Đưa công nghệ số vào quản lý trạm biến áp - Hiện thực hóa chuyển đổi số ngành truyền tải điện

Công ty Truyền tải điện 3 - 35 năm vững bước từ nền tảng văn hóa doanh nghiệp Với 35 năm hình thành và phát triển, Công ty Truyền tải điện 3 (PTC3) không chỉ khẳng định vị thế trong ngành truyền tải điện mà còn xây dựng nên nét bản sắc văn hóa đặc trưng - nơi con người là trung tâm, văn hóa là nền tảng và sự phát triển bền vững là mục tiêu cốt lõi. Bài viết dưới đây nhân kỷ niệm 35 năm ngày thành lập Công ty Truyền tải điện 3, xin giới thiệu cùng bạn đọc.

Đề tài không chỉ nhằm khắc phục những bất cập trong công tác quản lý vận hành, quản lý kỹ thuật hiện tại mà còn cụ thể hóa mục tiêu mà Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Từ sổ tay, giấy bút đến hệ thống quản lý thông minh:

Từ năm 2022, phần mềm quản lý trạm biến áp thuộc nhiệm vụ khoa học công nghệ “Nghiên cứu, xây dựng hệ thống quản lý trạm biến áp bằng thiết bị thông minh” đã được PTC3 hoàn thành, triển khai áp dụng tại tất cả các trạm biến áp 500 kV, 220 kV trực thuộc EVNNPT và thực tế đã mang lại những hiệu quả nhất định trong công tác quản lý vận hành, nâng cao hiệu quả công tác quản lý kỹ thuật, hỗ trợ đơn vị quản lý vận hành đưa ra các phương án xử lý phù hợp, chính xác, hiệu quả, đảm bảo vận hành an toàn; giải phóng sức lao động của nhân viên vận hành trực tiếp.

Tuy nhiên, hiện nay trong ngành truyền tải điện, nhiều công việc tại các trạm biến áp vẫn đang được thực hiện bằng phương pháp thủ công như: Quản lý tình trạng hư hỏng, bất thường thiết bị được thực hiện ghi chép bằng tay, theo dõi bằng sổ giấy hay cấp phát, theo dõi phiếu công tác, lệnh công tác bằng văn bản giấy và thủ công. Tính đến tháng 4/2025, toàn EVNNPT đang quản lý 206 trạm biến áp 220 kV và 500 kV; riêng tại PTC3, đơn vị đang vận hành 27 trạm biến áp với hàng nghìn thiết bị 500 kV, 220 kV, 110 kV, tình trạng này đặt ra nhiều thách thức.

Ông Trần Viết Luận - Chuyên viên Phòng Kỹ thuật (PTC3), chủ nhiệm đề tài cho biết: Hiện nay, các bất thường và hư hỏng của thiết bị trong trạm biến áp vẫn được ghi nhận bằng phương pháp thủ công như sổ tay, lý lịch thiết bị dạng giấy hoặc file Excel rời rạc. Điều này dẫn đến: Dữ liệu không được cập nhật kịp thời, có thể sai sót, thiếu hụt; mất thời gian tìm kiếm thông tin khi cần đánh giá tổng thể; không có công cụ hỗ trợ tổng hợp, phân tích theo từng chủng loại thiết bị, nhà sản xuất hay lịch sử vận hành, sửa chữa, xử lý sự cố…; dữ liệu không được đồng bộ, chia sẻ với các hệ thống như PMIS, lý lịch thiết bị, nhật ký vận hành…

Bên cạnh đó, công tác quản lý phiếu công tác (PCT), lệnh công tác (LCT) đang được triển khai bằng thủ công từ khâu đăng ký công tác, cấp PCT, thực hiện các thủ tục liên quan; cập nhật, thay đổi trong quá trình thực hiện; khóa, kết thúc PCT. Toàn bộ các PCT, LCT đang sử dụng bản giấy, lưu trữ thủ công theo thời gian quy định. Điều này dẫn đến: Dễ xảy ra nhầm lẫn, nguy cơ mất kiểm soát trong trường hợp có nhiều nhóm công tác cùng lúc; khó khăn cho việc lưu trữ, trích xuất và khai thác dữ liệu của phiếu công tác cũ, đã thực hiện; không có phân quyền người dùng theo chức danh an toàn điện; thiếu kết nối thông tin với hệ thống HRMS để xác minh tình trạng sức khỏe, bậc an toàn của nhân sự.

Ông Luận cho biết thêm: Công tác quản lý tồn tại trong công trình đầu tư xây dựng đang được theo dõi thủ công bằng bảng giấy. Việc cập nhật, theo dõi xử lý tồn tại phụ thuộc vào quá trình in - ký - gửi giữa nhiều bên. Các vấn đề đi kèm: Không có hệ thống cảnh báo sắp đến hạn hay quá hạn xử lý; tốn nhiều thời gian để tìm kiếm, khai thác dữ liệu, thông tin; dữ liệu theo dõi không được cập nhật liên tục và không chính xác, đầy đủ do thao tác cập nhật, lưu trữ thủ công; thất lạc tài liệu; không có sự liên kết chia sẻ, khai thác dữ liệu với các đơn vị quản lý khác…

Giải pháp số hóa toàn diện “từ trong ra ngoài”:

Từ những bất cập và nhu cầu thực tế, PTC3 với vai trò chủ trì, đang phối hợp với các đơn vị trực thuộc EVNNPT triển khai nghiên cứu, xây dựng các module chức năng để số hóa quy trình, nghiệp vụ kỹ thuật, quản lý dữ liệu để phục vụ công tác quản lý vận hành và được tích hợp vào hệ thống quản lý trạm biến áp hiện hữu - đang vận hành một cách hiệu quả, bao gồm:

1. Module quản lý hư hỏng, khiếm khuyết thiết bị: Cập nhật, theo dõi các hư hỏng, bất thường của thiết bị trong vận hành; kết nối, đồng bộ dữ liệu với các hệ thống PMIS, quản lý thí nghiệm, nhật ký vận hành.

2. Module quản lý tồn tại công trình đầu tư xây dựng: Cập nhật, theo dõi, quản lý danh mục tồn tại của dự án; số hóa các nghiệp vụ thực hiện; tích hợp chữ ký số EVN-CA cho các đơn vị liên quan trực thuộc EVNNPT (đơn vị QLDA, QLVH); kết nối đồng bộ dữ liệu với IMIS 2.0 để khai thác các thông tin, dữ liệu liên quan đến dự án

3. Module quản lý PCT/LCT: Số hóa hoàn toàn quy trình cấp phát, thực hiện và kết thúc công tác; áp dụng mô hình “step-by-step” để đảm bảo an toàn và đúng quy trình; mỗi phiếu được quản lý bằng mã QR cá nhân hóa theo đơn vị, người thực hiện; quản lý chữ ký số các chức danh trong PCT/LCT để thực hiện quy trình, nghiệp vụ; kết nối dữ liệu HRMS để xác thực bậc an toàn, tình trạng sức khỏe của nhân sự.

4. Tích hợp bản đồ GIS: Hiển thị trực quan các thông tin trạm biến áp như vị trí, công suất, trạng thái thiết bị; tích hợp với hệ thống eNPT Map phục vụ công tác vận hành và quản lý lưới; là nền tảng mở để phát triển các chức năng như phân tích không gian, dự phòng thiết bị.

Bên cạnh các chức năng chính, hệ thống giao diện với người dùng qua Dashboard hiển thị trực quan dữ liệu theo thời gian thực; hỗ trợ các công cụ cảnh báo, tìm kiếm, báo cáo theo nhu cầu người dùng; nhập, xuất dữ liệu theo file định dạng sẵn và các tiện ích phục vụ công tác quản lý vận hành.

Như vậy, với việc tích hợp thêm các module chức năng trên vào hệ thống quản lý trạm biến áp sẽ giải quyết được các vấn đề, tồn tại đang gặp phải về quản lý hư hỏng, bất thuờng của thiết bị, quản lý tồn tại các công trình đầu tư xây dựng, quản lý và thực hiện PCT, LCT trong trạm biến áp.

Không chỉ là nghiên cứu - đây là hành động cụ thể cho chuyển đổi số:

Theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, chuyển đổi số không chỉ là nhiệm vụ, mà là đột phá chiến lược hàng đầu để đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển trong kỷ nguyên mới. Đề tài nghiên cứu của PTC3 chính là hành động cụ thể hóa mục tiêu này trong ngành điện. Đây là sản phẩm do chính người ngành điện nghiên cứu, xây dựng và ứng dụng, là câu trả lời công nghệ cho những vấn đề thực tiễn cấp thiết và là minh chứng cho tinh thần doanh nghiệp nhà nước chủ động đổi mới sáng tạo.

“Sau khi áp dụng thử nghiệm và đánh giá kết quả tại một số trạm thuộc các Công ty Truyền tải điện 1,2,3,4; hệ thống sẽ được hoàn thiện và mở rộng áp dụng ở toàn bộ các trạm biến áp 220 kV, 500 kV thuộc EVNNPT. Trong tương lai gần, đây sẽ là nền tảng quan trọng để ngành truyền tải điện quản lý tập trung, số hóa nghiệp vụ, quản lý, khai thác, sử dụng dữ liệu chính xác, đồng bộ, thống nhất; nâng cao hiệu quả công tác vận hành; từng bước và loại bỏ không sử dụng giấy tờ và hơn nữa từng bước chuyển sang mô hình trạm biến áp số, điều khiển từ xa, quản lý vận hành thông minh” - Ông Luận chia sẻ.

Với định hướng chủ động nghiên cứu, đổi mới công nghệ từ nội lực, PTC3 không chỉ làm tốt nhiệm vụ quản lý vận hành lưới truyền tải điện an toàn - liên tục - ổn định mà còn từng bước hiện thực hóa khát vọng số hóa ngành điện Việt Nam. Công nghệ không còn là câu chuyện của tương lai. Với PTC3, công nghệ đang bắt đầu ngay từ hôm nay, tại chính những trạm biến áp - nơi vận hành trái tim của lưới điện quốc gia./.

LÊ HỒNG VIỆT