Đôi điều cảm nhận về mùa xuân năng lượng

Điện cho miền Nam và những vấn đề cấp bách cần giải quyết
Hoàn thiện thể chế phát triển bền vững năng lượng Việt Nam
Chiến lược năng lượng quốc gia: Những vấn đề cần quan tâm
Năng lượng bền vững ở Việt Nam: Thách thức và kiến nghị phát triển

PGS,TS. BÙI HUY PHÙNG, Viện Khoa học Năng lượng         

Năm Bính Thân, quốc tế có nhiều sự kiện khó quên và ít mong đợi. Còn ngành Năng lượng Việt Nam năm qua khá sôi nổi, nhưng cũng nhiều bất ngờ và bất cập. Phân ngành Điện đáng vui mừng đón Thủy điện Lai Châu vào làm việc sớm hơn hạn định. Cạnh đó, toàn ngành sản xuất tăng ổn định, cung cấp đủ điện cho nhu cầu của đất nước. Điện tái tạo có bước khởi sắc, một số dự án đã và đang triển khai ở Quang Ngãi, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bạc Liêu, Trà Vinh,… với tổng công suất khoảng 500 MW điện gió và 200 MW điện mặt trời.

Thủy điện vừa và nhỏ qua các cơn lũ ở miền Trung gây nhiều thiệt hại về người và của, dẫn tới nhiều tranh luận, cần tổ chức rà soát, đánh giá chi tiết hơn từ quy hoạch, thiết kế, quy trình vận hành, sắp xếp tốt hơn các thủy điện vừa và nhỏ, đặc biệt cần nghiên cứu quản lý nguồn nước thống nhất.

Vấn đề nhiệt điện than, vừa qua rộ lên một số ý kiến cho rằng nhiệt điện than là “bẩn”, là “giết người hàng loạt”. Nhưng chúng ta cũng cần công bằng hơn. Bản thân “hòn than” không bẩn, mà do chúng ta sử dụng chưa tốt. Nhiệt điện than đã góp phần quan trọng đưa nhân loại đến phát triển hiện đại ngày nay, nhiệt điện than đang đảm bảo gần 40% tổng lượng điện toàn cầu. Việt Nam cũng đã ý thức mạnh mẽ rằng sẽ cùng cộng đồng quốc tế chuyển đổi sử dụng nhiên liệu khoáng sản sang năng lượng tái tạo để giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ hành tinh…

Quy hoạch điện VII đã được điều chỉnh tháng 3/2016, nhưng hiện tại và tới năm 2030, nhiệt điện than vẫn còn chiếm trên 50% tổng công suất hệ thống, cần phải được tính toán rà soát tổng thể về nhu cầu, công nghệ, tài chính, môi trường, có bước đi cụ thể, để giảm bớt cho phù hợp với yêu cầu bảo vệ môi trường và thực hiện tốt cam kết với cộng đồng quốc tế.

Với bối cảnh phát triển tới đây, nhu cầu điện không quá căng thẳng, lại cần tập trung vốn cho những nhu cầu thiết yếu khác. Ngày 22/11/2016, Quốc hội đã có Nghị quyết dừng xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, đây cũng là thông tin mà nhiều người tâm tư.

Phân ngành Than năm qua sản xuất cầm chừng, than nhập cho nhiệt điện đột ngột tăng, năm 2016 nhập tới 11 triệu tấn, giá than nhập thấp hơn giá than nội địa. Nhập than với khối lượng lớn này nằm ngoại dự kiến của quy hoạch.

Giá dầu thế giới vẫn ở mức thấp, sản xuất dầu - khí Việt Nam theo đó phải hạn chế sản lượng, ảnh hưởng lớn tới doanh thu của ngành và nguồn thu quốc gia.

Mặc dù năm qua có nhiều tình huống khó khăn, nhưng ba phân ngành năng lượng đã có nhiều nỗ lực khắc phục, đảm bảo cung cấp ổn định năng lượng cho phát triển đất nước, đây là thành tích đáng hoan nghênh, đáng chúc mừng! Đồng thời cũng có cảm nhận năm làm việc sao mà qua nhanh!

Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia xây dựng từ năm 2007, nay tình hình đã có nhiều thay đổi, chưa được tổ chức cập nhật đổi mới, đặc biệt Quy hoạch năng lượng tổng thể quốc gia, Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Bộ Công Thương, nhưng tổ chức làm khá chậm chạp.

Sử dụng năng lượng, nhìn chung hiệu quả thấp, sản xuất điện năng hàng năm tăng nhanh, khoảng trên 10%, năm 2016 dự kiến đạt khoảng 180 tỷ kWh, nhưng cường độ điện Việt Nam lớn hơn các nước trong vùng tới 2-3 lầ. Do vậy, cần nghiên cứu đánh giá đầy đủ các nguyên nhân từ sản xuất, cơ cấu ngành tiêu thụ, công nghệ sử dụng, thiết chế, chính sách, giá cả,... để tăng hiệu quả sử dụng, giảm tốc độ tăng nhu cầu, đó mới thực sự là phát triển bền vững!

Trong bối cảnh quốc tế với cách mạng công nghiệp lần thứ tư, toàn cầu hóa và chủ nghĩa quốc gia, đang xoay chuyển thế giới; Trong tiếng gà gáy sang xuân, xin kính chúc ngành Năng lượng Việt Nam sử dụng thành công công nghệ tiên tiến, thân thiện môi trường, nâng cao tính độc lập và an ninh, không quá tham vọng về tốc độ tăng trưởng, lấy hiệu quả sử dụng năng lượng làm tiêu chuẩn phát triển.

Hà Nội, tháng 12/2016

NangluongVietnam Online