhân sinh hoạt ăn uống như thế nào? Điều kiện làm việc ra sao? Có những khó khăn gì? Thủ tướng rất gần gũi với công nhân, do đó đã tạo nên tinh thần và môi trường làm việc rất khẩn trương và trách nhiệm.

Sau hơn 2 năm xây dựng thần tốc, lúc 19h07'59'' ngày 27/5/1994, dòng điện Bắc - Nam đã chính thức “lưu thông” trên toàn tuyến. Dòng điện lóe sáng, lưới điện hòa lên từ Thủy điện Hòa Bình (miền Bắc) đến trạm Phú Lâm (miền Nam). Thủ tướng Võ Văn Kiệt dường như không rời mắt khỏi sơ đồ dòng điện. Đó là giây phút lặng yên đến ngạt thở. Ông đã đặt cược sinh mệnh chính trị của mình vào công trình ấy.

Trong 730 ngày đêm xây dựng đại công trường lớn nhất, dài nhất trong lịch sử bấy giờ, gian nan vất vả không thể nói hết bằng lời, chỉ biết rằng hàng vạn con người đã làm việc bằng tinh thần và ý chí sắt đá, một quyết tâm cao như đỉnh Trường Sơn hùng vĩ. Công trình gồm có 3.437 cột điện tháp sắt đi qua 17 tỉnh thành, 7 lần vượt sông và 17 lần vượt quốc lộ.

Sự thành công của công trình, những bước chân thần tốc của con lạc cháu hồng đã gói gọn công trình trong 2 năm khiến các chuyên gia trên thế giới phải nghiêng mình nể phục. Đường dây 500 kV (mạch 1) đã đặt nền móng cho ngành điện nước ta vươn đến mạch 2, mạch 3 sau này. Nhưng quan trọng hơn tất cả là nó đã chứng minh được quyết sách đúng đắn của con người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm cộng với tinh thần đoàn kết đã biến miền Nam từ “đói điện” trở nên mượt mà hơn bao giờ hết.

Công trình đường dây siêu cao áp 500 kV kéo dài từ Bắc vào Nam chính là “sợi dây vô hình”, nhưng cũng hết sức “bền chặt” nối liền hai miền Nam - Bắc. Là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở vùng miền núi, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa vùng đồng bằng, miền núi trên cả nước.

Đối với ngành Điện lực Việt Nam, đây là công trình đánh dấu sự chuyển hóa từ trạng thái lạc hậu sang trạng thái văn minh. Hiện đại hóa ngành điện, thống nhất ngành, điều hòa hệ thống truyền tải từ Bắc vào Nam; nối liền hệ thống điện trong cả nước, giải quyết được bài toán thiếu điện ở khu vực miền Trung và miền Nam.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt kiểm tra tiến độ thi công đường dây 500 kV Bắc - Nam (mạch 1).

Ngành điện Việt Nam luôn nhớ mãi những công lao của ông Võ Văn Kiệt, bởi công lao của ông đã giúp cho miền Nam có đủ nguồn điện để phát triển kinh tế - xã hội. Đường dây truyền tải siêu cao áp 500 kV (mạch 1) vận hành an toàn liên tục gần 30 năm qua, đến nay ngành điện Việt Nam đã triển khai mạch 2 và mạch 3 để suối dây như một “cung đàn” trải đều theo chiều dài đất nước.

Ngành Điện Việt Nam và nhân dân miền Nam biết ơn vô hạn, nhờ những quyết sách “vượt Trường Sơn” đưa dòng điện cứu “cơn đói điện” năm 1994, đến nay cứ mỗi tháng ngành điện miền Nam cung cấp xấp xỉ 7 tỷ 500 triệu kWh cho gần 9,1 triệu hộ dân trên địa bàn 21 tỉnh, thành phía Nam phát triển kinh tế - xã hội.

Về với Vĩnh Long, quê hương Cố Thủ tưởng Võ Văn Kiệt, Đảng bộ và quân dân tỉnh luôn tự hào bởi Vũng Liêm đã sinh ra một người con ưu tú cho đất nước, công lao của Bác Sáu Dân đã được thế giới ngưỡng mộ và ghi nhận, Bác đã đứng vào hàng ngũ những nhân kiệt của dân tộc.

Đáp lại công lao to lớn đó, sau 30 năm tái lập tỉnh, Vĩnh Long đã có 100% xã, phường có mạng lưới điện quốc gia, tỷ lệ hộ dân có điện phục vụ sản xuất, sinh hoạt đạt 99,95% (tăng 256,2% so năm 1992), 100% số xã nông thôn mới đạt tiêu chí số 4 về điện. Tổng số khách hàng đang bán điện là 334.199 khách hàng (tăng 1.670,9% và gấp 16,7 lần so năm 1992), số khách hàng sử dụng điện ngoài sinh hoạt là 16.057 khách hàng.

Với tôi, dù không sinh ra và lớn lên tại Vĩnh Long nhưng giờ đây, nơi này đã là quê hương của tôi, là nơi tôi lao động và cống hiến. Bản thân tôi luôn tự hào bởi mảnh đất anh hùng sinh nhân kiệt, càng tự hào hơn mỗi lần nhắc đến Bác Sáu Dân - một con người không chỉ hết sức, hết lòng với ngành Điện Việt Nam, mà hết sức hết lòng “yêu giống - thương nòi” đối với cả dân tộc Việt Nam anh hùng 4.000 năm văn hiến.

Nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 100 năm ngày sinh đồng chí Võ Văn Kiệt (23/11/1922 - 23/11/2022), Tỉnh ủy Vĩnh Long ấn hành cuốn sách “Nhân dân Vĩnh Long với Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt”. Quyển sách được tuyển chọn, tập hợp 100 bài viết có chất lượng (trong số hơn 4.000 bài) của các tác giải tham gia cuộc thi “Viết tìm hiểu về thân thế, cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Võ Văn Kiệt” do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phối hợp Sở Giáo dục - Đào tạo; Sở Thông tin và Truyền thông và Tỉnh đoàn Vĩnh Long tổ chức./.

HÀ TIÊN