Trực diện hầm lò Than Thống Nhất

TKV tăng cường cơ giới hóa trong khai thác than

Công nhân dùng xe song loan để đi vào khai trường ở mức -140. 

Chúng tôi đến khai trường Công ty Than Thống Nhất - Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), khi anh em công nhân vừa vào ca 1. Anh Hà Tuấn Anh, Phó Văn phòng Công ty cho biết đã lựa chọn mức -35 đủ để các nhà báo thấy được trực quan gương lò. 

Lòng tin định hình

Than Thống Nhất là một trong những mỏ sâu và nhiều nước nhất, khai thác 100% than hầm lò. Đoàn chúng tôi gần 10 người đi theo chỉ dẫn của các anh Lê Viết Cương - Phó trưởng phòng an toàn, anh Đặng Thọ Thể -  Quản Đốc phân xưởng đào lò 4, anh Nguyễn Lương Bình Bí thư Đoàn thanh niên Công ty và anh Đặng Cao Văn phó trưởng phòng kỹ thuật. Đường vào lò bắt đầu bằng hành lang nhỏ, dẫn xuống những bậc thang thấp nhưng khá dốc. Cạnh đó, đường băng tải than đang chạy ngược lại, tiếng băng tải đều đều, thỉnh thoảng vang lên những tiếng ken két của dây băng siết vào con lăn. Trên đường đi, thỉnh thoảng chúng tôi dừng lại, đứng nép sát vào bên hông lò, nhường đường cho từng tốp công nhân tan ca 3 được “kéo lên” mặt đất bởi đường cáp tời hỗ trợ người đi bộ. Chúng tôi chào nhau, không nghe rõ tiếng trả lời, trong ánh sáng mờ của hệ thống đèn led lắp thưa trên nóc lò, chỉ thấy những hàm răng trắng rạng rỡ đáp lại.

Trên đường đi, anh Bình cho hay năm 2014, năm đánh dấu quá trình đưa mỏ xuống sâu của cán bộ, công nhân Công ty Than Thống Nhất ở mức -140 khu Lộ Trí thông qua việc khai thông đường lò mức -35 đến -140. Đây là khu vực khai thác trung tâm, được kỳ vọng sẽ duy trì sản lượng khai thác của công ty trong nhiều năm tới. Tại đây, Công ty đã bố trí 2 đơn vị đào lò xây dựng cơ bản nhưng công tác đào lò xây dựng cơ bản vẫn chưa đạt được yêu cầu đề ra, do nhiều đường lò xây dựng cơ bản nằm trong vùng đất đỏ, sét kết, ngậm nước, có mức độ lún nén, bùng nền mạnh, phải thường xuyên cải tạo, chống xén làm ảnh hưởng đến tiến độ. Lò xây dựng cơ bản mức -140 mạch nước ngầm lưu lượng lớn trung bình 750m³/h, Công ty phải dừng thi công nhiều ngày đối với hai công trường đào lò để tháo khô nước, nên ảnh hưởng rất nhiều đến tiến độ.

Xuống hết bậc thang, đường lò mở rộng dần theo đường băng tải nghiêng. Không gian tối sẫm, thoảng mùi đất ẩm. Một vài chỗ từ nóc lò, nước nhỏ từng giọt tí tách. Đoàn người vẫn nối nhau đi nhưng chậm hơn. Bây giờ, nguồn sáng hoàn toàn phụ thuộc vào bóng đèn đi lò gài trên mũ. Anh Bình kể tiếp, Than Thống nhất có 3.800 CBCNV (1.300 thợ lò trực tiếp) chia thành 27 công trường, phân xưởng, trong đó có 15 phân xưởng sản xuất chính. Mỗi phân xưởng sản xuất có hơn 100 người chia 3 ca sản xuất. Liên lạc thông suốt bằng hệ thống điện thoại nội bộ. Ở mỗi đầu băng có một trạm điện thoại, liên kết các bộ phận trong Công ty.

TKV quy định khám sức khỏe đối với thợ lò là 6 tháng/lần. Anh Bình cho biết, tỷ lệ phát hiện thợ lò nhiễm bệnh không nhiều, bởi công nghệ khai thác, bụi than không như trước đây. Thực tế, bụi nhất thường là lúc khoan nổ mìn, nhưng bây giờ, hệ thống khoan đã có phun nước để giảm bụi. Mặt khác, khi nổ mìn, toàn bộ công nhân di chuyển ra “cúp tránh mìn”, đợi khi tan bụi mới trở lại khai thác. Quan sát có thể thấy, tỷ lệ bụi không nhiều.

Đến đây, chúng tôi phải dừng lại đợi công nhân bốc băng tải lên xe goòng đưa vào địa điểm lắp đặt. Trong lúc chờ đợi, tôi bắt chuyện với thợ lò Vũ Đình Quang đã làm công nhân mỏ 4 năm sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Nghề mỏ Hồng Cẩm (TKV). Hiện thu nhập của Quang khoảng 7 triệu đồng/tháng, chuyện lo cho hai con ăn học phải tính khá nhiều, nhất là khi vợ anh ở nhà nội trợ. Cuộc sống còn khó khăn, Quang mong muốn có “thu nhập cao hơn” nhưng không muốn nhảy việc. Câu chuyện với Quang cho thấy một thực tế, lương không phải là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng công nhân bỏ việc hàng loạt. Chuyện thợ lò bỏ việc là tổng hợp của nhiều nguyên nhân mang yếu tố tâm lý nhiều hơn như xa gia đình, có nhiều nghề để lựa chọn. Câu chuyện bị cắt ngang bởi tiếng gọi của Cương báo đường đã thông, tôi tạm biệt Quang để kịp theo đoàn.

Đoạn đường này tối và khó đi hơn, thỉnh thoảng có đoạn ngập nước. Từ các khe rãnh trên mái lò, nước chảy long tong xuống mặt đất dày bụi than. Ăn uống giữa ca của anh em thế nào, tôi hỏi Cương. Công ty luôn bảo đảm chế độ ăn ca, làm việc trong hầm lò, Cương cho biết. Trong lò luôn có nước uống cả 3 ca của thợ lò, còn ăn giữa ca, có nhân viên phục vụ bánh mỳ, sữa tại nơi làm việc.

Tăng thu nhập

Chúng tôi đi vào giữa vỉa than, đến được gương thao tác, nơi công nhân đang khai thác. Toàn bộ đường lò được chống hoàn toàn bằng sắt, các văng sắt lớn được giằng lại với nhau theo thể liên hoàn, tạo thành mái vòm lớn. Đặc thù than Thống Nhất là đường lò cứng (than đá), thợ lò phải dùng búa hơi khoan và nổ mìn để than vỡ ra, thợ lò dùng xà beng, mai nậy lên và xúc vào máng cào, chuyển ra băng tải, chuyền lên mặt đất.

Ở mức -35 điều kiện làm việc thoáng với hệ thống tuần hoàn khí hoạt động suốt thời gian làm việc. Bây giờ máy móc hỗ trợ rất nhiều, giảm công sức của người lao động. Anh Đặng Cao Văn – phó phòng kỹ thuật, cho biết, tại gương lò này có 7 công nhân và 1 cơ điện đang làm việc, với tiến độ đào lò là 2,1 mét/ca, tiết diện là 12,2 m2 - các thông số cơ bản để tính năng suất lao động.

Thợ lò làm việc 8 giờ/ngày. Thu nhập của thợ lò phụ thuộc vào năng suất, sản lượng. Thợ lò Trần Bá Thanh - Phân xưởng đào lò 4, vào Công ty từ năm 2007, thường xuyên vượt định mức của công ty. Mức thu nhập 13 triệu đồng/tháng, anh Thanh nói “đủ ăn”. Anh Thanh nhận xét điều kiện làm việc hiện nay tốt hơn thời điểm năm 2014, hệ thống thông khí và các chính sách hỗ trợ thợ lò cũng được cải thiện. Tuy nhiên, việc tăng thêm lương được anh Thanh cho là “tốt hơn” bởi đào lò vất vả hơn các nghề khác.

Đào lò là công việc của người thợ, không phân ra độ dễ, khó song phải bảo đảm tay nghề. Thợ lò Vũ Công Cửu quê ở Vụ bản - Nam Định thẳng thắn “làm việc ở đây vì thu nhập cao”. Hiện Cửu đang ở tập thể 5 tầng mới xây của Công ty, mức thu nhập 15-16 triệu đồng/tháng, đảm bảo cho anh một sự tích lũy nhất định.

Kỳ vọng phát triển

Tài nguyên và diện sản xuất hầm lò của Công ty Than Thống Nhất ổn định cả hai khu vực Lộ Trí và Yên Ngựa. Các dự án đầu tư khu Lộ Trí đang triển khai tiếp một số hạng mục để hoàn thiện đưa vào sử dụng, điều kiện thông gió, thoát nước, vận tải cơ bản đảm bảo theo yêu cầu kỹ thuật. Tuy nhiên, việc khai thác sâu ở mức -140 đòi hỏi Thống Nhất phải đầu tư rất lớn. Anh Cương cho biết, Thống Nhất phải dùng 6 máy bơm 750 m3/h để bơm thoát nước ra khỏi mặt mỏ, bởi mức nước một ngày đêm lên tới mấy trăm m3/h. Quạt cấp gió cũng phải dùng loại công suất lớn hơn. Cạnh đó, do đường xa và dốc, đi và về mất khoảng 2 giờ nên công nhân phải dùng xe song loan để đi lại.

Những năm qua, Thống Nhất luôn chú trọng đổi mới công nghệ, cơ giới hóa đồng bộ các khâu khai thác, đào lò theo hướng bán tự động. Năm 2015, Thống Nhất đặt mục tiêu sản xuất 1,65 triệu tấn than nguyên khai, đào gần 10 ngàn mét lò phấn đấu đạt doanh thu gần 2.000 tỷ đồng. Với điều kiện thực tế tin chắc rằng công ty than Thống Nhất - TKV sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh năm2015, tạo đà phát triển bền vững cho những năm tiếp theo.

HẢI VÂN